به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ در خطبه های نماز جمعه این هفته به تفاوت نحوۀ برخورد انسانهای متدین و غیرمتدین با بلایا و رنجها پرداخت.
متن خطبه های نماز جمعه این هفته هامبورگ به این شرح است:
همانگونه که در مباحث پیشین این موضوع که «حیات دینی» همان «حیات ایمانی» است، مورد تبیین قرار گرفت، در این اختصار نیز تأکید می شود ایمانی که بزرگترین سرمایۀ انسان در تمام مراحل زندگی اش است، اگر ایشان به درستی از آن بهره مند شود بهترین تجارت و سود را خواهد برد. چرا که قرآن کریم در این خصوص می فرماید: «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى تِجارَةٍ تُنْجيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَليمٍ * تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ في سَبيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد! آيا شما را به تجارتى راهنمايى كنم كه شما را از عذاب دردناك رهايى مى بخشد؟! * به خدا و رسولش ايمان بياوريد و با اموال و جانهايتان در راه خدا جهاد كنيد؛ اين براى شما (از هر چيز) بهتر است اگر بدانيد!».[1] انسان با دقت نمودن در این آیه این مهم را که ایمان پشتوانۀ اخلاق بوده، و در جهت نجات انسان از آلودگی های زندگی مؤثر واقع می شود، را به دست می آورد. چرا که برای سلامت جسم و جان، تعادل و هماهنگی میان فرد و جامعه، و تسلط و مدیریت برخواهشهای نفسانی نیز مؤثر و مفید خواهد بود.
جایگاه ایمان مذهبی در هدایت انسان و مشخصه های آن
ایمان مذهبی که در مسیر زندگی و هدایت انسان اهمیت خاص و بسیار مهمی دارد، و نقش اساسی را در آن ایفاء می نماید. به همین جهت شناخت عوامل و مشخصه های آن بسیار مهم و حائز اهمیت است، و از این رو باید در تقویت آن کوشا بود. لذا برخی از مشخصه های ایمان مذهبی بدین قرارند: مبدأ شناسی و مبدأ باوری، معادشناسی و معادباوری، حجّت شناسی و حجّت باوری ـ یعنی باید با پیامبر(ص) و امام معصوم(ع) به صورت هدفمند و آگاهانه ارتباط فکری و معنوی برقرار نمود ـ، عدالت خواهی و عدالت گستری، شریعت گرایی در همۀ مراتب و مراحل زندگی و سیر تکاملی نفس ناطقۀ انسانی، تعهد و تسلیم بودن آگاهانه همراه با معرفت و عقلانیت در برابر ارادۀ الهی و آنچه که واقعیت دارد.
زیرا این موارد نقش بسیار مهمی در سیر و سلوک و سبک زندگی مؤمنان بر اساس حکمت و معرفت، بر جای خواهد گذاشت. به همین جهت اگر مروری بر آثار و فوائد ایمان در ابعاد گوناگون صورت گیرد، این نتیجه به دست خواهد آمد که «ایمان» باید مایۀ حیات و زندگی آدمیان باشد. چرا که کسانی که می خواهند بر اساس غرض و اهداف آرمانی زندگی کنند، چاره ای ندارند مگر آنکه با اعتقاد و ایمان زندگی کنند.
آثار و فوائد ایمان از نگاه شهید مطهری
از همین رو مرحوم شهید علامه مطهری در بیان این مهم، فهرستی از آثار و فوائد ایمان را این گونه ذکر می کند: «1ـ شیرین کردن تلخی و سبک کردن کار سنگین. 2ـ قابل تحمل کردن مصائب و مشکلات. 3ـ تفسیر صحیح از مرگ به این معنا که مرگ نیستی نیست تا انسانها از آن وحشت داشته باشند، بلکه نوعی تحول و تکامل است. 4ـ اینکه ایمان پشتوانۀ بزرگ برای اخلاق است. 5ـ ایمان پشتوانه ای مهم برای عدالت است. 6ـ ایمان به شدت از بیماریهای عصبی و روانی جلوگیری می نماید. 7ـ نگاهی وسیع و عمیق به زندگی انسان می دهد، و نوعی لذت درونی را در انسان پدید می آورد، و از هر نوع سرخوردگی پیشگیری می نماید. 8ـ جهان را با نگاهی که پیدا کرده خیلی روشن تر و بازتر می بیند. 9ـ ایمان انسان را به حق و حقیقت امیدوار می سازد، و انگیزه زندگی را در انسان تقویت می کند، و تلاش انسان را به شکلی زیبا تفسیر می کند، و اینکه آدمیان باید بدانند که هر نوع تلاش چه در راه حق و نیز باطل یکسان نیست، بلکه اگر تلاش و همّت انسان در مسیر حق باشد زندگی معنادار و امیدوار کننده خواهد بود. 10ـ نسبت به نظام عالم آدمی را خوشبین می کند، و حوادث جهان هستی را خوش بینانه تفسیر می کند، و از تفسیر بدبینانه که نتیجۀ آن یأس و ناامیدی و تجرد و سرگردانی باشد به شدت پرهیز می کند. 11ـ از فایده های مهم ایمان تقویت نمودن عقل است چه اینکه آن را تأئید نموده، و تأکید دارد که انسانها باید عقلانی و با معرفت زندگی کنند؛ زیرا هیچ گاه میان عقل و ایمان تعارض و تزاحمی وجود ندارد، بلکه همواره قدرت فهم و تعقل و تفکر را تقویت می سازد. 12ـ ایمان مذهبی رابطه های میان انسانها را توسعه بخشیده و آن را تقویت می کند. همچنین اعتماد اسنان ها را نسبت به یکدیگر بیشتر نموده، و به نوعی اطمینان و آرامش را برای یکدیگر با پشتوانه ایمان دینی به وجود می آورد. 13ـ یکی دیگر از آثار ایمان مذهبی این است که محبّت و احسان به یکدیگر را در اثر انفاق، آموزشها، ارشاد و راهنمایی و کمک کردن به یکدیگر بدون انگیزه مادی بیشتر می کند. 14ـ با ایمان دینی و مذهبی اتحاد و یکپارچگی و همدلی و همراهی در افراد جامعه توسعه می یابد. 15ـ ایمان دینی بهتر می تواند انسان را در برابر بحران ها و مشکلات مقاوم نموده و یاری دهد، بدون آنکه توقع و انتظار مادی داشته باشد. بلکه سبب می شود انسان در برابر بحرانها و دشواری های زندگی استقامت ورزد».[2]
آثار ایمان دینی
با وجود ایمان دینی، انسانها می توانند از یک زندگی سالم و سازنده و پر از نشاط و جنبش بهره مند شوند، که البته این مطلب از آیات و روایات قابل استفاده است. به همین جهت بدون درک حقیقت ایمان ممکن است انسان با سردرگمی و سرگردانی مواجه شود، و با خودخواهی های هلاکت آور در برخورد با مسائل مختلف فردی و اجتماعی برخورد کند، و در نتیجه این امور باعث بی هویتی انسان در زندگی شود. از همین رو این مسأله سبب می شود انسان به نوعی به پوچ گرایی و بی معنایی در زندگی برسد، که بسیار خطرناک و تهدیدآمیز خواهد بود. بنابراین می توان با خوشبینی به جهان و هستی، و امیدوار بودن و لذت معنوی هم در کاهش ناراحتی ها و مشکلات به نتائج خوب رسید؛ و هم توسعه روابط اجتماعی ـ که در برون رفت از بحرانهای فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بسیار نقش ایفاء می کند ـ را رونق بخشید.
سخن پایانی
بشریت امروزه از هر زمانی بیشتر به ایمان مذهبی نیازمند است. زیرا با توجه به مجموعه مشکلات مادّی و روحی و روانی که در فرد و جامعه به شکل گسترده ای سرایت کرده است، باید به گوهر ایمان و اعتقاد به مبدأ متعالی، زندگی و حیات را معنا دار و هدفمند کنیم. چرا که بدون ایمان دینی، چالشهای اخلاقی و روانی روز به روز در جامعۀ بشری گسترده تر می شود، و آمارهای افسردگی، اضطراب، پوچ گرائی، بی دینی و بی هویتی بیشتر خواهد شد.
[1]. الصف/10ـ11.
[2]. مطهرى، مرتضى، يادداشتهاى شهيد مطهرى، ج1، ص471 ـ 475، تهران - قم، صدرا، چ اول، 1378ش. (همراه با توضیحات کوتاه).
