به گزارش خبرنگارخبرگزاری«حوزه»، کرسی علمی با عنوان " نقد و بررسی کتاب نیرنگ نیزه ها" با سخنرانی غلام رضا آبروی نویسنده کتاب و نقادان و حضور اساتید و دانش پژوهان حوزه و دانشگاه در سالن اجلاس مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.

خلاصه  کتاب نیرنگ نیزه ها

روایتی از حیله ها در جنگ صفین می‌باشد جنگ صفین نبرد خونبار و خسارت باری بود که معاویه ویارانش بر امیرالمومنین علی علیه السلام تحمیل کردند، این جنگ چند ماه طول کشید و سربازان اردوگاه مولا علی علیه السلام رشادت های فراوانی از خود نشان دادند، اما برخی از آنها هم در نهایت گرفتار نیرنگ ها و حیله های معاویه و عمروعاص شدند و تن به حکمیت دادند تاسف بارتر اینکه در جریان حکمیت نیز ابوموسی اشعری، فریب عمروعاص را خورد، این اثر شرح غم بار این فریب می‌باشد.

معرفی اجمالی نویسنده

آقای آبروی از فعالان تیم "مجله سلام بچه ها" می باشد، وی جوانی و عمرش را برای شکل گیری جریان انقلابی و اسلامی در حوزه قلم گذاشت تا این جریان شکل بگیرد، این نویسنده زبردست در تازه ترین اثر خویش داستانی از جنگ صفین را به رشته تحریر در آورده که عبارات آن بسیار گوش نواز و واژه پردازی هایش دلچسب می باشد این کتاب به گفته خود او در حقیقت یک رمان از این واقعه تاریخی غم باراست لازم به ذکر است که  ناشر این اثر موسسه بوستان کتاب می‌باشد.

کتاب های آقای آبروی بسیار روان وشیواست

محمد باقر انصاری، مدیر عامل انتشارات بوستان کتاب نیز در ابتدای این جلسه بیان داشت: این موسسه افتخار نشراین چنین آثار وزین و صاحب سبکی را دارد وی همچنین اذعان داشت که داستان خوانی را با کتاب های آقای آبروی شروع کرده است و با اشاره به خصوصیت های کتاب های آقای آبروی افزود: در جایگاه ناشر باید بگویم که آنچه بنده با آن مواجه شدم کتاب بسیار روان و با قلمی هنرمندانه و ادبی بود که قابل استفاده برای عموم مردم بود لذا متصدی نشر آن شدیم.

آبروی از کودک نویسان برجسته ایران می‌باشد

استاد جلالی نیز درابتدای سخنان خویش با اشاره به تجربه بالای آقای آبروی در عرصه نویسندگی برای کودک و نوجوان اظهار داشت: او از کودک ونوجوان نویس‌های برجسته تاریخ انقلاب است و برای بنده بسیار مسرت آوراست که کتاب کسی را بررسی می کنم که همه خاطرات خوبی با نوشته‌های او داریم.

چیستی رمان تاریخی

وی سپس به بررسی دراماتورژی این کتاب پرداخت و بیان داشت: اول باید ببینیم رمان تاریخی چیست و اینکه ادعا می شود رمان تاریخی از قرن 19 به عرصه نوشتار آمده است آیا مطلب دقیقی است؟ البته همه می دانیم که قبل از قرن 19 نیز نوشسته جاتی در این مورد بود.

این استاد عرصه تئاتر در مورد شیوه محتوا نویسی رمان تاریخی نیز اظهار داشت: برخی معتقدند که رمان تاریخی با چهره های حقیقی به بیانی شاعرانه وغیرواقعی می پردازد و برخی نیز دیده شدن مسیر گذشته را در رمان تاریخی جزء اصول اصلی آن دانسته اند به این معنا که ما نیز در گذر زمان بتوانیم از تجربیات گذشتگان درس بگیریم.

وی همچنین با اشاره به کوته فکری برخی درغرب گفت: برخی در غرب با این مباحثی که که تحت عنوان رمان دینی بیان می شود، مخالفند و آنها را زیر سوال می برند، البته برخی مبانی برخی نویسندگان نیز به ما کمک می کند که به جایگاه رمان دینی باور داشته باشیم مثل نظریه یکی از کمونیست‌ها که می گوید: تاریخ در حال گذار است و می توانیم برگردیم و دوران گذار را با این روایت بررسی کنیم.

بصیرت افزائی کتاب "نیرنگ نیزه ها" درزمان ما

لذا با توجه به جایگاه رمان دینی این کتاب "نیرنگ نیزه ها" در زمان ما نیز جای خود را پیدا می کند چرا که امروز بیش از هر زمان میبینیم عده ای فریب حیله های شیطانی اهل زر و زور را می خورند. وی با اشاره به قسمت هایی از واقعه غم بار جنگ صفین بیان کرد: در جنگ صفین سپاه معاویه علاوه بر قرآن به نیزه کردن، پرچم سیاهی نیز رو کردند که عمروعاص ادعا می کرد که پیامبر اکرم آن را به او داده است وعوامیان سپاه امیرالمومنین علی علیه السلام با دیدن این صحنه گفتند آیا ما با کسی دعوا کنیم که پرچم سیاه رسول خدا در دست اوست!! و ما امروز نیز با این مساله بسیار دست به گریبانیم.

کتاب نیرنگ نیزه ها برداشت آقای آبروی از جنگ صفین

وی همچنین در ادامه به محدودیت فهم ها اشاره کرد و گفت: ما در مواجه با کتاب نیرنگ نیزه ها با یک رمان دینی با نگاه استاد آبروی مواجهیم و این را باید در نگاه تفسیری ایشان به واقعه صفین در نظر داشت.

وی با طرح این سوال که آیا ترجمه های قرآن و روایات عین همیشه عین سخن قرآن می باشند یا خیر؟ به مشکل برخی ترجمه ها اشاره کرده و اعمال سلیقه در برخی جاها را نکوهیده دانست و گفت: در غرب اینها آمدند و گفتند که برخی کتب دینی حتی دست مایه نگاه نویسندگان آنهاست و آنها این را دست مایه تغییر در کتاب مقدس نیز قرار دادند ولی این بر اساس یکسری مبانی بو که آنجا وجود داشت این مطلب را ما نیز مطرح می کنیم تا تاریخ را بدون ذهنیت بررسی کنیم.

آقای فیروزجائی مجری جلسه نیز معتقد بودند بین رمان دینی با تاریخ دین باید تفاوت قائل شویم ولی تفصیل بحث را به مجلس دیگری نگه داشتند.

شخصیت پردازی آقای آبروی بسیار خوب است

استاد پور وهاب نیز آقای آبروی را در شخصیت پردازی بسیار موفق توصیف کرد و بیان داشت: ایشان تصورات ذهنی شخصیت ها را خوب می تواند بیرون ب‌ریزد و این خیلی کارهای نوشتاری‌شان را جذاب کرده است.

وی همچنین با اشاره به واقعی بودن محتوای این رمان گفت: رمان ایشان شباهت هایی با رمان های رئال دارد، به عنوان مثال اینکه فضا سازی های این کتاب خیلی رئال و واقعی است و آشنائی زدائی بسیار عمیقی مخصوصا در فصل اول آن دیده می شود.

آشنائی زدائی هنر استاد آبروی

استاد جلالی نیز با اشاره به کیفیت بسیار خوب آشنائی زدائی داستان سرائی آقای آبروی گفت: یک اتفاقی در فصل اول وجود دارد و آن اینکه آشنایی زدائی خوبی در آن وجود دارد ما فکر می کردیم فقط ابن ملجم و یکبار یک شخص قصد ترور مولا علی علیه السلام را داشته است ولی در این داستان ما می بینیم علاوه بر ابن ملجم به افراد دیگر نیز پول داده می شده تا مولا علی علیه السلام را به شهادت برسانند یا در بحث برادر معاویه و پسر عمروعاص اینها چیزهای جدیدی بود که به خواننده برای شیرین کردن داستان کمک می کرد. ولی مشکلی که من در این کتاب دیدم اینکه این آشنائی زدائی در در فصول بعدی مثل فصل اول وجود ندارد.

سوال خبرنگار خبرگزاری حوزه: استاد جلالی در مورد فهم متون گفتند: فهم نویسنده و راوی را نیز باید در ترجمه‌ها لحاظ کرد کاری که در غرب تحت عنوان هرمنوتیک به آن توجه می شود و فهم راوی را هم در روایات در نظر می گیرند؛ سوال بنده از ایشان این است که این مطلب را به دو شکل می توان مطرح کرد یک وقت بحث سر اصل متن است که بگوییم دو گونه کلام متفاوت از این متن استخراج می شود که این دو مفهوم در طول هم نیستند و ضد و نقیض هم می باشند که این همان بحثی است که هایدگر در هرمنوتیک فلسفی و ویکتنشتاین در نظریه "بازی های زبانی" دنبال آن است حتما می دانید که این تعدد قرائت در اصل متن به گونه ای که متن را خود متناقض کند و ماحی وجود مفهوم مشترک بین راوی و مخاطب باشد؛ امر محالی است و اصول الفاظ من جهة عامه را زیر سوال می برد؛ ولی یک وقت منظور شما تعدد عرضی در متن نیست بلکه منظور شما تفاوت فهم راوی‌ها و تفاوت های فهمی راویان است، به این معنا که چون همه انسان کامل نیستند که "علم آدم الأسماء کلها" در سینه داشته باشند و همه در فهم هایشان نقص و محدودیت دارند؛ لذا ما فهم هایمان دچار بافته ها و یافته های خودمان می تواند باشد، مراد شما کدام یک از این دو مسأله است؟

پاسخ استاد جلالی: بلی قطعا منظور بنده به فهم های راویان بر می‌گردد یعنی من معتقدم یک مفهوم مشترکی بین راوی و مخاطب و ماتن وجود دارد ولی فهم افراد در مورد آن متفاوت است.

ترجمه های مترجمان باهم فرق دارد، نه اینکه به تشتت در اصل متن قائل باشم. مثلا من مدام می بینم در برخی ترجمه های قرآنی اشتباهاتی وجود دارد و به عنوان مثال در بحثی که قرآن می فرماید: {هر کس از هر فرقه ای ایمان بیاورد اهل بهشت است} و در قسمتی از اینها صابئین را مطرح کرده است؛ برخی گفته اند صابئین، آتش پرست‌ها و ستاره پرست‌ها می‌باشند که این با صدر و ذیل آیه نمی سازد؛ چون بحث سر ایمان به خداست که هرکس از هر فرقه ای به خدا ایمان بیاورد به بهشت می رود و اگر مراد از صابئین ستاره پرستان باشند که این آیه اساسا غلط می شود.

یا برخی وقتها دیدم برخی از راویان فضای ذهنی خود را در شیوه روایتشان دخالت داده اند و إلا کسی شک ندارد که هر متنی یک مفهوم البته بسا ذومراتب طولی داشته باشد؛ و نمی تواند هیچ متنی خود متناقض باشد، چنانچه اشاره داشتید.

خبرنگار: حامد حسن زاده