به گزارش خبرنگارخبرگزاری«حوزه»، آیت الله اعرافی پیش از ظهر امروز درهمایش بزرگداشت عالم واقف مرحوم آیت الله ملاصادق قمی که در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفاء در قم برگزار شد گفت: در فقه بحث است، آیا مالکیت انسان نسبت به اموال و امور طبیعی انحصاری و یک لایه است؟، ممکن است در شکل مادی تصور این باشد، کسی که کار کرد و مالکیت شخصی شد، این تبدیل به مالکیت انحصاری شود.

مدیر حوزه های علمیه افزود: اما این نگاه در منطق دینی تام نیست. تحلیل این است، مالکیت انسان نسبت به اموال، مالکیت انحصاری نیست، بلکه مالکیت طولی است. مالکیت خدا بر عالم، حقیقی است و فراتر از تملک انسانها است .

وی افزود: این از اعتقادات است. وقتی سخن از مالکیت می آید، مراد اعتباری است و در واقع مالکیت حقیقی از آن خدا بر عالم است. این مشخص است. اما سخن این است بعضی فقها، مانند آیت الله حایری احتمال می دادند که مالکیت خدا و امام(ع) مالکیت حقیقی است، اما غیر از این  نوع مالکیت فقهی برای امام و خدا برقرار است، اگر این نظریه را کسی قبول کند اولیای الهی دارای مالکیت حقیقی و در رتبه متقدم از نوع مالکیت فقهی و حقوقی حتی نسبت به مالکیت عالم است.

امام جمعه قم اظهار داشت: اگر این قبول شد، مالکیت در طول حقیقی و اعتباری و فقهی خواهد بود. یعنی آن مالکیتی که نسبت به انفال است در مالکیت اموال دیگراست که می شود در طول مالکیت دیگر. براساس نظریه دوم که بعضی ملتزم بودند، مبادی تکوینی دارای مالکیت حقیقی و فقهی و حقوقی نسبت به همه چیز است، تنها نسبت به انفال نیست حتی نسبت به اموال خصوصی هم این گونه است. به شکلی این به نظریه ولی فقیه هم مبتنی شود.

آیت الله اعرافی افزود: به هر حال چه مالکیت خدا از باب حقیقی بنابر قول اول و مالکیت حقیقی و فقهی حتی برای ولی فقیه بنابر قول بعضی فقهاء باشد، در هر صورت اموال ما مالکیت انحصاری نیست، بلکه در طول اراده و مالکیت های دیگر است. اگر هر کدام از دو نظریه را قبول کنیم روشن می شود که اموال بشر در عین حال که مال او است، باید در اذن مالکیت ثانوی که خدا، امام و مرجع است، باشد. تملک های ما نظام و فلسفه ای دارد که آن فلسفه حقیقی و حقوقی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: در نظامات حقوقی گفته می شود چرا مالک شویم و تصرف کنیم، می گویند این مسئله نیاز به نظم حقوقی است، این در نظام غیر الهی است، اما در نظام الهی، غیر از نظم باید براساس اراده حقیقی مالک باشد. یعنی تصرف در اموال مردم نمی شود، اما سوال می شود چگونه می شود تصرف کرد، گفته می شود این بر اساس اجازه و اذن است. اموال باید در چارچوب اراده ای تنظیم شود و این تنها به دلیل نظم نیست، بلکه براساس مبانی دینی و الهی است.

امام جمعه قم ادامه داد: مطلب دیگر این است اسلام روی انفاق ها تأکید دارد. انفاق مقوله اخلاقی و جایگاه مهم در نظام حقوقی اسلام است، انفاق درعین حال عبادی و غیر عبادی است.

مدیر حوزه های علمیه افزود: در مجموع نظامات حقوق اسلام، انفاق قانون اخلاقی است که در نظام زندگی اجتماعی تجلی پیدا کرده، هر چه قدر انسان مقام بالاتری را هدف بگیردف نیازمند به انفاق بیشتری دارد. در سبد زندگی انسان مسلمان باز انفاق های لازم و جایگاه همیشگی دارد.

وی افزود: انفاق در منظر دیگر گاهی محدود و وقف ماندگار است. انفاق یا اموال امتداد دار، مقوله مهم است و وقف هم از همین قبیل است، کسی که وقف می کند، شخص به مالکیت الهی برگشته است یعنی به مالکیت حقیقی برگشت داده شده است و از نوع خاص باقیات الصالحات و ماندگار است و تا قیامت نیاتی که انجام می شود، به شخص برمی گردد.

امام جمعه قم اظهار داشت:عالم جلیل القدر ملا صادق، مصداقی از باقیات الصالحات است. امیداوریم در جامعه به این فرهنگ توجه شود.

آیت الله اعرافی در ادامه افزود: حوزه در مباحث علمی وقف رسالت جدی دارد که از جمله آن برگزاری درس خارج در موضوع وقف، توجه به بحث وقف در نظام رشته ای حوزه، توجه به حوزه وقف در نظام واره فقه، توجه به موضوعات وقف در پایان نامه ها و توجه به موضوع وقف در تحقیقات، توجه به موضوع وقف در مرکز آموزشی و مهارتی و سطوح عالی، برگزاری موضوع وقف در درختواره میان رشته ای و پودمانی تبلیغی است.

عضو شورای عالی حوزه گفت: امیدواریم مقوله وقف پشتوانه مهمی برای همه ابعاد مختلف نظام شود. باید وقف پایگاه مهم کمک رسان برای موضوعات مختلف اجتماعی، اقتصادی و... باشد.

امام جمعه قم ادامه داد: باید حوزه و سازمان اوقاف در کنار هم و با همکاری یکدیگر برای فرهنگ شدن وقف در جامعه تلاش کنند.

313/40