به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری در بخشی از فعالیت های رسانه ای خود، به انتشار احکام شرعی صنف های گوناگون، مطابق با نظرات آیت الله العظمی خامنه ای می پردازد که در شماره های گوناگون تقدیم حضور علاقمندان می گردد.
* فصل دهم: احکام عبادی رایج در آرایشگری
- وضو و غسل
س۱۹۴. منظور از نیّت در غسل و وضو چیست؟
ج. نیّت یعنی این که انسان بداند چه کاری انجام میدهد، و آن را برای اطاعت از دستور خداوند به جای آورد؛ و به زبان آوردن نیت لازم نیست.
س۱۹۵. آیا ناخن های بلند بانوان به وضو و غسل اشکال می‌رساند؟
ج. اگر ناخن بیش از حدّ معمول بلند نباشد، و زیر ناخن چرک باشد، وضو اشکال ندارد. ولی اگر ناخن را بگیرند، باید برای غسل و وضو آن چرک را برطرف کنند. و نیز اگر ناخن بیشتر از حدّ معمول بلند باشد، باید چرک مقداری از زیر ناخن که از حدّ معمول بلندتر است را برطرف نمایند.
س۱۹۶. وقتی از سرمه یا مداد ابرو استفاده می‌کنیم بعد از پاک کردن هاله‌ای از رنگ آن باقی می‌ماند، به گونه‌ای که اگر پارچه سفیدی را روی آن محکم بکشیم کمی سیاه می شود، تکلیف وضو و غسل چیست؟
ج. اگر صرفاً رنگ باشد و دارای جرمی نباشد که مانع از رسیدن آب به مو و پوست شود، وضو و غسل صحیح است. ولی اگر جرم داشته باشد باید برطرف شود.
س۱۹۷. بافت مو که با رینگ (۱) و نگین انجام می‌شود، آیا اشکال برای وضو یا غسل دارد؟
ج. در هر صورت اگر مانع رسیدن آب به مو گردد، باید برای غسل برطرف گردد، و نسبت به وضو اگر به اندازه‌ای نباشد که مانع مسح سر به بن مو و یا کف سر باشد، اشکال ندارد.
س۱۹۸. آیا چربی طبیعی بدن در اعضای وضو مانع محسوب می‌شود؟
ج. چربی‌هایی که به طور طبیعی در مو و صورت به وجود می‌آید مانع محسوب نمی‌شود، مگر آن که به حدّی باشد که مانع از رسیدن آب به پوست و مو گردد. و تشخیص آن به عهده شخص مکلّف می‌باشد.
س۱۹۹. اگر کسی وضو و یا غسل واجب داشته باشد وضو و غسل خود را انجام دهد، ولی بعد از چند روز، متوجه ذرّه ای لاک بر روی گوشه ناخن خود شود، آیا باید دوباره غسل کند؟ و نمازهایی که در این چند روز خوانده را باید قضا نماید؟
ج. اگر بداند که هنگام غسل یا وضو چنین مانعی روی بدن بوده، غسل یا وضو باطل است و باید همه نمازهایی که با این حالت خوانده شده، اعاده کند.
س۲۰۰. اگر بعد از پاک نمودن آرایش، شک کنیم که چیزی روی پوست مانده یا نه، می‌توانیم وضو بگیریم؟
ج. باید مطمئن شوید آب به پوست می‌رسد، مگر این که مبتلا به وسواس باشید، که نباید به شک اعتنا کنید.
س۲۰۱. آیا رنگ مو که آقایان و بانوان برای موهای خود استفاده می‌کنند، برای وضو و غسل اشکال می‌رساند؟
ج. صِرف رنگ اگر جرم نداشته باشد، مانع محسوب نمی‌شود.
س۲۰۲. رنگهای تیره که بر روی پوست صورت یا بدن زده می‌شود بعد از پاک کردن اثرش همچنان باقی می‌ماند. آیا با وجود آن می‌توان وضو و غسل کرد؟
ج. اگر صِرف رنگ باشد و جرم ندارد، مانعی ندارد و ضرری به صحت وضو وارد نمی‌کند.
س۲۰۳. حنا گذاشتن بر روی بدن و مو و همچنین استفاده از انواع رنگهای مو در حال جنابت و حیض کراهت دارد؟
ج. خضاب کردن به حنا و غیر آن برای شخص جنب و حایض مکروه است.
س۲۰۴. آیا بافتن مو به صورت آفریقائی توسط آرایشگر در صورتی که مانع صحت غسل و وضو باشد، شرعاً اشکال دارد؟ و درآمد حاصل از آن چه حکمی دارد؟
ج. فی نفسه اشکال ندارد.
س۲۰۵. حکم استفاده از ناخن مصنوعی برای مدت طولانی چیست؟ ( ناخن مصنوعی به وسیله چسب قطره ای خیلی قوی به ناخن اصلی می‌چسبد و مانع از نفوذ آب می‌شود) تکلیف وضو و غسل چیست؟
ج. اگر درآوردنش هنگام وضو و غسل برای او ممکن بوده و حرج و مشقت نداشته باشد، وضو و غسل با وجود چنین مانعی باطل است؛ و اگر درآوردنش ممکن نباشد، و یا همراه با حرج و مشقت باشد، ایجاد چنین مانعی که موجب تبدّل وظیفه وضو و غسل به وضو و غسل جبیره‌ای می‌شود، چنانچه در غیر وقت نماز باشد، مانع ندارد؛ ولی در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد، سپس مبادرت به ایجاد مانع نماید؛ و چنانچه نتواند در وقت وضو یا غسل آن مانع را برطرف کند، و یا برطرف کردن مانع حرج و مشقت داشته باشد، باید به وظیفه غسل و وضوی جبیره‌ای عمل کند، یعنی با دست مرطوب مانع را مسح نماید. امّا در صورتی که امکان برطرف کردن آن ـ ولو در روز‌های بعد ـ باشد، و برطرف نکند، وضو و غسل جبیره باطل خواهد بود.
س۲۰۶. بعضی از زن ها ادّعا می کنند که وجود رنگ روی ناخن مانع وضو نیست، و مسح روی جوراب نازک هم جایز است، نظر شریف جناب عالی در این‌باره چیست؟
ج. در صورتی که رنگ دارای جرم باشد، مانع از رسیدن آب به ناخن است می باشد و وضو باطل است و مسح بر جوراب هر قدر هم نازک باشد، صحیح نیست.
س۲۰۷. اگر در محل مسح، پارچه ی نازکی قرار گرفته باشد که مانع رسیدن دست به موی سر باشد، آیا مسح بر آن صحیح است؟
ج. صحیح نیست.
س۲۰۸. امروزه رایج است که برای ترمیم موی سر و ابرو، از جاهای دیگر بدن، موی طبیعی را برداشته و در محل مورد نظر کاشته می‌شود. در این روش موهای کاشته شده توانایی رشد همراه با سایر موها را دارند، آیا این کار، مشکلی برای وضو و غسل ایجاد می‌کند؟
ج. در فرض سؤال موی کاشته شده در حکم موی طبیعی است، یعنی در غسل باید شسته شود؛ و در وضو، مسح بر روی آن اشکالی ندارد.
تبصره: در غسل، شستن موهای کوتاه که جزء بدن محسوب می‌شود، واجب است؛ و موهای بلند هم بنا براحتیاط واجب، باید شسته شوند. (۲)
س۲۰۹. یکی از روش های ترمیم موی سر و ابرو، کاشتن موهای مصنوعی زیر پوست می‌باشد (در این روش تارها توسط وسیله‌ای از طرف گره خود زیر پوست قرار می‌گیرد). آیا مشکلی برای وضو و غسل ایجاد می‌کند؟
ج. اگر موی کاشته شده به طور طبیعی مانعی برای رسیدن آب به پوست سر و ابرو نمی‌باشد، اشکالی ندارد. ولی در غسل لازم نیست این موها شسته شود، و در وضو نمی‌توان روی این موها مسح کشید بلکه باید پوست سر را مسح کرد. و اگر امکان مسح بر پوست سر نباشد، و برطرف کردن آن‌ها برای مسح موجب حرج و مشقت باشد، در این صورت باید به وظیفه جبیره عمل نماید.
س۲۱۰. یکی از روش های ترمیم مو، روشی است که موی مصنوعی یا طبیعی به وسیله چسب به پوست سر یا ابرو چسبانده می‌شود.
الف) آیا این کار مشکلی برای وضو و غسل ایجاد می‌کند؟
ب) انجام این عمل توسط مکلف و درآمد آرایشگر آیا اشکالی دارد؟
الف) ایجاد چنین مانعی که موجب تبدّل وظیفه وضو و غسل به وضو و غسل جبیره‌ای می‌شود چنانچه در غیر وقت نماز باشد مانع ندارد، ولی در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد سپس مبادرت به ایجاد مانع نماید؛ و چنانچه نتواند در وقت وضو یا غسل آن مانع را برطرف کند و یا بر طرف کردن مانع حرج و مشقت داشته باشد، باید به وظیفه غسل و وضوی جبیره‌ای عمل کند، یعنی با دست مرطوب مانع را مسح نماید.
ب) فی نفسه اشکال ندارد.
س۲۱۱. بعد از استفاده از ریمل، هنگام شست و شو باید تمامی مواد روی مژه پاک شود یا نه؟ اگر بعد از شستن زیر چشم رنگ گرفته باشد و کمی سیاه شده باشد، ولی هیچ جرمی نداشته باشد این سیاهی مانع وضو است یا نه؟
ج. همه مواد روی مژه اگر جرم داشته باشد باید برطرف شود و بعد از شستن آنچه باقی می‌ماند اگر صرف رنگ باشد و جرم نداشته باشد، مانعی ندارد و بر طرف کردن آن لازم نیست.
س۲۱۲. مواد آرایشی از قبیل کرم را که آرایشگر برای مشتری استفاده می‌نماید، آیا وظیفه دارد که به او توضیح دهد که برای وضو و غسل شما اشکال دارد؟
ج. وظیفه‌ای ندارد.
س۲۱۳. آیا استفاده از تافت (حالت دهنده مو)، چسب مو، مواد نگه دارنده و حالت دهنده مو برای وضو و غسل اشکال دارد؟
ج : اگر دارای جرمی نباشد که مانع از رسیدن آب به مو شود، وضو و غسل صحیح است؛ و تشخیص این موضوع بر عهده مکلّف می باشد.
س۲۱۴. آیا کرم مو، تافت، چسب مو، مواد نگهدارنده و حالت دهنده مو برای مسح در وضو مانع محسوب می‌شود؟
ج. اگر جرمی داشته باشد که مانع رسیدن آب به مو و بیخ مو و یا پوست سر گردد، لازم است بر طرف گردد، و مسح با آن صحیح نیست. ولی اگر این مواد فقط مانع رسیدن آب به موی سر باشد در موقع مسح سر اگر موها را کنار زده و بر بیخ مو یا پوست سر مسح بکشد وضویش صحیح است؛ و در این صورت استفاده از تافت و مواد نگه دارنده برای وضو مانع محسوب نمی‌شود.
س۲۱۵. اگر مواد آرایشی به دست آرایشگر بچسبد در صورتی که با شستن نیز پاک نشود، برای وضو و غسل چه باید کرد؟
ج. باید موانع را برطرف نماید، و اگر برطرف کردن آن مشقت داشته باشد، باید به وظیفه جبیره عمل کند.
س۲۱۶. حکم لاک زدن انگشتان پا و دست برای نماز چیست؟
ج. وجود لاک بر روی ناخن های دست، مانع از رسیدن آب است، و وضو را باطل می‌کند. بلی در مسح پاها اگر یکی از انگشت‌ها لاک نخورده باشد، اگر از سر انگشت لاک نخورده تا مفصل پا را مسح کند، وضویش صحیح است. اما در غسل، لاک روی ناخن دست یا پا موجب بطلان است؛ و اگر بعد از وضو و غسل متوجه شوند، باید بعد از برطرف کردن آن لاک دوباره وضو و غسل را تکمیل کند، و عباداتی که با وضو و غسل باطل به جا آورده‌اند، در وقت إعاده یا اگر خارج وقت است، قضا نمایند
لازم به توضیح است اگر کسی بعد از وضو و یا غسل لاک بزند، و مادامی که وضویش باطل نشده می‌تواند نماز بخواند، و نماز خواندن با لاک در این صورت اشکال ندارد. اما در صورتی که وضویش باطل شود باید لاک را برطرف کند، تا مانع از رسیدن آب برای وضو یا غسل در اعضا وجود نداشته باشد.
س۲۱۷. اثر بعضی از لاک‌ها به حالت براقیت یا ذره های اکلیل گاهی روی ناخن تا چند روز می‌ماند. با وجود این که ناخن به وسیله آسِتُن (نوعی حَلاّل برای پاک کردن لاک ناخن ) پاک شده، این اثرهای خیلی کم اکلیل باز هم مانع وضو است؟
ج. تشخیص مانع بودن به عهده خود مکلف است.
س۲۱۸. در بعضی رنگ های مو، آرایشگر مجبور است از ماسک تقویتی مو استفاده کند، آیا برای وضو اشکال دارد؟
ج. در صورتی که دارای جرم باشد، و مانع از رسیدن آب به محل وضو گردد، باید برطرف کند، و سپس وضو انجام دهد.
س۲۱۹. مویی که دارای ژل یا روغن و یا واکس مو است، آیا برای مسح در وضو اشکال دارد یا نه؟
ج. اگر جرمی داشته باشد که مانع رسیدن آب به محل وضو می‌شود، وضو با آن صحیح نیست؛ و تشخیص آن به عهده مکلف است.
س۲۲۰. در صورتی که ناخن پا بلند باشد، چگونه مسح پا انجام می‌شود؟
ج. به هر حال باید از نوک انگشتان پا، روی پا را تا مفصل مسح نماید.
س۲۲۱. اگر شخص موهای قسمت های دیگر را در جلوی سرش جمع کند، مسح بر آن چه حکمی دارد؟
ج. در فرض سؤال مسح بر آن کافی نیست، و باید فرق سر را باز کرده پوست یا بن موها را مسح کند.
س۲۲۲. کسی که موهای سرش زیاد است برای این که در وضو بیخ موها یا پوست سر را مسح کند، موها را کنار می‌زند و موهایش، تر می‌شود، آیا این تری برای مسح اشکالی ایجاد می‌کند؟
ج. محل مسح باید خشک باشد، و اگر به قدری تر باشد که رطوبت کف دست هنگام مسح بر آن غلبه کند، اشکالی ندارد(یعنی طوری باشد که رطوبتی که بعد از مسح در آن دیده می‌شود، بگویند فقط از تری کف دست است).
س۲۲۳. آیا رنگ ها، مانند رنگ خودکار و خودنویس و حنا و رنگ پوست میوه و مانند آن مانع وضو هستند؟
ج. اگر دارای جرم باشند، و مجرّد رنگ نباشند، مانع محسوب می‌شوند؛ و تشخیص آن به عهده مکلف است.
س۲۲۴. آیا اثر گچ یا صابون که بعد از شستن در اطراف ناخن‌ها یا شیارهای پوست دیده می‌شود، مانع وضو به حساب می‌آید؟
ج. صرف وجود اثر گچ یا صابون که بعد از خشک شدن اعضا ظاهر می شود، ضرری به وضو یا غسل نمی رساند، مگر این‌که دارای جرمی باشد که مانع از رسیدن آب به بشره (ظاهر پوست) یا ناخن شود.
س۲۲۵. آیا تأتو کردن یا خالکوبی مانع رسیدن آب در وضو یا غسل می‌باشد؟
ج. تاتو کردن یا خالکوبی بدن اگر مجّرد رنگ باشد، و یا در زیر پوست بوده و بر ظاهر پوست چیزی که مانع از رسیدن آب به آن شود، وجود نداشته باشد وضو، غسل و نماز صحیح است.
س۲۲۶. آیا لازم است قبل از وضو، اعضای وضو وارسی شود که مانعی نباشد؟
ج. وارسی واجب نیست، مگر آن که احتمال دهد به اعضای وضو چیزی چسبیده و احتمالش نزد مردم به جا باشد، که در این صورت وارسی واجب است تا به نبودن مانع مطمئن شود. و همچنین در صورتی که قبلاً مانع وجود داشته وارسی واجب است.
س۲۲۷. آیا در اثنای وضو می‌توان مانع را برطرف کرد، یا فقط قبل از وضو باید برطرف شود؟
ج. در صورتی که موالات وضو به هم نخورد، اشکال ندارد.
س۲۲۸. آیا چرک زیر ناخن در وضو یا غسل مانع محسوب می‌شود؟
ج. اگر ناخن از حدّ معمول بلندتر باشد، و زیر آن مقداری که از حدّ معمول بلندتر است، چرکی باشد که مانع رسیدن آب به ناخن است، باید برطرف کند و اگر ناخن بلند نباشد، چرک زیر آن مانعی ندارد.
س۲۲۹. کسی که یکی از اعضای وضویش، جراحی پلاستیک شده است، آیا این جراحی، مانع به حساب می‌آید؟ (جرّاحی به سبب زیبایی و یا به خاطر اضطرار در حکم تأثیر دارد؟)
ج. اگر ظاهر بدن را پوشانده مانع محسوب می‌شود، و لکن اگر برداشتن آن حرج و مشقت دارد، باید وضو یا غسل جبیره‌ای انجام دهد.
س۲۳۰. اگر مواد روغنی روی اعضا باشد و مواد پاک کننده در اختیار نباشد، وظیفه چیست؟
ج. اگر مانع محسوب می‌شود، تا می‌تواند باید برطرف نماید. و اگر تا آخر وقت نتواند برطرف کند، یا مشقت زیاد داشته باشد، باید به وظیفه جبیره عمل کند.
س۲۳۱. اگر از روی فراموشی مانع را از اعضای وضو برطرف نکند و با آن وضو بگیرد، چه حکمی دارد؟
ج. در فرض مرقوم وضو باطل است.
س۲۳۲. اگر بدون عذر، با وجود مانع در اعضاء، وضو بگیرد، چه حکمی دارد؟
ج. وضویش باطل است.
س۲۳۳. اگر مانعی در اعضای وضو باشد که گاهی آب به عضو می‌رسد، و گاهی نمی‌رسد، و در حال وضو توجهی به این نداشته، وضویش چه حکمی دارد؟
ج. چنانچه بداند موقع وضو ملتفت رسیدن آب به زیر آن نبوده باید دوباره وضو بگیرد.
س۲۳۴. اگر قبل از وضو شک کند که مانعی در اعضای وضو وجود دارد یا نه، چه وظیفه‌ای دارد؟
ج. اگر شک کند به اعضای وضو چیزی که مانع از رسیدن آب است، چسبیده یا نه، چنانچه احتمال آن در نظر مردم به جا باشد - مثل آن که بعد از گِل‌کاری احتمال بدهد که گِل به دست او چسبیده- باید وارسی کند، یا به قدری دست بمالد که اطمینان پیدا کند، که اگر بوده بر طرف شده یا آب به زیر آن رسیده است.
س۲۳۵. اگر بعد از انجام وضو، شک کند که هنگام وضو مانعی در اعضای وضویش بوده یا نه، چه حکمی دارد؟
ج. به شک خود اعتناء نکند؛ و وضو صحیح است.
س۲۳۶. اگر قبل از وضو، اعضای وضو را بررسی کند، و مانعی نبیند، و وضو بگیرد، و بعد از وضو مانعی در اعضاء ببیند، حال وظیفه ی مکلف چیست در این که:
الف) اگر شک کند آیا هنگام وضو این مانع بوده یا نه؟
ب) اگر یقین کند که مانع در هنگام وضو بوده است؟
جواب:
الف) اگر احتمال میدهد آن مانع بعد از وضو گرفتن واقع شده است، وضوهای گذشته صحیح است.
ب) اگر بداند مانع در حین وضو بوده است، وضو و نمازی که با آن خوانده، باطل است.
س۲۳۷. اگر کسی یقین دارد که قبل از وضو مانعی بر اعضاء وضو بوده، ولی شک دارد که آن را از بین برده یا نه، وضویش چه حکمی دارد؟
ج. اگر پیش از وضو بداند که در بعضی اعضای وضو مانعی از رسیدن آب وجود دارد، و بعد از وضو شک کند که آب را به آنجا رسانده یا نه، چنانچه احتمال بدهد که در حال وضو، ملتفت به رساندن آب به زیر مانع بوده، وضو صحیح است.
س۲۳۸. اگر کسی پیش از غسل مانع را بر طرف نکند، و پس از غسل، مانع برطرف شده باشد، آیا غسلش صحیح است؟
ج. در فرض سؤال اگر می‌داند یا احتمال میدهد در هنگام غسل، ملتفت بوده است، غسلش صحیح است.
س۲۳۹. کسی که در جلوی سرش موی مصنوعی گذاشته است، و در صورت نگذاشتن آن به مشقّت می افتد، آیا مسح بر موی مصنوعی برای او جایز است؟
وظیفه او نسبت به غسل چیست؟
ج. موی مصنوعی اگر به نحو کلاه گیس باشد، واجب است برای مسح آن را بردارد، ولی اگر موی مصنوعی بر پوست سرکاشته شده باشد، و برداشتن آن از جلوی سر باعث عسر و حرجی شود که عادتاً قابل تحمّل نیست؛ مسح بر روی آن مُجزی است؛ و غسل نیز همین حکم را دارد.
۲۱:۳۷ - ۱۴۰۰/۰۴/۱۵