به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در دیدار جمعی از اندیشمندان و اساتید دانشگاه های کشور الجزایرکه در بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء برگزار شد، به تشریح فرازهایی از منظومه فکری حضرت آیت الله جوادی آملی و فعالیت های بنیاد اسراء در جهت تبویب و ارائه این منظومه به جامعه علمی کشور و جهان اسلام پرداخت.
وی در این جلسه جایگاه ویژه «علم» در منظومه فکری آیت الله العظمی جوادی آملی را مورد اشاره قرار داد و اذعان داشت: آیت الله العظمی جوادی آملی معتقدند اگر جوامع اسلامی بر اساس آموزه های اسلام بخواهند به تولید علم بپردازند باید پنج مرحله پشت سر گذاشته شود؛ مرحله اول، شناخت، شرح و تفسیر صحیح و درست منابع اسلامی است که عبارت هستند از «کتاب» و «سنت» رسول گرامی اسلام و ائمه معصومین(ع)، این نکته بسیار دقیقی است که این منابع با تمام دقت و تمام حساسیت به درستی صیانت و حفظ شود و بشر هیچ ورودی از حیث دخالت در این منابع نداشته باشد، در واقع صیانت خود منابع وحیانی مورد نظر حضرت استاد است.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی تاکید داشت: تفاوت اصلی بین «کتاب» و «سنت» با سایر متون و منابع این است که انسان هنگامی که در کنار قرآن و سنت قرار می گیرد تنها باید سکوت کند و با آمادگی روحی و عقلی، دریابد که منابع وحیانی چه می گویند و لذا در این مرحله فقط «تفسیر» دارای جایگاه است به عبارت دیگر هیچ گفتگویی بین عالم و جایگاهی که «کتاب» و «سنت» دارا می باشد، وجود ندارد، چرا که انسان با عقل بشری خود با وحی که یک حقیقت آسمانی است برابری نمی کند که بخواهد با او به بحث و گفتگو بپردازد. بلکه در این رابطه، عالم هر چه را که از علوم و معارف کسب کرده در راستای فهم منابع وحیانی یعنی «کتاب» و «سنت» قرار می دهد.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح داشت: بنابراین شاید این مساله مشکل ترین وظیفه و رسالت علمی یک عالم باشد و به تعبیر حضرت استاد، جان کندن می خواهد که عالمان در مواجهه با منابع وحیانی، تنها سکوت محض باشند و ببیند آنها چه می گویند، در این زمینه حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی آثار ارزشمندی همچون تفسیر تسنیم را تالیف کرده اند و همچنین آثار متعددی را در شرح و تفسیر کلام پیامبر(ص) و شرح و تفسیر فرمایشات ائمه معصومین(ع) به رشته تحریر درآورده اند که کتاب های «تفسیر موضوعی قرآن کریم» و کتاب ارزشمند «سلونی قبل ان تفقدونی» که تحریر نهج البلاغه علامه جوادی آملی است و اخیراً چاپ و منتشر شده است، از این نمونه می باشند.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی در تبیین مرحله دوم تولید علم در بستر آموزه ها وحیانی اذعان داشت: مرحله دوم بازگشایی، تبیین و تفسیر متونی است که مبتنی بر منابع اصلی که همان منابع وحیانی است صادر شده، مانند متون فقهی شیخ طوسی در تهذیب و استبصار، متون کلامی محقق طوسی و شیخ مفید و متون فلسفی فارابی، ابن سینا و صدرالمتالهین که هم اکنون بیش از هزار سال در منابع علمی متاخر مورد بحث و گفتگوی متفکران جهان هستند، در این زمینه نیز بخش قابل توجهی از آثار حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی، مشتمل بر تحقیق و شرح این متون است که به عنوان نمونه در باب حکمت و فسلفه، بیش از 50 جلد اثر از ایشان منتشر شده و بیش از 30 جلد دیگر نیز در مسیر چاپ و نشر قرار دارد و یا در باب عرفان بیش از 20 جلد کتاب از حضرت استاد تحقیق شده که در آینده نزدیک به چاپ خواهد رسید.
وی ابراز داشت: ویژگی ممتاز این بخش از آثار آیت الله جوادی آملی این است که در این مصاف علمی، حضرت استاد فقط شنونده نیست بلکه وارد بحث و گفتگو می شود و اظهار نظر می کند و در مقام مخالفت، انتقاد، اصلاح و تکمیل بر می آید و نوع مباحثی که ازبزرگان حکمت، فلسفه و اخلاق صادر شده است از نگاه نقادانه و تیزبینانه حضرت استاد می گذرد؛ یعنی سه امر اساسی در این مرحله انجام می شود، مرحله نقد، مرحله اصلاح و مرحله تکمیل.
رئیس بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسراء ادامه داد: حضرت استاد معتقدند که یک «منابع» داریم، یک «مبانی» و یک «مواد»؛ منابع که همان «کتاب» و «سنت» هستند و مبانی را از آن منابع می گیریم و موادّ را از مبانی می گیریم، مبانی حدّ وسط بین منابع و موادّ هستند در نتیجه مرحله سوم، استخراج مبانی از آن منابع وحیانی است در نتیجه بخشی از تحقیقات بنیاد اسراء تحت اشراف حضرت استاد، برای پیدایش این مبانی از منابع وحیانی است که با استخراج این مبانی تفاوت اساسی و جوهری در مجتمع نظامات بشری اتفاق خواهد افتاد؛ مثلاً «عدالت» یا «حقوق بشر» از جمله مبانی هستند که مواد حقوقی بر اساس آنها تولید شده است اما عدالت و حقوق بشری که از منابع و متون اسلامی یا به عبارت دیگر منابع وحیانی استنباط می شود با عدالتی که از منابع و متون غیروحیانی گرفته می شود، تفاوت اساسی دارد، چرا که منابع ما وحی است و منابع دیگران، عرف، آداب، عادات، رسوم و فرهنگ عمومی جامعه هستند که هوا و هوس بشری در آنها دخیل است و لذا در این نقطه مبانی با هم متفاوت می شود.
حجت الاسلام و المسلمین مرتضی جوادی آملی خاطرنشان کرد: در بنیاد اسراء که تحت اشراف حضرت استاد به فعالیت مشغول است، این سه مرحله گفته شده در حال انجام است ولی دو مرحله دیگر نیز باید انجام بگیرد تا این علوم به عمق جامعه برسد که رسالت دیگر نهادها و سازمان های فعال در این حوزه می باشد، که رویکرد اجرایی در جوامع را بر عهده دارند. بر این اساس مرحله چهارم تولید علم، به میدان آوردن همه عقول بشری در تبیین و تفسیر این مبانی استخراج شده به جهت اجرایی شدن آنها می باشد یعنی باید عقول بشر را برای اجرا و پیاده سازی مبانی به کار گرفت. در این مرحله انواع عقول بشری اعم از عقل تجربی، عقل ریاضی، عقل معاش و عقل اجتماعی باید به میدان بیاید، تا آن مبانی که از منابع و متون وحیانی گرفته شده است را به عرصه اجرا نزدیک کنند.
وی افزود: عقول بشری امروز بسیار کارآمد است و تجارب ارزشمندی دارد، تعاملات بشر در مسائل اجتماعی و سیاسی، به بلوغ رسیده اما دسترسی به منابع و مبانی صحیح، به درستی برای بشر امروز به وجود نیامده است، بنابراین امروزه بهره مندی از عقول بشر در پیاده سازی این افکار یک ضرورت اجتناب ناپذیر است!
استاد حوزه و دانشگاه، متولی مرحله پنجم تولید علم را قانونگذاران دانست و اظهار داشت: مرحله پایانی تولید علم، مرحله ای است که سیاستمداران، حقوقدانان و قانونگذاران یا به عبارت دیگر تبیین کنندگان مواد حقوقی و قانونی، بر اساس آنچه که فیلسوفان سیاست و اقتصاد مطرح کرده اند، مواد حقوقی و قانونی را تنظیم و تصویب می کنند و از این طریق آنچه از منابع وحیانی گرفته شده و به صورت مبانی درآمده در قالب مواد حقوقی و قانونی به جامعه راه می یابد.
در ادامه برخی از اندیشمندان و اساتید دانشگاه های کشور الجزایر به طرح سوالات خود پرداختند که ریاست بنیاد اسراء به این سوالات پاسخ دادند.
