به گزارش خبرگزاری حوزه، مقام معظم رهبری در سخنان تلویزیونی به مناسبت سال جدید که به شکل زنده و مستقیم از شبکه خبر پخش شد، در کنار بیانات و توصیه های مفصلشان خطاب به ملت ایران در عرصه های مختلف، بر لزوم قوی شدن در فضای مجازی به عنوان یکی از الزامات اقتدار کشور تأکید کردند.
در همین خصوص و با عنایت به ضرورت اتخاذ راهکارهایی مبتنی بر قوی شدن در فضای مجازی با "حفیظه مهدیان" از محققان و پژوهشگران این عرصه که همچنین عضو هیئت مدیره انجمن سواد رسانه ای طلاب است، گفتگویی انجام داده ایم که مشروح آن در ادامه می آید؛
به نظر شما برای تحقق مطالبه رهبر معظم انقلاب در خصوص قوی شدن در فضای مجازی چه باید کرد!؟
تاکید خاص مقام معظم رهبری مبنی بر قوی شدن کشور در عرصه های مختلف، لازمه دفع فتنه ها و حملات دشمن است و این مهم باید به شکل همه جانبه مدنظر قرار گیرد.
قطعاً این قوی شدن در عرصه های گوناگون ظهور و بروز دارد به ویژه مباحث رسانه ای و فرهنگی و از جمله در حیطه فضای مجازی که این سال ها اهمیت فوق العاده ای پیدا کرده است.
به طور کلی یکی از نکاتی که در زمینه قوی شدن در عرصه فرهنگی باید حتماً مورد توجه قرار گیرد، لزوم تقویت حس اعتماد به نفس ملی است، به این خاطر که یقیناً بدون تحقق این مساله نمی توان بر نقاط ضعف و کمبودها غلبه کرد و زمینه مناسب برای اقتدار فرهنگی و رسانه ای کشور را فراهم آورد.
خوشبختانه در این سال ها از جمله در همین قضیه مقابله با ویروس کرونا، شاهد فعالیت ارزشمند و جهادی نیروهای انقلابی در فضای مجازی بوده ایم اما اکتفا به این میزان کافی نیست بلکه یکی از ضرورت ها ناظر به انسجام و هوشمندی بیشتر در این باره است چه آن که این فعالیت جهادی اگر منسجم تر و هوشمندانه تر باشد قطعاً برکات و دستاوردهای فراوانی برای نظام و انقلاب اسلامی به همراه خواهد داشت، به خصوص این که به لطف الهی ما امروز نیروی انسانی و ظرفیت خوبی در بحث رسانه و فضای مجازی در اختیار داریم که باید از آن ها به شکل درست برای تحقق اهداف و آرمان هایمان استفاده کنیم
بسیاری از نظریه پردازان علم ارتباطات، جنگ امروز رسانه ها را جنگ روایت ها توصیف می کنند. لازمه توفیق در این نبرد از نگاه شما چیست؟
بله همان طور که گفتید، امروز درگیر جنگ روایت ها هستیم که به خصوص در بستر رسانه و فضای مجازی رخ می دهد.
از این حیث شاید خیلی مهم نباشد که در وضعیت پساکرونایی در خود آمریکا فروشگاه های غذایی و بهداشتی تخلیه و گاه غارت می شود و مردم آن جا به دنبال خرید اسلحه برای حفظ جان و امنیت خود هستند و در این سوی جهان در ایران اسلامی، بسیاری از مردم در حال گذشت و ایثار برای مقابله با کرونا هستند و به عنوان مثال بسیاری از پرستارها و پزشکان ما هفته هاست که حتی به خانه و خانواده خود سر نزده اند.
این که رهبر معظم انقلاب با حکمت و درایت خاص خویش فرمودند که ما باید در کنار قوی شدن درعرصه های اقتصادی و نظامی در زمینه فضای مجازی نیز قوی شویم، یکی از دلایلش به خاطر آن است که بتوانیم نبض تأثیرگذاری بر مخاطب را به دست بگیریم و حقایق را به درستی انعکاس دهیم.
در واقع برای این است با بهره گیری از فضای مجازی کاری کنیم که روایت ما از تحولات و وقایع غالب شود نه این که مدیریت افکار عمومی جامعه ما به دست رسانه های بیگانه و یا آن دسته از رسانه هایی باشد که به ظاهر ایرانی هستند اما عملاً مطالبات و خواسته های نظام استکباری و صهیونیستی را دنبال می کنند.
به همین خاطر است که بسیاری از کارشناسان، برنده شدن به جهت روایت غالب را پیروزی بدون جنگ تعبیر و توصیف می کنند؛ نبردی که با قدرت تولید معنا و روایت و قدرت رسانه شکل می گیرد.
البته در این خصوص باید در زمینه دانش رسانه ای و تئوری های مربوط به آن، خود را قوی کنیم و از سویی به شدت مراقب باشیم که در دام فضاسازی های گمراه کننده و ساخته شده توسط دشمنان و ایادی آن ها قرار نگیریم.
به دیگر سخن، این طور نباشد که همیشه جوابگو به رسانه های معاند باشیم بلکه خودمان می توانیم تولید محتوا کرده و روایت خود را بسازیم و آن ها را به چالش بطلبیم که در این خصوص قطعاً نیازمند پشتوانه علمی از منظر تولید و ارایه تئوری و نظریه هستیم.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که ما باید در مواجهه با مخاطب، ادبیات و فنون اقناع را یاد بگیریم و اگر این طور شد تأثیر حرف ما دوچندان بلکه گاه صدچندان خواهد شد.
با توجه به نام گذاری سال ۹۹ به عنوان سال" جهش تولید"، وظیفه و رسالت رسانه های جمعی در تحقق شعار سال را چگونه ارزیابی می کنید؟
با توجه به امکانات و زیرساخت ها و به خصوص نیروی انسانی جوان و دغدغه مندی که در اختیار داریم باید در این رابطه امسال به خصوص شاهد یک جهش رسانه ای در حمایت از تولید ملی باشیم.
از حیث رسانه ای و با بهره گیری از ظرفیت عظیم فضای مجازی، برای پیشبرد اهداف مدنظر در نام گذاری سالجاری به عنوان سال جهش تولید، باید همزمان دو برنامه و کار مهم مورد توجه باشد؛ یکی بحث اُمید دادن به مردم و حمایت از تولیدکننده هاست که در این باره بیشتر نیاز به کارهای فرهنگی قوی داریم و رسانه ها به عنوان رابط میان مردم و حاکمیت نقش بسیار مهم و کلیدی می توانند ایفا کنند.
قطعاً در راه پیشرفت و توسعه همه جانبه، سختی ها و رنج ها و مشکلات قابل توجهی وجود دارد اما بر اساس آیه " ان مَع العُسر یُسرا" همزمان با سختی ها، گشایش هاست و باید این را از طریق رسانه و با ابزار هنر به مردم بگوییم و تاکید کنیم که امید به آینده موتور محرکه هر توسعه و پیشرفتی است.
مساله دوم ناظر به اهمیت نقد منصفانه و جدی و پیگیری و مطالبه گری از مسئولان امر است که در این خصوص نیز رسانه نقش بسیار مهمی می تواند ایفا کند.
اهالی رسانه در این باره می بایست ضمن تبیین واقعیت ها از بیان مشکلات و نقاط ضعف، ترس واهمه نداشته باشند. البته مسلم است که این واقع نگری و بیان ایرادات به معنای سیاه نمایی و چشم بستن بر موفقیت ها نیست بلکه اتفاقاً تأکیدی است بر همان نگاه اُمیدوارانه به آینده که انشاالله در سال پیش رو، با قوت بیشتر شاهد این رویکرد در سطح رسانه های مکتوب و مجازی و نیز صدا و سیما باشیم.
سواد رسانه ای چه کارکرد و اهمیتی در راستای قوی شدن کشور در زمینه فضای مجازی و رسانه ای دارد؟
ببینید برای قوی شدن در فضای مجازی باید مخاطب قوی نیز داشت. اساساً مخاطبان با آموزش و ارتقای سواد رسانه ای و هوشمند شدن بیشتر، قوی خواهند شد و لذا ما کماکان نیازمند سواد رسانه ای هستیم، ضمن آن که بنده معتقدم که جهش مخاطب در فضای مجازی با سواد رسانه ای تحقق خواهد یافت، چرا که به صرف ساخت و انتشار چند کلیپ و متن کار رسانه ای این مساله محقق نمی شود بلکه نیازمند آن هستیم که با کار علمی، سواد رسانه ای را در سطح جامعه فراگیر کنیم.
مقام معظم رهبری سال گذشته در دیدار مردم قم به مناسبت یوم الله نوزدهم دی ماه به صراحت از جوانان مومن و انقلابی خواستند که با هوشمندی، فضای مجازی را به ابزاری برای زدن تو دهنی به دشمنان تبدیل کنند.
شکی نیست که از الزامات مهم تو دهنی زدن به دشمن در فضای مجازی، ارتقای سطح سواد رسانه ای است.
واقعیت آن است که در حال حاضر سازمان ها و نهادهای مختلف در کشور در زمینه فضای مجازی به تولید محتوا می پردازند، اما چون الگو و نقشه راه خوبی نداریم نتوانسته ایم آن طور که باید و شاید موثر واقع شویم و به تعبیر مقام معظم رهبری، توی دهان دشمن بزنیم.
خلاصه کلام آن که، ما برای این الگو و راهبرد، نیاز به سواد رسانه ای داریم چرا که سواد رسانه ای باید ایجاد شود تا به این وسیله در قضایا، تصمیم درستی داشته باشیم و کنشگری مناسبی هم از خود نشان دهیم.
گفت و گو از: سمیرا مرادی
