به گزارش خبرگزاری حوزه، این روزها با اوج‌گیری بیماری کرونا در کشور و لزوم رعایت فاصله اجتماعی، بحث دورکاری در ادارات مورد توجه مسئولان قرار گرفته است. در این زمینه، طی مصاحبه ای با دکتر محمدی‌زاده معاون منابع انسانی و پشتیبانی حوزه‌های علمیه خواهران، برنامه‌های حوزه‌های علمیه خواهران برای دورکاری مورد بررسی قرار گرفت.
- تعریف دورکاری یا کار در خانه چیست؟
"دورکاری یعنی انجام وظایف محول شده به کارمند واجد شرایط در محل کار سازمان اما با عدم حضور فیزیکی با رعایت ضوابط و برای دوره زمانی مشخص". همانطور که از این نامگذاری پیدا است، دورکاری درمقابل کار در سازمان و زمانی مطرح می‌شود که بخشی از کارکنان فعالیت‌های خود را در محلی غیر از محل سازمان به انجام رسانند. با این تعبیر، انجام فعالیت در ماموریت‌ها را نیز می‌توان نوعی از دورکاری تلقی کرد.
- دورکاری در چه مواقعی تجویز می‌شود؟
به طور معمول هر سازمان برای انجام وظایف خود، نیاز به سرمایه‌گذاری اولیه در ساختمان، تجهیزات، ارتباطات، انرژی و ... دارد. اما با اجرای دورکاری، دیگر نیازی به این سرمایه‌گذاری اولیه نیست و دورکاری به عنوان راهکار موثری برای کاهش هزینه‌های ثابت سرمایه‌گذاری در سازمان‌ها به شمار می‌رود. اما این روش در مواقع بروز بحران‌ها نظیر بیماری‌های همه‌گیر و حوادث غیرمترقبه نیز تجویز می‌شود. حال ممکن است با خاتمه بحران، دورکاری حذف شده یا همچنان پابرجا بماند.
- چه فعالیت‌هایی را می‌توان از راه دور انجام داد؟
معمولا قبل از آنکه دورکاری درباره یک فرد یا شغل عملیاتی شود، ابتدا فرد، شغل و مقام مافوق وی باید مورد ارزیابی قرار گیرد. نتیجه این ارزیابی تعیین می‌کند که آیا دورکاری قابل اجرا هست یا خیر. در این ارزیابی معیارهای بسیاری مورد توجه قرار می‌گیرد اما به طور کلی، فعالیت‌هایی که نیازی به ارتباط چهره به چهره با مدیر، همکاران و ذی‌نفعان سازمان نداشته باشد، از طریق دورکاری قابل انجام است. به عنوان مثال برخی از مشاغل و فعالیت‌ها نظیر امورمالی، حسابداری و ثبت سند، فعالیت‌های آموزشی، مطالعاتی و فکری، فعالیت‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات نظیر کدنویسی نرم‌افزار، نظارت تحت شبکه، پاسخگویی به مخاطبان از طریق نامه‌ها یا درخواست‌های الکترونیکی یا تماس تلفنی، تهیه گزارشات عملکردی، خرید و فروش سهام و بازاریابی غیرحضوری و حتی برخی از فعالیت‌های مونتاژ قطعات که نیازمند تجهیزات خاص، گران‌بها و غیرقابل حمل و نقل نباشد، از طریق دورکاری قابل انجام است.
برخی از فعالیت‌ها که الزاما باید در محل انجام شود مانند نظافت، تعمیر ماشین‌آلات و تجهیزات ثابت، حمل و نقل و نگهبانی و حراست فیزیکی، را نمی‌توان از طریق دورکاری انجام داد.
- آیا اولویتی برای دورکاری کارکنان وجود دارد؟
معمولا برخی از اقشار نظیر بانوان، معلولان، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای و کارکنان با شرایط سنی، در اولویت دورکاری قرار دارند. همچنین در برخی از سازمان‌ها دورکاری به عنوان یک امتیاز برای فرد تلقی شده و ممکن است به دلیل ضعف عملکرد کارمند در زمان حضور، دورکاری برای وی تجویز نشود و یا کارکنانی که تعداد وظایف کمتری و وظایف یکنواخت‌تری را بر عهده داشته باشند، از امکان بیشتری برای دورکاری برخوردار هستند.
- در انجام دورکاری، هزینه‌هایی بر دوش کارمند قرار می‌گیرد. تکلیف هزینه‌هایی که بواسطه دورکاری بر عهده کارمند قرار می‌گیرد، چیست؟
معمولا بواسطه دورکاری برخی هزینه‌ها نظیر استهلاک تجهیزات، انرژی و ارتباطات (تلفن و اینترنت)، بر عهده کارمند قرار می‌گیرد. البته باید توجه داشت که بطور معمول کارکنان برای ایاب و ذهاب به محل کار خود، مبلغ فوق‌العاده ایاب و ذهاب دریافت می‌کنند که در شیوه دورکاری بدلیل عدم ایاب و به محل کار، این مبلغ باید حذف شود. اما با تدبیر مدیران هر سازمان می‌توان مبلغ فوق‌العاده ایاب و ذهاب را برای جبران هزینه‌های استهلاک و انرژی و ارتباطات برای کارمند منظور نمود.
- در مواردی که دورکاری امکانپذیر نباشد، چه اقدامی می‌توان انجام داد؟
به طور معمول برخی از مشاغل امکان دورکاری ندارد. به عنوان مثال در مشاغلی که مایحتاج عمومی مردم را تامین می‌کنند، امکان دورکاری وجود ندارد. اما در این موارد بجای دورکاری از کاهش ساعات کار یا شیفت‌بندی (تا حدی که به نیازمندی‌های عمومی آسیبی وارد نگردد) استفاده می‌شود.
- الزامات سخت‌افزاری دورکاری چیست؟
البته پاسخ به این سوال بیشتر به ماهیت شغل یا وظایفی که از طریق دورکاری انجام می‌شود، وابسته است. به عنوان مثال برای پاسخگویی به سوالات و درخواست‌های الکترونیکی مخاطبان، بهره‌مندی از تجهیزات رایانه‌ای و ارتباطی ضروری است. اما برای مونتاژ قطعات در منزل، بیشتر به ابزارآلات مونتاژ نیاز خواهد بود. در مشاغل تحقیقاتی، دسترسی به منابع اطلاعاتی الکترونیکی و غیرالکترونیکی ضرورت دارد. پس به طور کلی می‌توان چنین اظهار داشت که تجهیزات مورد نیاز برای کار حضوری، در دورکاری نیز مورد نیاز خواهد بود. البته با توجه به نوع قرارداد میان فرد و سازمان، ممکن است تامین این تجهیزات بر عهده کارمند یا سازمان قرار بگیرد.
- چالش‌ها و موانع در مسیر دورکاری چیست؟
بزرگترین چالش، فقدان آگاهی کافی مدیران و کارکنان از راهبردها، اهداف و اصول مدیریت و برنامه‌ریزی دورکاری است که باعث می‌شود تا این مزیت سازمانی به خوبی استفاده نشود. اما چالش‌های دیگری نظیر عدم شفافیت ابعاد حقوقی، مالی، قانونی و مقررات اجرایی دورکاری، فقدان سیستم‌های ارتباطی و پایگاه‌های اطلاع‌رسانی برای حذف خلاء اطلاعاتی در زمینه دورکاری و فقدان دانش فناوری اطلاعات بسیاری از کارکنان برای دورکاری نیز وجود دارد که در نگاه مدیریتی باید به آن‌ها توجه شود.
- برای اجرای دورکاری در حوزه‌های علمیه خواهران چه تدبیری اندیشیده شده است؟
در پایان می‌توان گفت که دورکاری مفهوم جدیدی است که هنوز ابعاد آن به طور دقیق در سازمان‌های ما بررسی نشده است و مقطع زمانی فعلی و ضرورت مقابله با بیماری کرونا، فرصت مناسبی است تا میزان آمادگی حوزه‌های علمیه برای دورکاری مورد سنجش قرار گرفته و به عنوان یک گزینه دائمی بدان فکر شود. همکاران ما در معاونت منابع انسانی و پشتیبانی در حال تهیه طرحی برای تثبیت دورکاری در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران هستند تا بتوان از مزایای این شیوه جدید فعالیت هرچه زودتر بهره‌مند شد. این طرح ابتدا در مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران و واحدهای ستادی مورد توجه قرار می‌گیرد. سپس می‌توان به اجرای آن در مدارس عملیه نیز فکر کرد. هرچند که پیش از این، فعالیت‌های آموزشی مجازی و غیرحضوری پیاده‌سازی شده است ولی برای دورکاری کادر ستادی مدارس همچنان می‌تواند برنامه‌ریزی کرد.
