راضیه میرعلی ملک در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با اشاره به اهمیت بهره گیری حداکثری از ظرفیت عظیم رسانه و هنر در جهت تبیین و ترویج معارف و آموزه های دینی اظهار داشت: جایگاه خاص ماه مبارک رمضان در فرهنگ دینی ما ایجاب می کند که برنامه سازی در این باره در شبکه های صدا و سیما، با یک ظرافت و دغدغه مندی خاصی همراه باشد، چه آن که به هر حال به جهت فضای خاص معنوی این ماه، آمار جرم و بزهکاری در جامعه در این ایام کاهش محسوسی می یابد و لذا ما باید باور قلبی و اعتقادات مردم و نیز مباحث اخلاقی را از طریق ابزار هنر و رسانه تقویت نماییم.
نیازسنجی مخاطب؛ لازمه توفیق برنامه سازان
وی در خصوص شاخصه های مهم موفقیت برنامه های معارفی رسانه ملی در مناسبت هایی چون ماه مبارک رمضان گفت: یکی از اصلی ترین شاخصه ها، توجه به نیازمندی های مخاطبان و انجام نیازسنجی است و این که بدانیم حقیقتاً امروز مخاطب ما در صدا و سیما با چه مسایل و نیازهایی مواجه است تا بعد بر اساس آن بتوان برنامه ریزی درست و منسجمی در این باره انجام داد.
رئیس اداره زن و خانواده معاونت فرهنگی حوزه علمیه خواهران افزود: به عنوان مثال یکی از نیازهای جدی در کانون خانواده، تقویت مهارت های گفتاری، کلامی و رفتاری است و این که زن و شوهر در درون خانواده و نیز در مواجهه با فرزندان خود و همچنین رابطه فرزندان با همدیگر و با والدین خویش بدانند که چگونه باید عمل کنند که این مساله باعث تقویت نهاد خانواده و کاستن از حجم مشکلات و آسیب های آن شود.
ابزار مهمی برای ترویج سبک زندگی اسلامی
وی گفت: واقعیت آن است که امروز اگر می خواهیم سبک زندگی ایرانی و اسلامی را مورد توجه قرار داده و آن را ترویج دهیم، یکی از مهم ترین عوامل و ابزارهایش همین برنامه های صداو سیماست که چه در قالب سریال و فیلم و چه در قالب برنامه های گفتگو محور و از جمله برنامه های مناسبتی در ایامی چون ماه مبارک رمضان بیشتر به چشم می آید و مورد توجه عموم هم قرار می گیرد.
وی خاطرنشان کرد: در این راستا، طبعاً توجه به میزان درک و شناخت و نیز ذائقه مخاطبان از اهمیت بسزایی برخوردار است. این که بدانیم همه مخاطبان ما یکسان نیستند به عنوان مثال از طیف سنی کودکان و نوجوانان تا جوانان و میان سالان و نیز کهنسالان، مخاطب رسانه ملی به شمار می روند و این ها دارای سطح سواد و معلومات مختلفی از بی سواد تا مقطع دکترا و یا اجتهاد هستند که باید برای هر کدام از این طیف های سنی و سطح سوادی، برنامه های خاصی تدارک دید.
لزوم برنامه سازی بر اساس سطح سواد و سن افراد
میرعلی ملک همچنین گفت: متاسفانه گاهی اوقات به این اصل مهم در فعالیت های رسانه ای بی توجهی و یا کم توجهی صورت می گیرد، به عنوان مثال برخی از سخنرانان و ارایه دهندگان مطالب دینی، گاهی مخاطبان را در سطح بالایی فرض می کنند و حال آن که باید مخاطب هر برنامه را مورد توجه قرار داد و بر اساس شرایط او به ایراد سخن پرداخت و لذا نحوه و روش ارایه مطالب در برنامه های مناسبتی بسیار حائز اهمیت است که متاسفانه در این زمینه کمتر شاهد نوآوری و خلاقیت لازم هستیم.
وی اضافه کرد: از این نکته نیز نباید غافل شد که یکنواختی و کارهای تکراری و کلیشه ای در بسیاری از موارد باعث زدگی و خستگی مخاطب می شود و برعکس اگر خلاقیت و نوآوری و زمان شناسی و مخاطب شناسی مورد توجه و اهتمام باشد، نتیجه کار قطعاً از حیث تأثیرگذاری و جذب مخاطب بسیار درخشان و چشمگیر خواهد بود.
استاد حوزه علمیه خواهران بیان داشت: ماه رمضان امسال از یکی از شبکه های تلویزیون برنامه ای می دیدم که یک روحانی مجری آن بود و خانواده ای دعوت شده بود و یک نوع نوآوری را مشاهده می کردیم که انصافاً این شخص روحانی نیز در ارایه مطالب و اجرای برنامه خلاقانه رفتار می کرد و به طور نسبی باعث ایجاد جذابیت در روند تولید برنامه شده بود.
خلاقیت و نوآوری؛ شرط موفقیت در جذب مخاطب
وی یادآور شد: البته صرفاً نه در ماه مبارک رمضان بلکه در همه ایام سال، تولید برنامه های مناسبتی و معارفی آن هم با حضور روحانیون و کارشناسان دینی در صورت خلاقیت و نوآوری و طرح مباحث روز، دیده خواهد شد و به طور نسبی باعث جذب مخاطب می شود.
وی گفت: در عین توجه به اصل خلاقیت، اهتمام به مباحث روز جامعه نیز لازم است، چه آن که گاهی نیاز است که در رسانه ملی، نشست هایی با حضور کارشناسان و نسل جوان برگزار شود که در آن مباحث چالشی بدون محافظه کاری های مرسوم و البته با رعایت حساسیت های خاص صدا و سیما مطرح شود.
توجه به سبک زندگی دینی در تولید سریال های رمضانی
میر علی ملک همچنین در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص سریال های رمضانی تلویزیون گفت: هر چند که منکر اهمیت و ضرورت ساخت برنامه های جذاب برای مخاطب عام نیستیم اما معتقدیم نباید نسبت به محتوای این برنامه ها از جمله سریال ها بی توجهی یا کم توجهی صورت گیرد، ضمن آن که ترویج سبک زندگی اسلامی را نیز نباید دچار آفت شعار زدگی کنیم.
وی افزود: سبک زندگی اسلامی به معنای پیدا کردن الگوی مناسب و سعادت بخش در زندگی فردی و اجتماعی است و اگر این مقوله دچار شعار و نگاه های کلیشه ای و تکراری شود، نمی تواند مخاطب دنیای امروز را به شکل مطلوب تحت تأثیر خود قرار دهد و از این روز قبل از هر چیز، شناخت چیستی و چرایی سبک زندگی از سوی برنامه سازان و تولیدکنندگان سریال ها یک ضرورت است.
رئیس اداره زن و خانواده معاونت فرهنگی حوزه علمیه خواهران همچنین ابراز داشت: ما باید سبک زندگی اسلامی به خصوص در رابطه با نهاد خانواده را از طریق فرم ها و قالب های جذاب همچون انیمیشن، سریال، فیلم و حتی کلیپ و تیزر و نیز به خصوص مستندهای جذاب به درستی تبیین کنیم.
از ظرفیت نخبگان فکری و فرهنگی استفاده کنیم
وی افزود: در این راستا ما باید برای تبیین و ترویج سبک زندگی اسلامی برنامه بلند مدت طراحی کرده و از همه ظرفیت ها و داشته های صداو سیما و نیز نخبگان فکری و فرهنگی در جامعه که دغدغه دین و انقلاب را دارند، استفاده کنیم، ضمن آن که همان طور که پیشتر هم گفتیم بر پایه اصل مخاطب شناسی نباید از اهمیت شناخت و درک ذائقه های مخاطبان غافل شویم.
وی گفت: یکی از مسایل بسیار مهم در این باره، بهره گیری از قالب های نوین و جذاب در راستای ترویج سبک زندگی قرآنی و معارف بلند کلام الله مجید است، به خصوص در روزگار کنونی که افراد در بستر فضای مجازی دچار گناهان و معاصی همچون دروغ و تهمت و نشر شایعات بی اساس و نیز مباحث غیراخلاقی می شوند و برای رفع این از ناهنجاری ها و مشکلات ما باید به قرآن پناه ببریم و از این اقیانوس بی پایان معارف الهی بهره مند شویم.
جذب مخاطب به هر قیمتی درست نیست
این کارشناس مسایل فرهنگی همچنین اظهار داشت: نکته مهم دیگر این است که گرچه جذب مخاطب برای تلویزیون مهم است اما نباید به این بهانه هر محتوایی را ارایه و عرضه کرد، بلکه جذب مخاطب باید به شیوه صحیح و مشروع و مناسب باشد، خصوصاً در صدا و سیما که به تعبیر امام راحل، دانشگاه عمومی ملت ایران است.
وی افزود: در این راستا، استفاده از کارشناسان دینی و از جمله حوزه زنان و خانواده در تولید سریال ها و برنامه ها، همچنین استفاده از ظرفیت نخبگان و برگزاری جلسات هیئت اندیشه ورز، از جمله بایسته های تولید برنامه های معارفی و نیز ساخت سریال های ویژه رمضان است که باعث می شود ما محتوای خوبی را در قالب های جذاب به مخاطب نشان دهیم.
وی گفت: برنامه ها و سریال هایی که به معنای واقعی به این مساله توجه داشته اند، تجربه سال های اخیر نشان داده، خروجی و اثرگذاری بهتری داشته اند و کمتر دچار آفت ها و آسیب های دیگر برنامه ها و سریال ها شده اند.
نیاز به طنز و شادی داریم اما...!
میرعلی ملک همچنین افزود: در خصوص سریال های طنز این ایام، آن چه به نظر بنده می رسد این است که به هر حال ما نیاز به طنز و شادی داریم اما در عین حال می توانیم به شکل غیرمستقیم مباحث دینی و اصول اخلاقی را نیز مورد توجه قرار دهیم، نه این که ناخواسته باعث ترویج فرهنگ غیردینی شویم.
وی خاطرنشان کرد: برخی سریال های طنز هر چند که به ظاهر یک سری مسایل دینی را مورد توجه قرار می دهند، اما از آن سو برخی مسایل دینی را نیز زیر سؤال می برند، ضمن آن که گاهی نیز به جای طنز سالم، شاهد نشان دادن هجو به مخاطب هستیم و حال آن که ما باید طنز فاخر را با مبانی دینی و بر اساس سبک زندگی ایرانی و اسلامی تولید و ارایه دهیم.
پژوهش های دین محور مورد توجه برنامه سازان باشد
رئیس اداره زن و خانواده معاونت فرهنگی حوزه علمیه خواهران همچنین گفت: الزام برنامه سازان و به خصوص فیلمنامه نویسان به استفاده از آخرین دستاوردهای پژوهشی دین محور می تواند در غنابخشی به برنامه ها و سریال های تلویزیون بسیار مفید باشد، به خصوص در بحث خانواده ما مشکل جدی داریم و اگر از ماحصل پژوهش ها درست استفاده شود، نتایج خوبی حاصل می شود.
وی افزود: از سویی لازم است که از نظرات و دیدگاه های اساتید روانشناسی و جامعه شناسی استفاده شود، چرا که این مساله می تواند باعث قوی تر شدن فیلمنامه ها و به تبع آن ساخته شدن فیلم ها و سریال های خوب شود
وی بیان داشت: همچنین به نظر بنده لازم است که از برنامه سازان موفق در زمینه ترویج سبک زندگی دینی تقدیر به عمل آید تا همین مساله باعث افزایش انگیزه ها شود.
محتوای تولیدی برنامه ها بر اساس شاخصه های دینی باشد
استاد و پژوهشگر حوزه علمیه خواهران همچنین با اشاره به این ک ه باید سعی کنیم که محتوای تولید شده در رسانه به معنای واقعی کلمه بر اساس شاخصه های دینی باشد، گفت: این که به عنوان مثال سریال یوسف پیامبر (ع) هنوز هم بعد از این همه سال مخاطب دارد و بعد از این همه بازپخش در نظرسنجی های صدا و سیما از نگاه مردم محبوبیت فوق العاده ای دارد نشان می دهد که یک کارگردان و تهیه کننده می تواند در عین اشرافیت نسبت به جذابیت های صحیح هنری، پیام دینی و الگوهای اخلاقی را به جامعه معرفی کند به طوری که بر جان و دل مردم نیز بنشیند.
۳۱۳/۸
