جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ |۱۸ رمضان ۱۴۴۵ | Mar 29, 2024
آیین چهل و یک منبر

حوزه/ یکی از این مناسک فراموش‌شده، آیین مذهبی مراسم چهل‌ ویک منبر در ظهر تاسوعاست و سال‌ها پیش این آیین زیبای عاشورایی در شهر اصفهان رواج داشته و به ‌عنوان یکی از ابعاد سبک زندگی مردم در روز تاسوعا، به شمار می‌رفته است.

خبرگزاری حوزه، | ادوارد تیلور، دانشمند مشهور انگلیسی، فرهنگ را این‌گونه تعریف می‌کند: مجموعه‌ی پیچیده‌ای از علوم، دانش‌ها، هنرها، افکار، اعتقادات، قوانین و مقررات، آداب ‌و رسوم، سنت‌ها و به‌طور خلاصه کلیه‌ی آموخته‌ها و عاداتی که یک انسان به‌ عنوان عضو جامعه اخذ می‌کند.                                                                                                                            

مناسک و آیین‌های عاشورایی از مهم‌ترین عناصر فرهنگ ایرانی - اسلامی به شمار می‌آیند و نقش بی‌بدیلی در سبک زندگی ایرانیان ایفا می‌کنند.

اما اخیراً شاهد هستیم که برخی از این مناسک عاشورایی به دست فراموشی سپرده‌ شده و جای خالی آن‌ها در سبک زندگی عاشورایی مشهود است.

یکی از این مناسک فراموش‌شده، آیین مذهبی مراسم چهل‌ ویک منبر در ظهر تاسوعاست.

سال‌ها پیش این آیین زیبای عاشورایی در شهر اصفهان رواج داشته و به ‌عنوان یکی از ابعاد سبک زندگی مردم در روز تاسوعا، به شمار می‌رفته است.

گفته می‌شود این مناسک بیشتر مختص به بانوان بوده و زنان و دختران اصفهانی از قدیم‌الایام به یاد زینب کبری (س) بزرگ بانوی دشت کربلا، در این مناسک شرکت می‌کرده‌اند.

شیوه‌ی برگزاری این آیین به این صورت بوده که عده‌ای از عزاداران حسینی که اکثرا بانوان هستند در روز تاسوعا، ۴۱ شمع در دست می‌گیرند و به‌ قصد شرکت در ۴۱ منبر و مجلس روضه‌ی اباعبدالله (ع) حرکت خود را آغاز می‌کنند.

این حرکت معنوی از سقاخانه‌ی مسجد جامع آغاز می‌شود. عزاداران منزل ‌به ‌منزل و مسجد به مسجد پیش می‌روند و در طول مسیر نذوراتی که همراه خود آورده‌اند را به نیت برآورده شدن حاجاتشان، در میان مردم پخش می‌کنند. درباره‌ی فلسفه‌ی برگزاری مراسم چهل‌ ویک منبرون آورده‌اند که این مناسک به یاد حضرت زینب (س) برگزار می‌شود، با الهام از این امر که ایشان بعد از واقعه‌ی عاشورا و در جهت افشای ماهیت حاکمان بنی‌امیه و ستمی که بر خاندان پیامبر روا داشتند، به راه افتادند و در هر منزل، بر بالای منبر رفته و وقایع عاشورا را بازگو می‌کردند.

گفته می‌شود زنان شرکت‌کننده در این مناسک در طول مسیر به احترام حضرت زینب (س) و شهدای کربلا سکوت اختیار می‌کنند و فقط ذکر صلوات را بر لب جاری می‌سازند.

در لغت‌نامه‌ی دهخدا، در تعریف مناسک چهل ‌ویک منبر آمده است: «نذری است که در شب عاشورا یا شب یازدهم محرم، چهل ‌ویک شمع در چهل‌ ویک جا که منبر و روضه‌خوانی است، به نیت برآورده شدن حاجات یا سلامت و بقای عزیزان افروزند. نذری به‌ قصد روا شدن حاجت‌ها و حصول مرادها. بدین ترتیب که در شب دهم یا یازدهم عاشورا به چهل ‌ویک خانه که محل روضه‌خوانی است رفته در هر خانه، بر پایه‌ی هر منبر شمعی افروزند و جمعاً چهل‌ویک شمع روشن کنند»

لازم به ذکر است به‌غیراز شهر اصفهان، این مناسک عاشورایی ارزشمند در شهرهای لاهیجان و کرمان نیز با روشی مشابه انجام می‌شده است.

اما متأسفانه در سال‌های اخیر شاهد کمرنگ شدن و افول این مراسم آیینی مقدس هستیم تا آنجا که بسیاری از جوانان و نسل جدید از این آیین اطلاعات چندانی ندارند.

از آنجا که این آیین‌های ارزشمند عاشورایی جزء مهمی از فرهنگ دینی ما هستند، باید نسبت به آن‌ها توجه و التفات ویژه‌ای مبذول داشت.

 البته توجه به این نکته لازم است که در عزاداری‌ها به‌ویژه مراسمی که زنان مسلمان در آن حضور فعال دارند، اصل باید بر رعایت عفت و تقوا، حفظ حجاب و عدم اختلاط با نامحرم باشد، مبادا که جهت برگزاری یک آیین مستحب، واجبی زیر پا گذاشته شود.                                                                                                       

احیای دوباره‌ی این سنت‌ها و گنجاندن آن‌ها در سبک زندگی عاشورایی مردم، سبب تعمیق باورهای دینی و جلوگیری از نفوذ بدعت‌ها و خرافات در عزاداری‌ها شده و موجب سوق دادن جامعه به‌سوی سبک زندگی اسلامی می‌شود.

  

مریم غازی اصفهانی، عضو گروه نسیم هدایت وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • شاید یه دوست IR ۲۱:۵۷ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۵
    4 0
    ترویج بدعت و خرافات جای بسی تأمل و تأسف دارد. برای جلوگیری از این شبهه، منابع دینی روشن کردن 41 شمع به نیت برآورده شدن حاجات رو ذکر بفرمایید...
    • بی نشان IR ۱۶:۵۴ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۷
      0 2
      من در لغت نامه دهخدا جستجو کردم، سند مطلب صحیح بود. در تعریف بدعت هم گفته اند آنچه به دین نسبت دهند. نویسنده این متن این آیین و برآوردن حاجات با آن را به دین نسبت نداده و بدعت هم مخسوب نمیشود. اگر چنین باشد هر قومی در ایران روشی برای بزرگداشت محرم دارد و بنابر نظر شما همه آنها بدعت گذارند.... مانند مراسم قالی شویان، نخل گردانی و مراسم ظهر عاشورا در حسینیه اعظم زنجان....
  • IR ۱۱:۵۹ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۸
    2 0
    علاوه بر اینکه این آیین ترویج بدعت و خرافات است، ترویج روشن کردن شمع هم از جمله مواردی است که وارد در عزای حسینی شده و اختصاص به مسیحیت دارد تا اسلام. البته قبل از آمدن برق برای مساجد شمع نذر می کردند تا محل برگزاری نماز و برنامه های جانبی آن روشن شود و این عمل در حال حاضر جز اسراف توجیه دیگری ندارد.
    • بی نام IR ۱۴:۰۸ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۸
      0 2
      این نظر شخصی شماست نه دستور شریعت.
    • IR ۰۹:۲۱ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۹
      3 0
      با سلام/ می خواستم از این فرد محترم بپرسم در کجای شریعت برای روشن کردن شمع دستوری صادر شده است؟ لطفاً منبع آن را ذکر کنید.
    • بی نام IR ۱۲:۴۸ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۹
      0 1
      شریعت دستوری در روشن نمودن شمع ندارد، اما منع هم نکرده است. شما بفرمایید در کجا منع کرده؟
  • جواد حیدری IR ۱۱:۴۹ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۹
    0 0
    با سلام چند نکته محضر سروران تقدیم می کنم: 1. دغدغه مندی برخی عزیزان نسبت به ترویج بدعت و خرافه قابل تحسین است و باید این روحیه حفظ شود. 2. نباید به اسم مبارزه با خرافه و بدعت با هر آئین و سنتی مبارزه کرد. 3. برخی ایینه او سنت ها زمینه ساز بهره برداری بیشتر و بهتر از معارف اهل بیت است و هیچ خط قرمزی از شرع را هم مخدوش نمی کند. 4. آیین ها و سنت هایی که نه به قصد وروود در دین و نه به اسم برنامه ی شرعی انجام پذیرد هیچگاه بدعت محسوب نمی شود. 5 امام علی علیه السلام در حال اعزام مالک اشتر به مصر فرمودند: ای مالک تو سنت صالحی- حضرت اینجا تعبیر صالح دارد یعنی ممکن است سنتی هم شرک آلود باشد- را که بزرگان این امت‌ به آن عمل کرده‌اند و رعیت‌ بر آن سنت‌ به ‌نظام آمده و حالش نیکو شده است و باعث گردآوری و الفت اجتماعی آن امت شده است، مشکن؛ و سنتی میاور که به سنتهای نیکوی‌گذشته زیان رساند، آنگاه پاداش نیک بهره کسانی شود که آن سنتهای نیکو نهاده‌اند و گناه بر تو ماند که آنها را شکسته‌ای..." بیان امام بر این نکته تأکید دارد که این سنتهای نیکو عامل اجتماع و الفت همه امت است؛ سنتی که جامعه را واحد کند.
    • مریم غازی اصفهانی IR ۱۶:۰۵ - ۱۳۹۹/۰۶/۱۹
      0 1
      با سلام و احترام. از پاسخ مبسوط، عالمانه و مستدل شما بسیار سپاسگزارم. کاربر " شاید یک دوست" به توصیه میکنم با کنار گذاشتن سوگیری ها و چارچوبهای نادرست ذهنی به تفکر بیشتر و مطالعه و تحقیق در این زمینه بپردازید. موفق باشید.