به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، نشست هم‌اندیشی «چشم انداز روند صلح افغانستان پس از پیروزی جو بایدن» روز گذشته با حضور اساتید دانشگاه و کارشناسانی از کالیفرنیا، بروکسل، کابل، مشهد و تهران، از سوی دفتر نمایندگی خبرگزاری صدای افغان(آوا) در تهران و به صورت آنلاین برگزار شد.
دکتر ظهوری، استاد دانشگاه و از چهره‌های شناخته شده و نخبه مهاجر افغانستانی در تهران، در ابتدا با اشاره‌ای مختصر به سابقه حقوق بین‌الملل و حاکمیت در سطح بین‌المللی و تطبیق آن در رابطه با افغانستان، گفت که اگر حقوق بین‌الملل را با توجه به قدرت‌هایی که در جهان وجود دارد، ترسیم کنیم، دقیقا این قدرت‌ها ضمانت اجراهای تحقق حقوق بشر در جهان هستند.
وی با این مقدمه خاطرنشان کرد که که صرف نظر از مسائل مختلف در سطح دنیا، در عصر حاضر در رابطه با مسأله افغانستان در دو مقطع بزرگ شاهد آشفتگی حقوق بین‌الملل در سطح بین‌المللی هستیم؛ یکی بحث جنگ سرد که در طول چند دهه در واقع تهدیدی برای نقض حقوق بشر و کنوانسیون‌ها و معاهدات بین‌المللی بود و دیگری حوادث ۱۱ سپتامبر که به دنبالش ناامنی‌های بزرگی را مخصوصا در منطقه، در افغانستان، عراق و آسیا داشتیم.
عدم مشروعیت حضور امریکا در افغانستان پس از سال ۲۰۰۵
این استاد دانشگاه با اشاره به حضور آمریکا و هم‌پیمانان این کشور در افغانستان پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ با تأیید شورای امنیت و مشروعیت سازمان ملل، و این‌که واقعیت یا دروغ بودن این حادثه را کنار می‌گذاریم، گفت: "آمریکا بعد از کنفرانس بن و پایان جنگ افغانستان، طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی و قطع‌نامه بن، زمان حضور خود را در افغانستان تا زمانی قانونی جلوه داد که انتخابات در افغانستان برگزار شود. از سال ۲۰۰۵ که پارلمان افغانستان شکل گرفت و هر سه قوای کشور تکمیل شد، حضور آمریکا تا به امروز در افغانستان نامشروع است".
وی با اشاره به بحث خروج مسئولانه آمریکا از افغانستان تأکید نمود: "عدم مشروعیت حضور آمریکا در افغانستان خودش مولفه بزرگ و مهمی است".
خروج مسئولانه آمریکا از افغانستان؛ اعتراف به شکست است
دکتر ظهوری در مورد بحث خروج مسئولانه امریکا از افغانستان به چند نکته اشاره کرد و در اولین نکته تصریح نمود: "خروج مسئولانه باید اعتراف رسمی آمریکا برای قبول شکست باشد، یعنی بعد از ۱۸ سال حضور نتوانست امنیت را تأمین کند و با وجودی که پایان جنگ را اعلام کرده بود، بازهم جنگ ادامه پیدا کرد و در واقع به شرایطی رسید که با همان کسانی که مبارزه می‌کرد، به مذاکره تن داد".
وی در نکته دوم با اشاره به فعالیت بیش از ۲۰ گروه تروریستی در کشور خاطرنشان کرد: خروج مسئولانه آمریکا از افغانستان این نیست که پس از توافق با طالبان، چهار مسئول را در رأس حکومت تعیین کند و بعد جمع کند و برود".و نکته سوم از دید این پژوهشگر شناخته‌شده مهاجر، جمع‌آوری تمام اسلحه‌ها و مهمات است.
وی تأکید نمود: "آمریکا باید این سه گزینه را برای خروج مسئولانه از افغانستان بپذیرد؛ قبول شکست، قبول تمام مسئولیت‌های اعمال ترورریستی در افغانستان، برای این‌که این کشور باعث و بانی این اعمال در کشور بوده، و همچنان جمع‌آوری سلاح‌هایی که در اختیار گروه‌های تروریستی قرار دارد و آمریکا و ناتو باید این‌ها را شناسایی و جمع‌آوری کنند".
هرچند به گفته دکتر ظهوری، این موضوع خیلی خوشبینانه است که آمریکا بخواهد به این زودی افغانستان را ترک کند، اما باید خروج مسئولانه تعریف شود و آمریکا به آن تن بدهد.
دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان؛ دو لبه قیچی سیاست در امریکا
وی پیرامون رویکردهای آینده جو بایدن، رییس جمهور منتخب آمریکا در مورد روند صلح افغانستان، با بیان این‌که آمریکا بعد از ۱۱ سپتامبر به بهانه تأمین امنیت جهانی و سقوط طالبان و تروریستها، اما در واقع، به خاطر امنیت و منافع این کشور در افغانستان حضور یافت تا بتواند حوزه امنیتی خود را گسترش بدهد و حمایت‌های بیشتری از اسراییل نماید، احزاب دموکرات و جمهوری‌خواه آمریکا را دو لبه یک قیچی خواند و گفت: "اگر یک تعبیر معمولی در مورد دو حزب جمهوری خواه و دموکرات داشته باشیم، این دو مثل دو لبه یک قیچی هستند. اگر ما امروز چنین تلقی کنیم که صلح در افغانستان بعد از انتخاب بایدن تحقق پیدا می‌کند، ساده لوحانه خواهد بود. در واقع صلح در افغانستان بین ترامپ و بایدن هیچ تفاوتی ندارد. این‌که ما خوشبینانه بگوییم که بایدن شرایط را در افغانستان بهبود ببخشد و تغییر بدهد، چنین توقعی اصلا امکان پذیر نیست، و تعهدات بین‌المللی بایدن یا حزب دموکرات، همان تعهداتی است که در مجموع دو حزب در رقابت با هم دارند. در واقع جمهوری‌خواهان در تاریخ آمریکا به عنوان جاده صاف کن(هموار کردن مسیر) برای حملات نظامی آمریکا به دیگر کشورها بوده، و حزب دموکرات هر موقع به قدرت رسیده، به دنبال مذاکرات و صلح و آماده‌سازی آن حملات نظامی جمهوری‌خواهان، این ها به عنوان دو لبه قیچی اعمال مشخصی را دنبال می‌کنند".
هرچند به گفته این استاد دانشگاه، امروز ترامپ می‌خواهد با خروج از افغانستان برای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۴ وجهه‌ای کسب کند، اما خروج آمریکا از افغانستان، به عنوان شکست این کشور است.
وی ادامه داد: این موضوع که بایدن بیاید و حتی حضور آمریکا را در افغانستان بیشتر کند انتظار می‌رود، به خاطر این‌که بایدن بر اساس همان برنامه‌های نرم‌افزاری در داخل آمریکا، سعی می‌کند که زمینه‌ها را در درون افغانستان مساعد بسازد و رابطه‌ها و پایگاه‌ها را تقویت کند.
دولت سر کاری؛ افغانستان نیازمند حاکمیت مستقل خود
این دکترای حقوق بین‌الملل با بیان این‌که بعد از امضای قرارداد امنیتی افغانستان با آمریکا، ناامنی‌ها در کشور بیشتر شد و از سوی دیگر، تا امروز هر مذاکره‌ای که با طالبان اتفاق افتاده، ناامنی‌های بیشتری را به دنبال داشته، تصریح نمود: "افغانستان امروز نیازمند حاکمیت مستقل خود است. رهبران دولت افغانستان که به صورت نیم بند توسط انتخابات به روی کرسی نشسته، باید برنامه‌ریزی کرده و تصمیم بگیرند که اگر به تعهدات خود عمل نمی‌کنند، باید کنار بروند تا کسان دیگر انتخاب شوند، و الا حضور امریکا در افغانستان نتایج بدتری خواهد داشت. مردم افغانستان امروز به مرحله‌ای رسیده که فقط می‌گویند امریکا از افغانستان خارج شود".
وی با بیان این‌که دولت افغانستان امروز دولت سرکاری است و اگر ملت از آن حمایت نکند، به هیچ وجه به جایی نخواهد رسید، خاطرنشان نمود: "در مذاکراتی که دولت با حکمتیار و حزب اسلامی داشت، گفتند که امنیت و صلح به وجود می‌آید، اما عملا برعکس شد. در مذاکراتی که با طالبان نیز صورت گرفت، و توافقی که آمریکا با طالبان داشت، باز دیدیم که ناامنی‌ها به مراتب در داخل افغانستان بیشتر شد. این یک پیام را برای مردم افغانستان و دنیا می‌رساند که آمریکا خواستار حاکمیت طالبان در افغانستان است و در طول این سال‌ها، به نحوی که خودش می‌خواسته، از طالبان حمایت کرده است، یعنی دولت افغانستان، دولت سرکاری است. در مذاکرات قطر هم دیدیم که دولت افغانستان هیچ کاره است".
آمریکا به دنبال نظام امارتی و جنگ تمام عیار مذهبی در افغانستان
دکتر ظهوری در مورد برنامه آمریکا برای آینده افغانستان گفت: "آمریکا رسما آمادگی ایجاد حکومت اماراتی مثل کشورهای امیرنشین حوزه خلیج فارس را در افغانستان دارد. آمریکا خواهان ایجاد یک دولت جدا جدا از هم در افغانستان است. این خواسته با طالبان می‌تواند تحقق پیدا کند. آمریکا در تلاش است تا بتواند یک جنگ مذهبی تمام عیار را در درون افغانستان تحقق ببخشد، که ما امروز متأسفانه افراطی‌گری را در افغانستان علیه مذهب داریم، ما اختلافی بین شیعه و سنی در افغانستان نداریم، و هیچ نوع اختلاف دیگر، حتی اختلاف قومی خیلی کم و اندک است، اما آمریکا می‌خواهد با نفوذ وهابیت و افراطی‌های طالبان و داعش اختلافات مذهبی در افغانستان تحقق پیدا کند تا بتواند به اهداف خود کشور و منطقه دست پیدا کند".
سوال دکتر بهشتی: مسئولیت همسایگان افغانستان در قبال خروج آمریکا؟
در ادامه دکتر بهشتی، استاد دانشگاه در بروکسل و عضو اتاق فکر اروپا گفت: "با تمام دیدگاه‌های دکتر ظهوری موافقم. به واقعیت آنچه در افغانستان و منطقه می‌گذرد، شکست آمریکاست. این که یک طوری آمریکا می خواهد نیروهای خود را از افغانستان خارج کند، بازهم غیرمسئولانه است و مشکلات امنیتی را برای جهان به ویژه برای منطقه به وجود خواهد آورد، به ویژه این‌که کشورهای منطقه نگراند وضعیت در افغانستان دوباره به حالت بدتر برگردد".
وی این سوال را مطرح کرد که، در حالی آمریکا و ناتو در افغانستان شکست خورده و نتوانسته به اهداف مورد نظر برسد، مسئولیت همسایگان افغانستان مثل ایران، پاکستان، هندوستان، و حتی چین چگونه خواهد بود؟
پاسخ دکتر ظهوری: کشورهای منطقه باید به خود بیایند!
دکتر ظهوری در پاسخ گفت: "موضوع همسایگان افغانستان از مسائل اصلی و اساسی کشور است، ما در رابطه با همه مذاکراتی که در سطح بین‌المللی اتفاق می‌افتد، مذاکرات منطقه‌ای را ترجیح می‌دهیم، هیچ وقت آمریکا یا کشورهای خارج از منطقه برای افغانستان دلسوزی نخواهند کرد و آنچه که در درون افغانستان اتفاق می‌افتد، امنیتی است که برای کشورهای منطقه هم به دنبال خواهد داشت، لذا من فکر می‌کنم همان‌طور که شما فرمودید، جمهوری اسلامی ایران یکی از پیشتازترین کشورهایی است که در عرصه‌هایی چون صلح، پیشرفت‌های اقتصادی و... با افغانستان همکاری داشته، حتی بر مبنای کنفرانس بن، ایران یکی از اصلی‌ترین کشورهای کمک‌کننده به افغانستان است که تمام تعهدات خود را برای بازسازی کشور، بالغ بر ۵۶۰ میلیون دلار انجام داد، در حالی که خیلی از کشورها به دنبال مطامع شخصی خود در افغانستان بودند".
این استاد دانشگاه ادامه داد: شرایط کنونی هم به گونه‌ای است که نقش ایران در افغانستان می تواند با توجه به تجربه‌های بین المللی که این کشور خیلی خوب توانسته پیش ببرد، مثل بحث برجام و... موثر و مفید واقع شود. این‌ها تجربه‌های خوبی برای افغانستان است که می‌تواند استفاده کند.
وی خطاب به کشورهای منطقه گفت: "کشورهای منطقه باید به خود بیایند و با هم تصمیم بگیرند و همان طوری که استعمار خط دیورند و پاکستان را به عنوان استخوانی در گلوی افغانستان قرار داد که هنوز ادامه دارد، باید به خود بیایند و متوجه شوند که اختلاف بین دو کشور، اختلافی به نفع خارجی‌ها است. نقش کشورهای منطقه‌ای اصلی‌ترین نقشی است که می‌تواند جایگزین خروج مسئولانه توسط آمریکا از افغانستان شود".
