به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمدجعفر طبسی در یادداشتی به جایگاه أمیرالمؤمنین (علیه السلام) پرداخته است . وی در این نوشتار آورده است :

یکی از موضوعات بسیار مهمّ و کلیدی در زندگی سراسر افتخارآمیز علی‌بن ابی‌طالب(ع) اعلم بودن ایشان نسبت به گذشتگان، معاصران (به جز رسول‌اکرم(ص)) و آیندگان خود است.

بی‌شکّ این موضوع ریشه در وحی الهی دارد. (... فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ...»(آل‌عمران: ۶۱)) مقصود از کلمه «أنفسنا» در این آیه ‌شریفه به اعتراف بزرگان اهل ‌سنّت وجود مبارک امیرالمؤمنین علی(ع) است.

جناب حاکم ‌نیشابوری شافعی(م۴۰۵ق) از مفسّر بزرگ ابن‌عباس نقل می‌کند که این آیه ‌شریفه (مباهله) بر پیامبر(ص) نازل شد و علی(ع) نفس اوست. (معرفة علوم‌الحدیث، ص۵۰ بأنّ هذه‌الآیة نزلت علی رسول‌الله و علیٌّ نفسه)

جناب گنجی شافعی (م ۶۵۸ق) می‌گوید: «این آیه دلالت می‌کند که جان علی(ع) جان پیامبر(ص) است. (کفایة‌الطالب، ص۲۸۸...أنّ نفس علیّ (ع) نفس‌النبیّ(ص))

ابن ‌طلحه ‌شافعی (م۶۵۲ق) نیز می‌گوید:«مقصود از «أنفسنا» علی(ع) است.» (مطالب‌ السؤول، ص۶۴ «أنفسنا» هو علی (ع)»

یقینا پیامبر(ص) از همه انبیاء بلکه همه انسانها برترو داناتر بوده است. پس نفس و جان او (یعنی علی(ع) هم باید اینگونه باشد؛ وگرنه «انفسنا» مصداق نخواهد داشت.

استادِ بخاری(م۲۵۶ق) جناب ابن‌ ابی ‌شیبه(م۲۳۵ق) حدیثی را به سند متّصل از «هبیرة‌ بن یریم» نقل کرده که امام حسن مجتبی(ع) پس از شهادت پدرش علی(ع)، برای مردم خطبه خواندند و فرمودند: «ای مردم! یقینا مردی از شما جدا شد که نه گذشتگان در علم بر او پیشی گرفتند و نه آیندگان به (مرتبه دانش) او می رسند."(المصنّف، ج۷، ص۱۲۹...لقدفارقکم أمس رجلٌ..)

این روایت مجموعا پنج راوی دارد که هر یک جداگانه مورد بحث قرار می‌گیرد:

۱. ابن ابی‌شیبه: ذهبی درباره‌اش می‌نویسد: «امام، عَلَم، سیّد حافظان، دارای کتاب های بزرگ ... احمدبن‌حنبل درباره‌اش می‌گوید: او راستگوست.» (سیر اعلام‌النبلاء، ج۱۱، ص۱۲۲ الامام، العلم، سیّدالحفّاظ...)

۲. عبدالله بن نمیر: به گفته ذهبی «او حافظ، موثّق، پیشوا و یکی از بزرگان علم بود. یحیی بن معین او را راستگو دانسته و احمدبن‌حنبل، از وی حدیث نقل کرده است.» (همان، ج۹، ص۲۴۴. الحافظ، الثقه، الامام...)

۳. اسماعیل‌بن ابی‌خالد: ذهبی او را «حافظ»، «امام کبیر» و «محدّث کوفه» معرّفی کرده و گفته است: «همگان بر «إتقان» او اتّفاق نظر دارند.» (همان، ج۶، ص۱۷۶)

۴. ابواسحاق سبیعی: ذهبی از او با عنوان «شیخ کوفه»، «عالم» و «محدّث» یاد کرده و گفته است: «ابواسحاق از بزرگان تابعین است و می‌گویند: از ۳۸ نفر صحابی رسول‌خدا (ص) روایت نقل کرده است.» (همان، ج۵، ص۳۹۲)

۵. هبیرة بن یریم: احمدبن حنبل درباره‌اش می‌گوید: او مرد صالحی است. (العلل و معرفة‌الرجال، ج۲، ص۱۲۷) همچنین از احمدبن حنبل نقل شده که: «حدیث هبیرة اشکالی ندارد.» (تهذیب‌الکمال، ج۳۰، ص۱۵۰)

در نتیجه همه راویان حدیث امام مجتبی(ع) درباره اعلم بودن امام علی(ع) از نظر دانشمندان رجال سنّی، ثقه و مورد اعتماد هستند.

اما درنگی در مضمون این حدیث:

طبق بخش نخست متن این روایت («..لم یسبقه الاوّلون بِعِلم» «هرگز گذشتگان در علم به او نرسیده‌اند»، مرتبه علمی امیرالمؤمنین(ع) حتّی از انبیاء الوالعزم (به جز رسول‌خدا(ص)) و پیامبران بنی‌اسرائیل هم بالاتر است. پس امام علی(ع) بر حضرت آدم، ابراهیم، موسی، عیسی و نوح(علیهم‌السلام) برتری دارد. همچنین مطابق با بخش دوّم این روایت (لا یدرکه الآخرون) آیندگان نیز به جایگاه ممتاز علمی امام علی(ع) نمی‌رسند.

«اعلم‌بودن» و «برتری مطلق» امیرالمؤمنین(ع) در «دانش» نسبت به همگان، به روایت بالا محدود نمی‌شود. ابن‌عبدالبرّ مالکی(م۴۶۳ق) از یحیی‌بن معین از عبدة‌بن سلیمان از عبدالملک‌بن سلیمان نقل کرده که روزی عبدالملک به عطاءبن ابی‌رباح(م۱۱۵ق) ـ‌که ۲۰۰نفر از صحابه ‌پیامبر(ص) را درک نموده‌ـ گفت: «آیا در میان یاران رسول‌الله(ص) داناتر از علی(ع) وجود داشت؟ «عطاء» پاسخ داد: نه به خدا سوگند! سراغ ندارم.» (الاستیعاب، ج۳، ص۱۰۹۰ أکان فی أصحاب محمّد(ع) أعلم من علیّ(ع)؟...)