وی اظهار کرد: علوم انسانی روح سایر علوم است. جهت‌گیری‌های سایر علوم و نقشه راه آنها در علوم انسانی ترسیم می‌شود و هر گونه انحرافی در این علوم موجب کج روی در همه زمینه ها خواهد شد. بی‌توجهی محققان علوم انسانی به مبانی منابع آموزه ها و اصول اسلامی موجب بی‌توجهی به اسلام در سایر حوزه های زندگی و حیات فردی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و علمی خواهد شد. نتیجه این می‌شود که همه تحرکات جامعه به سمت یک گرایش انحرافی پیش می‌رود.

دبیر علمی ششمین کنگره علوم انسانی اسلامی ادامه داد: از نخستین روزهای آشنایی مسلمین با غرب جدید و علوم انسانی غربی عده‌ای از عالمان و روش اندیشان جهان اسلام متوجه آلودگی و قدرت تخریبی بسیار بالای علوم انسانی غربی برای جوامع اسلامی شده بودند.

حجت الاسلام شریفی اضافه کرد: عده‌ای از محققان و اندیشمندان مسلمان در کنار نقد بنیادهای هستی شناختی، معرفت‌شناختی و انسان‌شناختی علوم انسانی موجود و توجه دادن به ناسازگاری ها و بلکه تعارضات آنها با آموزه‌های اسلامی مربوطه، چند دهه است در غربت و مظلومیت تمام در اندیشه تولید علوم انسانی متناسب با اندیشه و فرهنگ اسلامی یا زیست مسلمانی بوده‌اند. حاصل این دردها و تلاش ها طرح رویکردهای مختلفی درباره علوم انسانی اسلامی و چگونگی مواجهه با علوم انسانی غربی و تولید نظریه‌هایی در شاخه‌های مختلف علوم انسانی شده است.

وی با اشاره به اینکه نکته حائز اهمیت این است که ایده علوم انسانی اسلامی بر خلاف ادعای مخالفان، ایده ای متعصبانه و متصلبانه یا علم ستیزانه نبوده است، افزود: ایده‌ای است برخاسته از حس حقیقت جویی و حق طلبی که ادعای جبران ضعف ها و کمبودها و نقص های علوم جدید را دارد. این ایده ای است که مدعی آسیب زدایی از علم است. حس حقیقت جویی و وظیفه دینی ما اقتضا می‌کند که در کشف حقایق ناظر به کنش ها و پدیده ها پدیده های انسانی تلاشی واقع‌بینانه و حق طلبانه داشته باشیم نه اینکه کورکورانه و متصلبانه و مقلدانه از معرفت شناسی تجربی و هستی‌شناسی مادی و روشهای اثباتی و تفسیری و امثال آن تبعیت کنیم.

حجت الاسلام شریفی اضافه کرد: آیت الله مصباح یزدی در تبیین چرایی این حرکت می گوید به اعتقاد ما روشی که امروزه بر فضای علمی غرب غالب است و به کشورهای دیگر هم سرایت کرده است، هرچند عناصر درستی دارد ولی در مجموع روشی ناقص و نادرست است به ویژه در علوم انسانی که به یک معنا نرم‌افزار مدیریت کشور و تصمیم‌گیری‌های خرد و کلان در ساعتهای مختلف اجتماعی به حساب می آید. در مقابل ما روشی را پیشنهاد می کنیم که بتواند جلوی آن آسیب‌ها و آفت‌ها را بگیرد و از نواقص آن به دور باشد. اسم این روش و علم برآمده از آن را «اسلامی» می گذاریم.

دبیر علمی کنگره علوم انسانی اسلامی گفت: علیرغم همه این تلاش ها به دلایل مختلف فضای غالب مراکز علمی جهان اسلام با این رویکرد همراه نبوده است حتی فضای غالب مراکز پژوهشی و آموزشی جمهوری اسلامی و حتی حوزه‌های علمیه نیز با این رویکرد همراه نبوده است. اساس بسیاری از عالمان حوزوی آشنایی مناسبی با علوم انسانی موجود ندارند و اغلب متخصصان علوم انسانی نیز آشنایی قابل قبولی با اسلام و آموزه های اسلامی ندارند. علیرغم چنین مشکلاتی به نظر می رسد مسئولان علمی و فرهنگی جمهوری اسلامی به ویژه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تهیه و تولید اسناد بالادستی و تدوین آیین‌نامه‌های لازم برای تحول در علوم انسانی و طراحی سند دانشگاه اسلامی به شکل رضایتبخش به وظایف ذاتی خود عمل کرده‌اند.

حجت الاسلام شریفی با تاکید بر اینکه تهیه و تولید و تصویب اسناد و آیین نامه هایی که از مقدمات لازم برای حکمرانی علمی همگی در جای خود لازم و ضروری و بایسته بوده است، افزود: اما می‌دانیم که جریان علم و تولید علم و تحول در علم بیشتر یک پروسه است تا پروژه و از درون عالمان و از فضاهای علمی می‌جوشد تا آیین نامه ها و اسناد رسمی. اگر فضای فرهنگی و گفتمان علمی با آن اسناد و آیین‌نامه‌های بالادستی همراهی نکند حتی اگر بهترین سرفصل ها و متن های علمی هم تدوین شود نمی‌تواند ما را به سرانجام مقصود برساند. متن سند بالادستی و درسی حتی اگر قرآن باشد، تا مدرس و استاد اقناع فکری نشود و با آن همراهی نکند نمی‌تواند مشکل گشا باشد.

وی تصریح کرد: شورای موسس مجمع عالی علوم انسانی اسلامی که به ابتکار جناب حجت الاسلام دکتر غلامی گرد هم آمدند، با استفاده از تجربیات یکصد ساله مواجهه مسلمین با علوم انسانی غربی از همان ابتدا بر این باور بودند که در کنار آن فعالیت‌های بالادستی لازم است. گفتمان علوم انسانی اسلامی در بدنه دانشگاه و حوزه های علمیه نیز احیا شود.

حجت الاسلام شریفی تاکید کرد: ضرورت تحول در علوم انسانی برای بدنه علمی جامعه ما آشکار شود. طبیعتا این کار نیازمند شکل گیری یک جریان پرقدرت علمی و اندیشه‌ای بود که اولاً امکان و توان تجمیع نیروهای پراکنده ای که در زمینه علوم انسانی اسلامی به پژوهش و فعالیت مشغول هستند و همچنین توانایی ایجاد هماهنگی میان مراکز متعدد و متنوعی که کار ویژه آنها تولید علم دینی بود را داشته باشد. ثانیاً به دور از افراط و تفریط و با التزام به ادبیات علمی و روش شناسی تحقیق در علوم انسانی هم به کارهای بنیادین بپردازد و هم جرأت و جسارت مواجهه عالمانه با ناقدان و مخالفان را داشته باشد.

وی در ادامه گفت: سوم اینکه متشکل از نیروهایی باشد که هم در علوم انسانی در مرزهای دانش باشد و هم در علوم اسلامی تخصص داشته و توانایی استنباط آموزه‌های اسلامی ناظر و علوم انسانی را داشته باشند.

دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با اشاره به اینکه مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با مشارکت ده ها مرکز دانشگاهی و حوزوی شکل گرفت و تا کنون کنگره‌های بین‌المللی متعدد در این حوزه برگزار شد، افزود: اکنون ششمین و البته مفصل‌ترین کنگره، چندین نشست تخصصی در موضوعات متنوعی با حضور صاحب نظران رشته های مختلف علوم انسانی برگزار کرده است. همچنین علیرغم آنکه مجمع عالی علوم انسانی اسلامی همواره اصرار داشت که برای فعالیت های ستادی متمرکز شود و خود به مثابه مرکزی پژوهشی و تولیدی در عرض مراکز موجود عمل نکند. در عین حال تا کنون ده ها کتاب تحقیقی و بنیادین در قلمروهای مختلف علوم انسانی اسلامی تولید کرده است و دارای نشریه علمی پژوهشی و نشریه های ترویجی و گفتمان سازی مثل تحقیقات بنیادین علوم انسانی و علوم اسلامی صدرا است.

حجت الاسلام شریفی اضافه کرد: کنگره ها و نشست های مجمع عالی توانسته است بیش از ۳۰۰۰ استاد همسو با ایده اسلامی‌سازی علوم انسانی را در اقصی نقاط کشور و ده‌ها اندیشمند و چندین مرکز همسو با این ایده را در کشورهای مختلف اسلامی همچون مالزی، اندونزی، ترکیه، لبنان، افغانستان، سوریه و عراق شناسایی کند و حتی چندین همایش با مشارکت مراکزی در افغانستان، لبنان و مالزی برگزار کند.

وی با اشاره به اینکه کنگره ششم با همراهی و مشارکت ۵۰ مرکز دانشگاهی و حوزوی برگزار می‌شود، افزود: این کنگره مفتخر است که در ۱۶ کمیسیون مختلف میزبان مشارکت ۲۳۰ عضو هیئت علمی به عنوان کمیته علمی این کمیسیون‌ها و همراهی حدود ۷۰۰ استاد به عنوان ارزیاب باشد که محصول این همراهی ها و فعالیت ها ارزیابی ۶۹۹ مقاله فرستاده شده به دبیرخانه کنگره و انتخاب نهایی ۱۷۰ مقاله است.

دبیر علمی کنگره در پایان سخنانش بیان کرد: مجموعه مقالات پذیرفته این کنگره به زودی در ۱۴ جلد منتشر خواهد شد. همچنین کنگره ششم به دلیل شرایط کرونایی از حضور فیزیکی اندیشمندان خارجی محروم هستیم، اما افزون بر مشارکت فعال برخی از اندیشمندان خارجی در برخی از کمیسیون ها با حضور پاره‌ای از اندیشمندان جهان اسلام به زبان عربی و دیگری با حضور برخی از متفکران آمریکای لاتین به زبان اسپانیولی برگزار می شود.

انتهای پیام