به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، آیت الله محمود رجبی، رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، امروز در ششمین کنگره بین المللی علوم انسانی اسلامی که در مرکز همایش های صدا و سیمای تهران برگزار شد، گفت: پیش از انقلاب آموزش علوم انسانی در دانشگاه های ما مبتنی بر مبانی سکولاریستی و الحادی بود که زندگی، فکر و اندیشه نسل آینده را تهدید می کرد و خلا در این حوزه ناشی از این مسئله می شد که نظام آموزشی در آن مقطع زمانی نمی توانست به مقابله با تهاجم و پاسخگویی به شبهات برآید.
وی اضافه کرد: آیت الله مصباح یزدی با شناختی که از علوم انسانی و برنامه های حوزه علمیه داشت، برنامه تحولی به عنوان مکمل برنامه حوزه را تدوین کرد که هدف جلوگیری از آن تهدید و آسیب و کارآمدسازی حوزه برای تامین و مقابله با این تهاجم بود. در همین راستا علوم انسانی با رویکرد انتقادی و پیش نیاز تقریر شده بود که یکی از آنها فلسفه اسلامی و مباحث عقلی و نظام اندیشه قرآنی بود.
وی افزود: هدف استاد از آموزش علوم انسانی اسلامی به فضلای حوزه با رویکرد انتقادی، هدف اصلی نبود بلکه معبری برای تولید علوم انسانی قرآن بنیاد با علوم اسلامی بود. اقدام ایشان چند جانبه بود که به تربیت نیروی انسانی و تدوین علوم انسانی قرآن بنیاد منجر شد.
آیت الله رجبی با اشاره به اینکه هدف آیت الله مصباح این بود که فضلای حوزه تدریس و تحصیل حوزه علوم انسانی اسلامی را فراهم کنند و استادان را برای تدریس در این حوزه آماده نمایند، گفت: علوم انسانی برای اجرا باید توسط استادان این عرصه اجرا شود، بنابراین باید محققانی تربیت شوند که در وضعیت کنونی مسیر را ادامه دهند. بر همین اساس ایشان سعی کردند که به علوم انسانی در بستری که مسائل و مبانی خود را دارد توجه شود. ایشان معتقد بود که باید علوم انسانی اسلامی را شناخت و مبانی آن را به دست آورده و نقد کرد.
وی اضافه کرد: آیت الله مصباح به عنوان یک الگوی نمونه وارد تدوین علوم انسانی اسلامی شد و بحث معارف اندیشه اسلامی را به علوم انسانی موجود توسعه داد. ایشان پس از انقلاب که امام راحل طرح بازسازی علوم انسانی را مطرح و اقدامات لازم را آغاز کردند. در همان زمان برخی کارشکنی علیه این اقدامات را شروع کردند و این طرح مبارک متوقف شد، اما آیت الله مصباح به مسیر خود ادامه دادند.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) یادآور شد: مسیر بعدی آیت الله مصباح تاسیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) بود که به تربیت محققان بپردازد. امروز در حوزه علمیه انجمن های علوم انسانی تشکل شده و مدیران آنها فارغ التحصیلان دوره هایی هستند که ایشان دوره های آن را اجرا کرد و اکنون در بخش علوم انسانی اسلامی حضور فعال دارند. آیت الله مصباح در سال های پایانی عمر خود اقدام به تدوین سند جامع علوم انسانی اسلامی و قرآن بنیاد کردند که نمونه ندارد و به بسیاری از سوالات پاسخ گفته است.
آیت الله رجبی با اشاره به اینکه کتاب بحران جامعه شناسی غرب تصریح می کند که هر جامعه و سخنی در علوم انسانی یک سؤال دارد که انسان در نظام جامعه انسانی در کجا قرار دارد، افزود: مبانی ارزش شناسی این علوم از منظر قرآنی تدوین نمی شود، بنابراین کاخی که بر روی آن بنا شود بدون مبنا است. لذا در این سند تاکید شده است که مبانی علم، علوم انسانی، مشترکات این رشته ها و مبانی هر یک از رشته های علوم انسانی به معنای فلسفه این علوم باید نگاشته شود.
وی با تاکید بر اینکه برای آغاز حرکت در تولید علوم انسانی اسلامی باید به شناخت نظام اندیشه اسلامی پرداخته شود، افزود: تولیدکننده علوم انسانی باید خطوط اندیشه قرآنی و اسلامی را بداند. مرحله دیگر شناخت مبانی و روش علوم انسانی از دیدگاه قرآن است. ضمن اینکه شناخت علم مورد نظر با رویکرد انتقادی است و محققان در موسسه امام خمینی تا مقطع دکتری این رشته ها را خوانده اند و شناخت کافی در فسلفه و نقد فلسفه آن علم را می دانند و به روش استنباط از منابع اسلامی شناخت لازم دارند.
کشور آمادگی لازم در تحول علوم انسانی را دارد
در ادامه این نشست دکتر عبدالله معتمدی رئیس دانشگاه علامه طباطبایی دیگر سخنران نشست مراسم افتتاحیه ششمین کنگره علوم انسانی اسلامی در این نشست گفت: توجه به علوم انسانی اسلامی فراتر از ایران و انقلاب اسلامی مطرح است و اندیشمندان بزرگی از جهان اسلامی به این مساله پرداختند ضمن اینکه انقلاب اسلامی نیز حرکتی در این مسیر بود.
معتمدی با بیان اینکه هیچ زمانی مثل امروز کشور ما آمادگی بحث در تحول علوم انسانی را نداشته است، عنوان کرد: جهت اسلامی سازی علوم انسانی زحمتی که مرحوم آیت الله مصباح یزدی در همکاری حوزه و دانشگاه داشتند را بسیار اثرگذار کرده است.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه امروز پرورش یافتگان دانشگاه و پژوهشگاه هایی که در این زمینه فعال شدند پتانسیل بسیار خوبی برای اسلامی سازی علوم انسانی هستند، اظهار کرد: فرایند اسلامی سازی علوم انسانی مستمر و دشوار است.
وی با بیان اینکه برای موفقیت در خصوص اسلامی سازی علوم انسانی باید این اقدام در دانشگاه ها و حوزه ها به گفتمان علمی تبدیل شود، ابراز کرد: صحبت از تحول علوم انسانی در دانشگاه برای بسیاری امری مشخص است اما زمانی که صحبت از علوم انسانی اسلامی می شود به کمک حوزه ها نیازمند است.
معتمدی ادامه داد: اسلامی کردن علوم انسانی به معنای دور ریختن دانش بشری نیست. انسان ساحت های مختلفی را دارد که علوم انسانی امروز بر مبنای آن است. ما ناچاریم که در ساحت مادی انسان از علوم تجربی استفاده کنیم. علوم انسانی اسلامی این نیست که در بحث روانشاسی کتابی نوشته شود که صرفا در آن آیه و حدیث استفاده شده باشد.
وی با بیان اینکه علم دستوری نیست اما سیاست پذیر است، گفت: شهید صدر می فرماید مجموعه علوم اجتماعی صرفا علم نیست بلکه مکتب هم است که اسلامی و غیراسلامی دارد. همه گزاره های یک کتاب علمی نیست بلکه مطالب غیرعلمی هم دارد.
معتمدی با بیان اینکه اسلامی کردن علوم انسانی مقطعی و کوتاه مدت نیست، اظهار کرد: بر همین اساس قصد ما این است که در دانشگاه، گفتمان علوم انسانی اسلامی به گفتمان غالب تبدیل شود. استادان ما باید در این زمینه به گفتمان سازی لازم برسند.
رئیس دانشگاه علامه طباطبایی در پایان خاطرنشان کرد: برای اسلامی سازی علوم انسانی به استادان و اندیشمندان حوزه نیاز داریم که ما را نسبت به مبانی، روش شناسی، فلسفه های مضاف، امداد فقه و تفسیر آگاه کنند.
انتهای پیام
