به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، آیت‌الله حسینی بوشهری در آغاز سخنان خود در اختتامیه پنجمین همایش کتاب سال حکومت اسلامی، با اشاره به روایت «القلم من اللّه نعمة عظیمة ولولا القلم لم یستقم الملک و الدّین و لم یکن عیش صالح.» از رسول گرامی اسلام (ص) گفت: قلم نعمت بزرگ پروردگار است که اگر نبود سیاست و دیانتی استوار نمی‌شد و زیستن خوشی در روزگار وجود نمی‌داشت.
رئیس دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری، مقوله تحقیق و پژوهش را یکی از کارکردهای مهم حوزه در کنار کارکردهای متعدد آن از بدو پیدایش تاکنون در جهت تحقق غایات دین و شریعت در جامعه دانست.
وی با تاکید بر فرایند آموزش پژوهش‌محوری در حوزه علمیه گفت: یکی از فعالیت‌های حوزه‌های ما حتی از شروع کار طلبه این است که استاد وقتی مشاهده کند که زمینه کار پژوهشی در طلبه وجود دارد، آموزش‌های وی را با زمینه پژوهشی ارائه می‌کند.
آیت‌الله حسینی بوشهری با اشاره به توانمندسازی طلاب در حوزه‌ی پژوهش در بحث حکومت اسلامی به عنوان فلسفه برگزاری همایش کتاب سال حکومت اسلامی، گفت: اگر چنین باشد که هست، سوال این است که این بررسی پژوهشی و تحقیقی در عرصه اندیشه فقه حکومتی، اندیشه سیاسی و حقوق عمومیِ حکومت اسلامی چه بایسته‌هایی باید داشته باشد؟
رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: همواره سنت‌های متعددی در رابطه با پژوهش مطرح بوده که برخی از آنها استمرار یافته و خود را حفظ کرده‌اند و برخی هم به دلیل روزآمد نشدن و از دست دادن کارآمدیِ لازم، زیر سایه سنگین تحولات فناوری‌ها و روش‌های نوین آرام آرام رو به ضعف رفته‌اند.
در این راستا، آیت‌الله حسینی بوشهری از «روزآمد بودن و کارآمدی» به عنوان دو عنصر اساسی بایسته‌های کار پژوهشی در مورد دوران غیبت و برپایی نظام جمهوری اسلامی نام برد.
نایب رئیس مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد که تحقیقات حوزوی باید روزآمد باشد و در عین روزآمد بودن کارآمد باشد. اگر پژوهش‌های حوزه این دو ویژگی را داشته باشند سودمند خواهند بود و مانند خون وارد رگ‌ها و جای‌جای نظام خواهند شد.
وی افزود: اگر تحقیقات ما مسئله محور نباشد و ویژگی روزآمد بودن و کارآمدی را نداشته باشند، صرفا نوشته‌ای هستند برای بایگانی سپردن و نمی‌توانند در فضای امروز جامعه داخلی و بیرونی که تشنه‌ی مسایل مربوط به نظام اسلامی‌اند پاسخگو باشند.
آیت‌الله حسینی بوشهری خاطرنشان کرد: کتاب‌های بسیاری تاکنون نوشته شده است ولی بیشتر در حیطه احکام و مسائل فردی قابل استفاده‌اند و اساسا با جامعه امروز ما که اسلام در آن جان تازه‌ای گرفته است ارتباطی ندارند، گویی اصلا انقلابی در این کشور رخ نداده و حکومتی برپا نشده است.
وی با اشاره به اینکه اگر سخن از نیازهای نظام مطرح می‌کنیم نمی‌خواهیم تنها به نظام اسلامی در حیطه مرزهای جغرافیایی اکتفا کنیم، افزود: رسالت حوزه رسالت انبیای الهی بویژه حضرت محمد (ص) است و «کافة للناس» امتداد تاریخی داشته و عصر پیامبر (ص) و ائمه معصومین (ع) را درنوردیده و به عصر غیبت رسیده است، لذا باید برای جهان خارج از مرزهای کشور نیز تمهید مقدمات کنیم.
رئیس دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری با تاکید بر اینکه اگر پژوهشی مسئله‌محور نباشد کُمیت آن لنگ است، گفت: پژوهشِ مسئله محور یعنی چیزی که با وضعیت مطلوب فاصله داشته و به مثابه مشکلی در وصول به مطلوب به شمار می‌رود و در صحنه جامعه و نظام اسلامی حالت عملیاتی و اجرایی داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه اصلاح یک مشکل و رسیدن به نقطه مقصود نیاز به فرآیند دارد، افزود: ابتدا باید مشخص شود که چه مسئله‌ای را می‌خواهیم حل کنیم، ثانیا آیا از اولویت لازم برخوردار است یا خیر؟ ثالثا چه چیزی باعث ایجاد این مسئله و مشکل شده است، رابعا چه فضایی باعث ایجاد این مشکل شده است و خامسا آیا این مسئله دغدغه‌ی تعداد معدودی از افراد است یا مسئله‌ای فراگیر برای یک نظام اسلامی است؟ و سادسا آیا مسئله‌ای زودگذر و مقطعی است یا مسئله‌ای اساسی و بنیادین است که برای فرداها هم با آن سر و کار داریم و هفتمین مرحله هم این است که چگونه می‌توان پاسخ مناسبی برای حل این مسئله ارائه کرد.
آیت‌الله حسینی بوشهری افزود: لازم است که پژوهشگران حوزه علمیه در عرصه پژوهش درک واقعی از مسائل پیدا کنند و سپس مسئله مورد نظر را ذیل نظام مسائل آن قرار داده و یک بحث منظومه‌وار ایجاد نمایند.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه با اشاره به این سخن امام خمینی (ره) که «روحانیت تا در همه مسائل و مشکلات حضور فعال نداشته باشد نمی‌تواند درک کند که اجتهاد مصطلح برای اداره جامعه کافی نیست» گفت: حوزویان باید به سراغ مسایل نوپدید بروند. بزرگان ما در مباحث کنونی به اندازه کافی بحث کرده‌اند و اگرچه آنها هم نیاز به بسط و گسترش دارند ولی ما امروز مسایل نوپدیدی داریم که جامعه به آنها مبتلا است.
رئیس دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری تاکید کرد: ما روحانیت زمانی که حکومتی به نام حکومت اسلامی در کشور مستقر نشده بود در جایگاه منتقد بودیم، ولی امروز در جایگاه پاسخگویی هستیم و دیگران در جایگاه منتقد حضور دارند.
آیت‌الله حسینی بوشهری با اشاره به اینکه اداره نظام اسلامی در این عصر مستلزم تحول علوم حوزوی به منزله ابزار تدبیر مطلوب جامعه اسلامی است، گفت: اگر بنا است که حوزه‌ها دچار روزمرگی نشوند و باری به هر جهت با قضایا برخورد نکنند و راه دیگران را نروند و نظام را تنها نگذارند، باید در مورد تحول علوم حوزوی و الزامات و بایسته‌های آن تفکر کنند.
وی با اشاره به اینکه امام خمینی (ره) معتقد به فقه سنتی و اجتهاد جواهری بودند و تخلف از آن را جایز نمی‌دانستند، گفت: به عقیده امام این به آن معنا نیست که فقه ما پویا نیست بلکه متناسب با هر زمان پاسخگو است. بنابراین اصول استنباط را نباید به هم بزنیم اما باید مسائل نوپیدا را تحت اشراف فقه جواهری بیاوریم.
آیت‌الله حسینی بوشهری با بیان سخنی از رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه نمی‌شود بگوییم که ما به اوج قله فقاهت رسیده‌ایم و این مسئله از این بهتر نمی‌شود، افزود: حوزه علمیه همواره با مسائل جدید مواجه می‌شود و به نظر می‌رسد که امروز ما نیاز به مکاسبی متناسب با مسائل نوپیدا داریم.
دبیر شورای عالی حوزه های علمیه با تاکید بر اینکه حوزه علمیه نباید تقیه کند و بایستی روشن به صحنه بیاید و حقایق را برای مردم مطرح کند و زوایای مختلف اسلام را توضیح بدهد، گفت: در بحث بایسته‌های کارآمد بودن تحقیق و پژوهش نیز از کاربردی بودن، غیر انتزاعی بودن، مخاطب شناسی و لزوم رویکرد اجتماعی و حکومتی به پژوهش می‌توان نام برد.
انتهای پیام
