خبرگزاری حوزه | برای برخی کتاب‌ها یک جلد کم است. باید آن‌ها را از یک جلد تبدیل به مجموعه مجلدات کرد. برخی کتاب‌ها به‌گونه‌ای هستند که گذر زمان، ابعاد دیگری از کتاب را به ما نشان می‌دهد. مثل سریالی که در هر قسمتی که پخش می‌شود حوادث جدیدی را رقم می‌زند. تعلیق‌ها و اوج‌های خودش را به نمایش می‌گذارد؛ اما با تمام شدن سریال، داستان ادامه دارد. داستان کتاب شب‌های پیشاور هم همین‌گونه است. به همین دلیل به نظرم باید این کتاب را تبدیل به چندین مجلد کرد.
کتاب شب‌های پیشاور یک کتاب علمی صرف نیست که فقط صرف استنادات و استدلال‌ها در حوزه عقاید شیعه و اهل سنت باشد. موضوع اصلی کتاب یک موضوع جهانی است که در بستر یک مسئله اجتماعی در شهر پیشاور رقم می‌خورد. نکته دیگر تحول افرادی است که در این مسئله اجتماعی، مسیر دیگری را برای ادامه زندگی خود برمی‌گزینند.
سرگذشت این افراد در مسیر جدید چگونه طی شده است؟ آیا اطلاعات تاریخی از زندگی این افراد در دسترس هست؟
با خواندن کتب علامه عسگری(ره)، خصوصاً معالم المدرستین، برخی مسیر تشیع که همان تبعیت از اهل‌بیت است را انتخاب کرده‌اند. علامه نیز برخی از بازخوردها و یادداشت‌های مستبصرین را در چاپ‌های برخی کتب خود ذکر کرده‌اند.
آیا با خواندن کتاب شب‌های پیشاور، کسانی مستبصر شده‌اند و یا فقط همان شش نفر در شب دهم مناظره به مذهب تشیع گرویده‌اند؟ آیا خواندن این کتاب باعث تغییر مسیر اشخاص دیگری هم شده است؟
از طرف دیگر بازنویسی اسناد کتاب نیز موردتوجه است. سلطان الواعظین(ره) در انتهای یکی از چاپ‌های کتاب این نکته را گوشزد می‌کند که متأسفانه برخی مغرضین در حال حذف یا تغییر عبارت‌های مورد استناد ایشان از کتب اهل سنت هستند. همین امر لزوم بازخوانی و بازنویسی اسناد این کتاب را با اهمیت جلوه می‌دهد. همچنین این بازبینی برای اهل علم، پیگیری اسناد علمی را راحت خواهد نمود.
همین امر باعث شده است که علاوه بر نسخه تک‌جلدی کتاب، نسخه سه‌جلدی با تحقیق و اضافات در بازار موجود باشد.
به خلاف برخی از کتب در موضوع عقاید شیعه و اهل سنت مانند المراجعات که به زبان عربی است، شب‌های پیشاور به زبان فارسی تألیف شده است. هرچند که متن کتاب مربوط به حدود هفتادسال پیش است (۱۳۷۴ ه.ق) ولی با متنی روان روبرو هستیم. برای کسی که آشنایی با زبان فارسی دارد، این کتاب به‌راحتی قابل‌خواندن است. بعد از تألیف نیز بارها این کتاب تجدید چاپ‌شده و تاکنون به دوازده زبان زنده دنیا ترجمه‌شده است؛ عربی، ترکی، فرانسوی و انگلیسی چندی از این زبان‌ها هستند.
نویسنده‌ی کتاب، مرد دنیادیده، اهل مطالعه و مسلط به منابع اهل سنت است. گاهی تا سی سند را برای یک ادعای خود از منابع اهل سنت بیان می‌کند. لازم به ذکر است حافظه قوی او، امری اعجاب‌آور است. در کنار این ویژگی‌ها، بارها در متن کتاب، اخلاق حسنه او موردتمجید طرف مناظره قرار می‌گیرد. شاید همین امر، در شیعه شدن شش نفر از اهل سنت در پایان شب دهم مناظره بی‌تأثیر نباشد.
در طی ده شب گفت‌وگو و مناظره در شهر پیشاور، سید محمد شیرازی(سلطان الواعظین) عقاید شیعه را با منابع اهل سنت مستدل می‌سازد. برخی شب‌ها گفت‌وگو به درازا کشیده و تا نزدیک اذان صبح ادامه پیدا می‌کند. در طی این ده شب موضوعات مختلفی از اصول و فروع دین و حتی مباحث تاریخی مطرح می‌شود. سلطان الواعظین شیرازی(ره)، در هر شب مسائل را به تفکیک بیان کرده و با براهین عقلی و مستندات از کتب مرجع اهل سنت، مسئله را آشکار می‌کند.
روند داستان گونه کتاب، به جذابیت آن افزوده است. در دو شب ششم و نهم، اظهارات تعدادی از افراد حاضر در جلسه مبنی بر گرایش به شیعه شدن مطرح می‌شود؛ ولی سلطان الواعظین(ره) هرگونه اظهاری را منوط می‌کنند به اتمام گفت‌وگوها و تمام شدن جلسات.
گاهی بحث‌ها تند می‌شود. گاهی طبق بیان کتاب، ناراحتی در چهره طرف مقابل دیده می‌شود. گاهی جلسه مناظره اوج و حرارت می‌گیرد. گاهی هم با گفته‌های سلطان الواعظین که در کتاب با نام داعی یاد می‌شود، اهل مجلس گریه می‌کنند. نمونه‌ای از این گریان‌شدن اهل حاضر در جلسات را می‌توان در شب هشتم دید. سید محمد شیرازی، با مطرح کردن مسئله فدک و شهادت حضرت زهرا(س) با استناد به منابع اهل سنت، قلب اهل مجلس را نرم می‌کند. اثر نرم شدن قلب در گریان‌شدن دیده‌هاست.
هرچند کتاب خالی از اصطلاحات علمی تخصصی نیست، ولی برای عموم مردم قابل‌فهم است. در جلسات مناظره عموم مردم نیز شرکت داشته‌اند. گاهی حین بحث از سلطان الواعظین(ره) درخواست می‌کنند که مطلب را کمی راحت‌تر و قابل‌فهم‌تر بیان کند. ایشان نیز با تواضعی مثال‌زدنی مسئله را با زبانی دیگر برای اهل مجلس بیان می‌کنند.
کتابی است بس خواندنی. فرصت هم‌نشینی با آن را از دست ندهید.
امیر خندان
