به گزارش خبرگزاری حوزه، به منظور مقابله با اقدامات نظامی گروههای سیاسی، مدعیان مسائل قومی، تجزیهطلبان و بالاخره آشوبگرانی که همچون قارچ از گوشه و کنار کشور سر بر میآوردند، انقلاب و نظام ناچار از تدارک تمهیداتی بود.
تاریخچه تشکیل سپاه
در تاریخ دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ طی فرمانی به شورای انقلاب رسما تأسیس نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را اعلام کردند و شورای انقلاب نیز با تأسیس شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گامی اساسی در جهت سازماندهی این نهاد انقلابی برداشت.در اولین اطلاعیه سپاه وظایف کلی آن چنین عنوان شده است: کمک به اجرای امور انتظامی و امنیتی، مبارزه مسلحانه علیه جریانهای ضدانقلاب، دفاع در برابر حملات داخلی و خارجی، همکاری و هماهنگی با نیروهای مسلح نظام اسلامی، تربیت و آموزش اخلاقی و ایدئولوژیکی - سیاسی و نظامی.
کادر سپاه اگرچه سپاه هویتی نظامی دارد اما نظامیگری در واقع یک بُعد از ابعاد این نهاد مکتبی است. سپاه نهادی نظامی در جهت اهداف و آرمانهای والای انقلاب اسلامی است که حفاظت و نگهبانی از نظام و حکومت اسلامی مهمترین رکن آن را تشکیل میدهد و دارای آرمانهای مکتبی، انسانی و جهان شمول است.
مرحوم حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی درباره تشکیل سپاه می گوید:
«بحث تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پیش از آنکه در زمره مباحث شورای انقلاب قرار گیرد، به وسیله گرایش های مختلف انقلابی مذهبی و غیرمذهبی و خارج از کنترل دولت موقت، جریان داشت و عملاً در حال شکل گیری بود و چند گروه از وفاداران به انقلاب پیش بینی هایی نیز، کرده بودند.
شورای انقلاب ساماندهی مسأله سپاه را به خاطر ارتباط خوبی که من از قبل از انقلاب و در جریان مبارزه با آنها داشتم، به من محوّل کرد و اولین بار من با اینها، در جمشیدآباد تهران جلسه گذاشتم و برای ساماندهی بهتر، توافق هایی کردیم و کمی بعد، تشکیل این نیروی مردمی، اعلام شد و بلافاصله فعالیّت آن خصوصاً در جریان مقابله با گروه های سیاسی که نیروی خود را مسلح کرده بودند و نیز در مواجهه با مدعیان مسائل قومی، تجزیه طلبان و بالاخره آشوبگرانی که همچون قارچ از گوشه کنار سر برمی آوردند، برای انقلاب و نظام، ضرورت اجتناب ناپذیر تلقی شد. حتی دولت موقت ـ که با فعالیت نهادهای انقلابی، سر سازگاری نداشت با توجه به ضعف دستگاه های انقلابی موجود، در ضرورت تأسیس و سازماندهی نیرویی تازه و قابل اعتماد، تأکید می ورزیدند.
البته برخی از اعضای دولت موقت و دوستان شان که معتقد بودند ما از اینگونه مسائل آگاهی نداریم، در یک مقطع پیش از این، خواستند به نیروهای اصیل انقلاب رودست بزنند، بنابراین، سپاهی را تشکیل دادند و اداره آن را به دست نیروهای مورد نظرشان سپردند؛ ما جلوی آن را به سرعت گرفتیم و با جمع کردن گروه های متفرق، سپاه پاسداران را تشکیل دادیم، این کار با اشاره امام آغاز شد.بعد امام مرا مأمور کردند که آنها را سازماندهی کنم. بعد از من آیت الله خامنه ای رفتند و به سازماندهی و اداره سپاه پرداختند.»
نیمه دوم اردیبهشت ۱۳۵۸ شورای انقلاب طی اعلامیهای تشکیل سپاه و ساختار سازمانی آن را قانونی اعلام کرد. بر اساس این اعلامیه، «حسب الامر رهبر عالیقدر انقلاب اسلامی امام خمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحت نظارت شورای انقلاب تشکیل شده و شورای فرماندهی آن به تایید و تصویب این شورا رسیده است مسئولین منتخب و افراد ذیصلاح به یاری خداوند متعال و بر اساس ضوابط مصوبه در یاری و پیشبرد امر عظیم انقلاب اسلامی کوشا و به انجام وظایف محوله موفق گردند.بنابر اصل ۱۵۰ قانون اساسی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روزهای پیروزی انقلاب تشکیل شد برای ادامه نقش خود در نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن پا برجا میماند. همچنین طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی عزل و نصب و قبول استعفای فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از اختیارات و وظایف رهبری محسوب میشود.
ساختار سازمانی
سپاه پاسداران در ۲۶ شهریور ۱۳۶۴ش با دستور امام خمینی در سه نیروی زمینی، هوایی و دریایی گسترش یافت و سپس در سال ۱۳۶۹ش بهفرمان رهبر معظم انقلاب دو نیروی دیگر با نامهای نیروی قدس و سازمان مقاومت بسیج به آن اضافه شد، و در مجموع به پنج نیرو گسترش یافت. سپاه پاسداران علاوه بر فعالیتهای نظامی، در عرصههای اطلاعاتی، عمرانی و فرهنگی نیز به فعالیت میپردازد.
نیروی زمینی سپاه با نام مستعار «نزسا»، به طور رسمی فعالیت خود را از سال ۱۳۶۴ش به فرماندهی یحیی رحیم صفوی آغاز کرده است. لشکر و تیپهای این نیرو به موازات ارتش در استانهای مختلف تشکیل شده است.نیروی دریایی سپاه با نام مستعار «ندسا» در سال ۱۳۶۴ش و در اثنای جنگ تحمیلی فعالیت خود را آغاز کرده است.از جمله مأموریتهای این نیرو، صیانت و دفاع از مرزهای آبی کشور در برابر هجوم بیگانگان است.نیروی هوایی سپاه پاسداران فعالیت خود را از سال ۱۳۶۴ش آغاز کرد و با افزودن بخش فضایی به بخش هوایی در سال ۱۳۸۸ش، نیروی هوافضای سپاه تشکیل شد این نیرو با نام مستعار «نهسا» علاوه بر عملیات و فعالیتهای هوایی، مأموریتهای موشکی و فضایی سپاه را نیز بر عهده دارد.
نیروی قدس سپاه پاسداران معروف به سپاه قدس، با هدف افزایش فعالیتهای برونمرزی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۶۹ش، به فرماندهی احمد وحیدی و به دستور فرماندهی کل قوا شکل گرفت.ساماندهی و تقویت هستههای مقاومت مانند حزبالله لبنان، حَشدالشعبی عراق، لشکر فاطمیون افغانستان و انصارالله یمن برای مبارزه با امریکا و اسرائیل و نقشههای آنان حضور نظامی و مستشاری در کشورهای مختلف همچون بوسنی، افغانستان و لبنان و نیز مبارزه با داعش در عراق و سوریه از فعالیتهای این نیرو به شمار میرود.
فعالیتهای اطلاعاتی سپاه پاسداران در سازمانی با عنوان «سازمان اطلاعات سپاه» صورت میگیرد. واحد اطلاعات سپاه پاسداران همزمان با تشکیل این نهاد با عنوان معاونت اطلاعات و تحقیقات سپاه، فعالیت خود را آغاز کرد و وظیفه برخورد با گروهکهای ضدانقلاب را بر عهده گرفت.در سال ۱۳۶۳ش و با تشکیل وزارت اطلاعات، نیروهای واحد اطلاعات سپاه نیز به این وزارتخانه انتقال یافته و معاونت اطلاعات سپاه کار جمعآوری اطلاعات نظامی را بر عهده میگیرد و عملاً تبدیل به واحد اطلاعات و عملیات میشود.[در اواسط دهه ۱۳۷۰ شمسی این نیرو علاوه بر مأموریتهای نظامی، مأموریتهای امنیتی را تحتعنوان «معاونت اطلاعات ستاد مشترک سپاه» به عهده میگیرد و در سال ۱۳۸۸ش معاونت اطلاعات به سازمان اطلاعات سپاه ارتقا مییابد.
فعالیتهای عمرانی سپاه پاسداران زیرنظر قرارگاه سازندگی خاتمالانبیاء(ص) انجام میپذیرد و فعالیتهای فرهنگی و رسانهای زیر نظر قرارگاه فرهنگی اجتماعی بقیة الله(ع) انجام میشود...
منابع:
کتاب امام خمینی به روایت هاشمی رفسنجانی؛ ص ۱۱۹
ویکی شیعه
خبرگزاری تسنیم
نظر شما