به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام والمسلمین نوایی، استاد حوزه علمیه در نشست بصیرتی طلاب مدرسه علمیه امام حسن عسکری(علیهالسلام) که با حمایت معاونت فرهنگی تبلیغی حوزه علمیه خراسان برگزار شد، از حضور خود در جمع طلاب جوان و پرتلاش که آیندهسازان جهان اسلام و حوزههای علمیه هستند، ابراز خرسندی کرد و با اشاره به حساسیت و اهمیت بحث حاضر، اظهار داشت: موضوع مورد بررسی این جلسه یکی از مباحث کلان و زیربنایی فقه سیاسی با محوریت بحث جهاد است.
وی افزود: تمامی فقها به تبیین مسأله جهاد پرداختهاند و در این راستا، موضوعاتی همچون صلح، آرامش، عهد و پیمان، از جمله مباحث مهم ذیل جهاد به شمار میآیند که با توجه به اقتضائات عصر، ضرورت دارد متفکران حوزه و علما آنها را شناسایی و به طور عمیق و روزآمد بررسی کنند.
استاد حوزه علمیه خراسان با ابراز تأسف از غفلت حوزههای علمیه از ورود به عرصههای نوین فقه سیاسی، تاکید کرد: پرداختن به مسائل راهبردی و نو، از الزامات کارآمدی نظام اسلامی و حوزههای علمیه است.
تبیین جایگاه دیپلماسی و مذاکره در فقه سیاسی اسلامی
حجتالاسلام والمسلمین نوایی با واکاوی عمیق مفهوم دیپلماسی اسلامی اظهار کرد: واژه دیپلماسی، ریشه در زبان فرانسوی دارد، اما در فقه اسلامی نیز دارای جایگاه و معادلهایی کاملاً روشن است و در جهان عرب نیز همین واژه به کار میرود و برای آن جایگزین مستقلی وضع نشده است.
این استاد حوزه علمیه خراسان با اشاره به بررسیهای صاحب جواهر در کتاب جهاد و با استناد به منابع متقن فقهی همچون تحریر الوسیله و آثار دیگر فقها از جمله ابوالصلاح حلبی، تصریح کرد: بحث دیپلماسی و مذاکره نه تنها تازه نیست، بلکه ریشه در متون اصیل فقه شیعه دارد و حتی علمای قرون پیشین به گونهای عمیق به آن پرداختهاند که انگار امروز میزیستهاند.
وی خاطرنشان کرد: موضوع دیپلماسی به ویژه پس از تشکیل حکومت اسلامی و روبرو شدن با چالشهای بینالمللی و داخلی، اهمیتی تازه یافته و لازم است دفتر فقه سیاسی با نگاه راهبردی، روزآمد شود.
وی با تاکید بر اینکه بنیانگذاران انقلاب اسلامی کاملاً به ابعاد این مسأله توجه داشتهاند، از حوزههای علمیه خواست تا با تشکیل حلقات علمی و گفتوگوهای عمیق و مستمر، این گفتمان را پیش ببرند.
حجتالاسلام والمسلمین نوایی در تبیین مؤلفهها و ابعاد دیپلماسی، این اصطلاح را دارای وجوه مختلف معنایی دانست و اذعان کرد: یکی از معانی دیپلماسی، مذاکره راهبردی جهت حفظ منافع در شرایط خطر است. معنای دیگر، تنظیم روابط کلان میان دولتها برای تحقق منافع و اهداف والا در سطح کشورهای دیگر، به ویژه برای اجرای اصل دعوت اسلامی، تالیف قلوب و حمایت از جریانهای آزادیبخش اسلامی است. وجه سوم دیپلماسی نیز به مناسبات و روابط میان نمایندگان و سران کشورها مربوط میشود که وظیفه تبیین چارچوبها و اصول سیاست خارجی کشور را برعهده دارند.
وی با بیان اینکه اساس دیپلماسی اسلامی در منابع معتبر فقهی از جمله جواهر و تحریر الوسیله به روشنی بیان گردیده، گفت: بسیاری از فقهای قرون اولیه و میانی، نسبت به ظرافتهای این مقوله اهتمام ورزیده و حتی مطالب نوی آوردهاند که امروزه هم کاملاً کارآمد است.
حجتالاسلام والمسلمین نوایی تاکید کرد: موضوع دیپلماسی و مذاکره باید به عنوان یک درس کلیدی در شاکله فقه سیاسی حوزه مطرح گردد و ظرفیت بسیار گستردهای برای بحث عمیق دارد؛ به گونهای که قابلیت دهها جلسه بحث و تدریس در مراکز علمی را دارا است.
مبانی قرآنی و سیره معصومان در حوزه مذاکره و پیمان
استاد حوزه علمیه خراسان با استناد به متون قرآنی و تجربه تاریخی اهل بیت(علیهمالسلام)، بر ریشهدار بودن اصل مذاکره و پیمان در تعالیم اسلامی تأکید کرد.
وی به آیه شریفه «وَإِن جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ» اشاره کرد و توضیح داد: این آیه و نمونههای دیگر در قرآن، همچون آیات مرتبط با معاهده مشرکین در سوره توبه و ممتحنه، بیانگر مشروعیت و ضرورت پیمان و مذاکره در شرایط مقتضی است.
وی در ادامه با تحلیل ماجرای صلح حدیبیه و انعکاس آن در سوره فتح، خاطرنشان کرد: اقدامات پیامبر اکرم(صلیاللهعلیهوآله) در اعزام سفرا به ایران، روم و حبشه، انعقاد پیمان با اقوام و قبایل مختلف، و رفتار دیپلماتیک با دیگر ملتها، نشان میدهد که اصل دیپلماسی و مذاکره نه تنها مکمل جهاد و قدرت است، بلکه از ارکان مدیریت جامعه اسلامی و امتسازی است. همچنین نمونههای تاریخی چون پیمان امام علی(علیهالسلام) با معاویه، پیمان امام حسن(علیهالسلام) با معاویه و معاهدات امام رضا(علیهالسلام) با مامون، مصادیق روشنی از تعامل عقلانی و متعهدانه سیاسی در سنت معصومین شمرده شدند.
حجتالاسلام والمسلمین نوایی به تشریح اصول و منطق حاکم بر مذاکرات اسلامی پرداخت و با تأکید بر پنج اصل بنیادی، ابراز کرد: نخستین منطق مذاکره، اعتلا و برتری اسلام است؛ به گونهای که نمایندگان مذاکرهکننده باید خود را مسلط بر اصول فقهی و هویتی اسلام بدانند.
وی اضافه کرد: دومین اصل، حفظ شوکت و هیبت جامعه اسلامی در مذاکرات است؛ این اقتدار باید در همه حال حفظ گردد.
استاد حوزه علمیه خراسان در خصوص اصل سوم توضیح داد: پاسداری از دستاوردهای انقلاب و نظام اسلامی در حوزههای مختلف اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از شاخصهای این اصل است.
وی تصریح کرد: چهارمین اصل، نمایش قدرت و اثبات توانمندیهای متنوع جامعه اسلامی در برابر طرف مقابل است، به ویژه در مواجهه با دشمنانی که تکیه بر ابزار نظامی و اقتصادی دارند و همچنین اصل پنجم نیز تاکید بر منطق مفاهمه و گفتوگوی عزتمندانه است تا هم اصل عزت و هم پایه نفی سبیل اسلامی محقق شود.
حجتالاسلام والمسلمین نوایی با اشاره به لزوم خروجی داشتن فقه و اصول در زندگی اجتماعی جامعه مسلمانان، خاطرنشان کرد: فقه و اصول باید در بیرون از مدرسه اثرگذار و ثمربخش باشد و این همان رویکردی است که امام راحل، مقام معظم رهبری و بزرگان ما بر آن تاکید داشتهاند.
انتهای پیام. /
نظر شما