شیخ حسان عبدالله رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین لبنان به بهانه همایش بین المللی یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه اظهار کرد: این تجمع شامل علمایی از اهل سنت و شیعه است و در حال حاضر بیش از سیصد و سی عضو دارد که نیمی از آنها اهل سنت و نیمی دیگر شیعه هستند که این افراد برای وحدت امت اسلامی و دفع تفرقه تلاش میکنند.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین بیان کرد: اقداماتی که آیتالله حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره) در خصوص تاسیس حوزه علمیه انجام داد، واقعاً کار بزرگی بود، زیرا تفاوت زیادی بین یک دولت شیعه مسلمان بدون حوزه علمیه و دولتی که در آن حوزه علمیه وجود دارد، هست؛ همانطور که امام صادق علیهالسلام میفرماید: ای کاش تازیانه بر سر امتم بود تا احکام دینشان را میآموختند، زیرا تفقه و آموختن مسائل دین، راهی است به سوی رشد که عزت و کرامت اسلام را در پی دارد.
شیخ عبدالله ابراز کرد: در زمانی که تلاش میشد تا علمای دین از تأثیرگذاری بر افراد امت دور شوند و حضور آنها تنها به مساجد و انجام کارهای روزانه مانند نمازهای پنجگانه و تنظیم عقد و طلاق محدود شود، در واقع، تفقهی بیش از این در امور دینی لازم بود، یعنی تبحر در علوم دینی و این کار تنها از طریق حوزۀ علمی امکانپذیر است؛ زیرا همانطور که میدانیم حوزۀ علمیه باید شامل رشتههای زیادی باشد و بحثهای متنوع فراوانی در آن انجام شود و نه تنها در حوزه فقه و اصول بلکه در دیگر شاخهها نیز توسعه یابند.
هیچگاه نمیتوان حاج شیخ را متهم کرد که تنها بر امور فقهی و اصولی تمرکز داشت و از مسائل سیاسی دوری میکرد، بلکه طرح مدبرانه ایشان در آن زمان، بنیانگذاری و حفظ حوزهای بود که بعدها در شرایط مناسب توسعه پیدا کند تا بتواند نقش تاثیرگذار بیشتری ایفا نماید. حوزه ای که حاج شیخ پایه گذاری کرد در نهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.
وی ادامه داد: البته در حوزه علمیه زمان آیتالله حائری(ره) بیشتر تمرکز بر فقه، اصول و تفسیر قرآن بود و سایر گرایشها عموماً به صورت فردی از طرف برخی از علما دنبال میشد که مثلاً در زمینه فلسفه یا تفسیر قرآن یا موضوعات دیگر فعالیت میکردند.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین بیان کرد: آیت الله حائری پایههای شکلگیری حوزه علمیه قم که اکنون شاهد آن هستیم را بنا نهاد، یعنی اگر بخواهیم به حوزه علمیه جدیدی برسیم، باید از حوزه قدیم شروع کنیم و این فرآیندی است که از طریق توسعه عملی و کیفی به دست میآید.
طاغوت از تدریس فقه و اصول احساس خطر میکرد
شیخ عبدالله تصریح کرد: حقیقت این است که حوزه علمیه قم با مشکل وجود رژیم شاه روبرو بود و نظارت دقیق و سفت و سختی بر علما وجود داشت، بهطوری که بازداشت و زندانی میشدند و از ایفای نقش خود، منع میشدند. این ممانعتها نشان میدهد که طاغوتها از تدریس فقه و اصول احساس خطر میکردند و حال اگر حوزه علمیه متحول شود، خطر جدیتری برای آنها محسوب خواهد شد و آنها میخواستند حوزه علمیه را در مهد آن از بین ببرند، اما صبر و پشتکار علما باعث شد که این حوزه همچنان به حیات خود ادامه دهد.
وی تصریح کرد: تصور میکنم مرحلهای که آیتالله حائری(ره) در آن زمان قرار داشت، مشابه حرکتهای دوران امامان باقر و صادق علیهما السلام بود؛ به تعبیر راوی، وقتی وارد مسجد کوفه شدم چهار هزار عالم دیدم که همه میگویند: حدثنی جعفر بن محمد و هدف امام باقر و امام صادق علیهما السلام در آن زمان انقلاب نبود، بلکه هدفشان، بنیانگذاردن اصول دین حقیقی بود، از این جهت است که به ما لقب «جعفری» نسبت داده میشود، چون مکتب اصلی، مکتب جعفر بن محمد صادق است. این مکتب از علمای اهل سنت، همچون شافعی و ابوحنیفه نیز شاگردانی داشته است و این جمله معروف «لولا السنتان لهلک النعمان» مال ابو حنیفه است.
تدبیر و درایت حکیمانه حاج شیخ
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین اذعان کرد: هیچگاه نمیتوان مانند برخی از مستشرقین، آیتالله حائری را متهم کرد که تنها بر امور فقهی و اصولی تمرکز داشت و از مسائل سیاسی دوری میکرد، بلکه به نظر من طرح مدبرانه ایشان در آن زمان، بنیانگذاری و حفظ حوزهای بود که بعدها در شرایط مناسب توسعه پیدا کند تا بتواند نقش تاثیرگذار بیشتری ایفا نماید. حوزه ای که حاج شیخ پایه گذاری کرد در نهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.
شیخ عبدالله گفت: حوزه علمیهای که در شرایط وجود یک دولت ظالم قرار دارد، با حوزه علمیهای که در یک حکومت عادل و اسلامی فعالیت میکند، متفاوت است و امروزه وقتی وارد حوزه علمیه میشوید، بسیاری از موضوعات جدید را میبینید که در گذشته اصلاً مطرح نبود.
هیچ چیزی نمیتواند ظلمت جهل را به نور تبدیل کند مگر از طریق نور حوزههای علمیه.
وی با اشاره به مراحل و تقسیم بندی یکصدسال اخیر حوزه علمیه، عنوان کرد: میتوان این دوره را به سه مرحله تقسیم کرد؛ مرحله اول، مرحله بنیانگذاری حوزه است؛ مرحلهای که در آن هدف این است که حوزهای ایجاد شود که بتواند مسیر خود را ادامه دهد.
شیخ عبدالله اذعان کرد: مرحله دوم، همزمان است با حضور امام خمینی (ره) به عنوان شاگرد حاج شیخ که آمد تا چیزی به حوزه بیفزاید. ایشان فرمودند حوزه نباید از زندگی و اجتماع جدا باشد؛ اینکه من طلبه و عالم هستم و مردم باید برای یادگیری به من رجوع کنند و نیازی نیست که من به سراغ آنها بروم، پذیرفتنی نیست.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین اظهار کرد: اسلام ناب محمدی، اسلامی است که شامل همه جنبههای زندگی است و در فقه و اصول منحصر نیست ضمن اینکه اسلام باید هدایتگر زندگی و عهدهدار امور مردم باشد و همچنین اگر این حوزه به دنبال تغییر حاکمیت ظالم نباشد، بیفایده است، زیرا طبق حدیث شریف «هر کس سلطان ستمگری را ببیند که حرام خدا را حلال کرده و پیمان خدا را میشکند، و بر او اعتراض نکند، خدا او را در جایگاه آن سلطان قرار خواهد داد»، چگونه ممکن است کسی در حوزه، عالِم باشد و در برابر حاکم ظالم سکوت کند؟
ایجاد تغییر در جامعه از رسالتهای حوزه علمیه است
شیخ عبدالله خاطرنشان کرد: از مسئولیتهای حوزه، ایجاد تغییر در جامعه است. امام خمینی(ره) به عنوان شاگرد آیت الله حائری(ره) آمد تا کل جامعه را به سوی تغییر به سمت اسلام هدایت کند.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین بیان کرد: حوزه مورد حمله نیروهای رژیم شاه قرار گرفت؛ حوزهای که مردم را به حرکت درمیآورَد، حوزهای که امتسازی میکند، حوزهای که تلاش میکند مردم را بر اساس اهداف و معیارهایی که با رهبری مرجعیت تعیین میکند، از طریق نظریهای که وجود داشت اما امام خمینی آن را دوباره و با قدرت مطرح کرد، یعنی توانست نظریه ولایت فقیه را به متن جامعه بکشاند.
امروز امام خامنهای بر توسعه و تحول در حوزه با نگاه جهانی تأکید دارند و حوزه را یک نهاد پویا و متحرک می دانند که باید با جامعه بین المللی در تعامل باشد و نیازهای واقعی آن را برآورده کند.
شیخ عبدالله ابراز کرد: مرحله سوم، مرحله پس از تشکیل دولت است؛ زمانی که دولت تشکیل شد، دیگر حاکمی وجود ندارد که بخواهیم او را تغییر دهیم و اکنون حوزهای داریم که میخواهیم آن را توسعه دهیم. هدف از توسعه این حوزه چیست؟ اینکه بتواند امت را تغییر دهد و نه فقط ایران را.
جامعه المصطفی دانشگاهی جهانی که از دل حوزه بیرون آمده است
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین تصریح کرد: جامعه المصطفی دانشگاهی جهانی است که از دل حوزه بیرون آمده است، به این معنی که در سراسر جهان گسترش یافته و شعباتی در لبنان، سوریه و دیگر مناطق جهان اسلام دارد. همانطور که خداوند به ایران یک دولت اسلامی اعطا کرد که از حوزه برخاسته است، ما نیز باید حوزهها را به کشورهای اسلامی منتقل کنیم تا بر اساس تفکر اسلامی در جهان اسلام تحول ایجاد کنند.
وی گفت: در حال حاضر، حوزه به تخصصگرایی روی آورده است. هر طلبه باید از هر علم مقداری بداند، اما در یک یا دو علم نیز تخصص داشته باشد؛ مثلاً در اصول، فقه، تفسیر قرآن، فلسفه، تاریخ، سیره، یا فقه تطبیقی بین مذاهب و عقاید.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین بیان کرد: در مرحله سوم؛ یعنی مرحلهای ما در آن قرار داریم، انتظار میرود حوزه توسعه بیشتری بیابد و به حوزهای جهانی تبدیل شود و بتوانیم با آن، جهان را تغییر دهیم و برای استقبال از امام زمان عجل الله فرجه الشریف آماده باشیم، زیرا در حدیث آمده که «برای مهدی، حکومتش را مهیا میکنند».
شیخ عبدالله یادآور شد: تغییر مراحل در حوزههای علمیه به دلیل ضرورتهای عینی و شرایط خاص هر دوره زمانی و چالشهایی است که با آن مواجه است؛ به این معنا که در آن زمان حتی اگر امام خمینی (ره) جای حاج شیخ عبدالکریم حائری بود، ایشان نیز به مسئله بازتأسیس حوزه علمیه میپرداخت.
امام خامنهای بر توسعه و تحول در حوزه با نگاه جهانی تأکید دارند
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین عنوان کرد: امروز امام خامنهای بر توسعه و تحول در حوزه با نگاه جهانی تأکید دارند و حوزه را یک نهاد پویا و متحرک می دانند که باید با جامعه بین المللی در تعامل باشد و نیازهای واقعی آن را برآورده کند.
وی با بیان این که امروز باید به موضوعاتی بپردازیم که برای جامعه جهانی مفید و لازم هستند، ادامه داد: ما باید بیاموزیم که چگونه بشریت را از ظلمهایی که بر آنان تحمیل میشود، از سوی جوامع کافر و نظام جهانی تروریستی که توسط ایالات متحده آمریکا هدایت میشود، رها کنیم.
حوزه پروژه تمدنی ارائه دهد
شیخ عبدالله با بیان این که حوزه باید پروژهای تمدنی ارائه دهد که بتواند جامعه را بسازد، گفت: امام خمینی(ره) زمانی که انقلاب کرد، فراخوانی برای نهضت مستضعفان جهان ارائه داد و تنها برای مسلمانان نبود و در آغاز انقلاب که من نیز در کنفرانسهای روز مستضعفان شرکت میکردم، روز پانزدهم شعبان به نام مستضعفان نام گرفت و امام خمینی شعار «ای مستضعفان جهان متحد شوید» را مطرح و آنان را به اتحاد دعوت کردند.
وقتی علمایی که از حوزه قم فارغالتحصیل میشوند و به لبنان میآیند، حامل یک پیام و اندیشه خاص هستند و برای نشر آن در جامعه تلاش میکنند و این موضوع تأثیر بسیاری در ساخت جامعه انقلابی لبنان داشت؛ جامعهای که به خلق مقاومت منجر شد و در نهایت به آزادی بزرگ جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ انجامید.
حوزه علمیه ایده انقلاب جهانی مستضعفان را رهبری کند
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین بیان کرد: اکنون فرصت مناسبی برای یک انقلاب جهانی مستضعفان پیش آمده است بهویژه پس از حوادث غزه و حضور گسترده مردم معترض در آمریکا و اروپا و سایر نقاط جهان که از مستضعفان در غزه حمایت میکنند. ایده انقلاب جهانی مستضعفین اکنون ایدهای بسیار مهم است که حوزه میتواند آن را رهبری کرده و به آن بپردازد و در این مسیر گام بردارد.
وی ابراز کرد: خداوند متعال درباره انسانها به عنوان نوع بشر سخن گفته و فرموده است: «وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ» (و همانا ما بنیآدم را گرامی داشتیم). تنها مسلمانان گرامی داشته نشدهاند، بلکه تمامی بنیآدم گرامی داشته شدهاند، بنابراین هنگامی که به یک مسیحی یا یک فرد بیدین بگویم که خداوند تو را گرامی داشته و تو در نزد خداوند گرامی هستی، امکان گفتوگو و یافتن نقاط مشترک فراهم میشود و میتوان او را به سوی اسلام دعوت کرد که این از وظایف حوزهی مدرن است.
تاثیر حوزه علمیه قم بر جامعه انقلابی لبنان
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین افزود: وقتی علمایی که از حوزه قم فارغالتحصیل میشوند و به لبنان میآیند، حامل یک پیام و اندیشه خاص هستند و برای نشر آن در جامعه تلاش میکنند و این موضوع تأثیر بسیاری در ساخت جامعه انقلابی لبنان داشت؛ جامعهای که به خلق مقاومت منجر شد و در نهایت به آزادی بزرگ جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ انجامید.
وی عنوان کرد: در حقیقت، دوران تبلیغی که این علما از قم به لبنان میآمدند و در روستاها و شهرستانهای لبنان پخش میشدند، نقشی اساسی در ایجاد این عقیده انقلابی داشت؛ عقیدهای که جهان را تغییر داد و همچنان در حال تغییر دادن آن است و این علما به اردوگاههای برادران مجاهد میرفتند و به آنها آموزش و تعلیم میدادند.
حوزه علمیه قم حوزه مادر و بزرگ ترین حوزه شیعه در دنیاست
شیخ عبدالله اذعان کرد: تفاوت بزرگ و تمایز اساسی در این است که امروز حوزه علمیه قم بهعنوان حوزه مادر و بزرگترین حوزه شیعه در جهان شناخته میشود. در لبنان، ما ارتباطی قوی با حوزه قم داریم از طریق حوزه الرسول الأکرم (ص) و همچنین شاخهای از جامعة المصطفی. تلاش کردهایم تا در لبنان مجموعهای برای مدیریت حوزهها ایجاد کنیم تا هماهنگی بیشتری در کار حوزههای مختلف صورت گیرد و هر حوزه بهصورت مستقل عمل نکند و بدین منظور، مدیران حوزههای لبنان هر از چند گاهی گردهم میآیند تا درباره برنامهها و مشکلات مشترک تبادل نظر کنند. در این همکاری و جلسات، حوزه قم نقش اصلی و اثرگذار را ایفا میکند.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین گفت: میان حوزههای لبنان هماهنگی بسیار بالایی وجود دارد. ارتباط و هماهنگی میان ما و حوزه قم به سطح بالایی رسیده و پروژههای مشترکی داریم که هر ساله با همکاری یکدیگر پیگیری میکنیم.
چگونه میتوان فقه خاصی برای تبلیغ در جوامع غربی و ملحد تدوین کرد؟
شیخ عبدالله اظهار کرد: ممعتقدم که یک موضوع بسیار مهم وجود دارد که باید در حوزۀ علمیه به آن توجه ویژهای شود و آن «فقه الدعوة» (تبلیغشناسی) است و به عبارت دیگر چگونه باید مردم را به سوی خداوند عزوجل دعوت کنیم؟ و چگونه میتوان فقه خاصی برای تبلیغ در جوامع غربی و ملحد تدوین کرد؟ چگونه میتوان در محیطهایی که باور به خداوند ضعیف است یا اصلاً وجود ندارد، به تبلیغ دین پرداخت؟ این نکته بسیار مهم است. ما باید جوامع را بفهمیم تا بدانیم چه طور آنها را به سوی خدا دعوت کنیم.
تغییر مراحل در حوزههای علمیه به دلیل ضرورتهای عینی و شرایط خاص هر دوره زمانی و چالشهایی است که با آن مواجه است؛ به این معنا که در آن زمان حتی اگر امام خمینی (ره) جای حاج شیخ عبدالکریم حائری بود، ایشان نیز به مسئله بازتأسیس حوزه میپرداخت.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین افزود: برای مثال بهترین روش دعوت مردم آلمان به اسلام و خدا چیست؟ چه چیزی بر آنان تأثیر دارد و چه چیزی ندارد؟ ممکن است شخصی به آلمان برود و بگوید باید در روز، پنج نوبت نماز بخوانید و کل ماه رمضان را روزه بگیرید؛ طرف مقابل میگوید که این اسلام سخت است و من نمیخواهم آن را بپذیرم، اما اگر بگوید اسلام نظامی است که همبستگی اجتماعی را تأمین میکند، آزادی بیان را تضمین میکند و به تو اطمینان میدهد که زندگی تو به آرامش روانی برسد، تو را به خدا پیوند میدهد، بنابراین وجودت در زندگی با مرگ پایان نمییابد بلکه دریچهای است به سوی سعادتی دیگر، تاثیرگذار خواهد بود.
وی ابراز کرد: این مسائل چیزی است که باید در دوران تحصیل یاد بگیریم؛ اینکه چگونه باید با جوامع مختلف برخورد کرد و با مردم دنیا تعامل داشت، آنگاه میتوان فلان مبلّغ را به این جامعه فرستاد تا آنها را به اسلام دعوت کند و اما اگر شخصی به کشوری برود و در مورد موضوعی صحبت کند که علاقهای به شنیدن آن ندارند، فایدهای نخواهد داشت.
حوزههای علمیه تأثیر زیادی بر جهان اسلام گذاشتهاند
شیخ عبدالله بیان کرد: افراد زیادی هستند که از حوزههای علمیه تأثیر زیادی بر جهان اسلام گذاشتهاند خواه در نجف و خواه قم که از جمله شخصیتهایی که تأثیر زیادی در لبنان داشتهاند، میتوان به آیتالله مرحوم سید محمد حسین فضلالله، آیتالله مرحوم شیخ محمد مهدی شمسالدین و شهید سید عباس موسوی و شهید محمد رملاوی اشاره کرد و همچنین شهید سید حسن نصرالله که هم یک عالم بزرگ و هم یک رهبر مهم برای امت اسلامی بود و آیتالله شیخ زکزاکی از نیجریه نیز از کسانی است که در قم تحصیل کرده و تأثیر زیادی بر گرویدن میلیون ها نفر به اسلام و تشیع داشته است که به دلیل این مواضع، تحت فشار شدید از طرف مقامات قرار گرفت، فرزندانش شهید شدند و مدت زیادی زندانی شد.
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین گفت: آیتالله سید جعفر مرتضی مسئولیت نظارت بر طلاب لبنانی در حوزه قم را بر عهده داشت و بعدها به لبنان آمد ضمن اینکه از محققین بزرگ بود و تألیفات بسیار مهمی داشت، از جمله کتاب "الصحیح فی سیرة رسول الأکرم" و دیگر آثارش.
وی افزود: هیچگونه زندگی کامل و شرافتمندانهای برای امت اسلامی بدون وجود حوزههای علمیه نمیتواند وجود داشته باشد. بلکه من میگویم که هیچ چیزی نمیتواند ظلمت جهل را به نور تبدیل کند مگر از طریق حوزههای علمیه.
روشنگری مهمترین خدمت حوزه علمیه است
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین اذعان کرد: مهمترین خدماتی که حوزه علمیه ارائه میدهد این است که از طریق نشر علوم اسلام و علوم اهل بیت(ع) به انسان پاسخهایی برای سوالاتش که ذهن و روح او را مشغول کرده است، میدهد که این پاسخها ذهن و شخصیت او را روشن کرده و روحش را آرام میسازد و به او انگیزه برای حرکت در زندگی میدهد و این امر تنها از طریق حوزه علمیه ممکن است.
جهاد تبیین را جهانی ببینید
رئیس هیئت اجرایی تجمع علمای مسلمین خاطرنشان کرد: ما مواجهه شدید با افکار منحرف، فاسد و کافر داریم. این مواجهه نه تنها در میدانهای جهاد و نبرد نظامی بلکه در عرصههای فکری و ایدئولوژیک نیز خواهد بود و این همان چیزی است که حضرت آیتالله خامنهای آن را «جهاد تبیین» مینامند. ما باید به جهان نشان دهیم که اسلام محمدی اصیل چیست؟ این است نقش حوزه علمیه قم.
انتهای پیام
نظر شما