حجتالاسلام علی رستمیانی، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، با اشاره به نقش کلیدی امام رضا(علیهالسلام) در دوران حساس تاریخ اسلام، این دوره را یکی از پیچیدهترین زمانهای تاریخ شیعه دانست که نیاز به بصیرت و شناخت حقیقت در آن بسیار حیاتی بود.
وی تصریح کرد: در دوره امامت امام رضا(علیهالسلام)، شیعه درگیر فتنهگریها و سیاستبازیهای منفی مأمون و پیش از او هارون بود. این شرایط، به ویژه با توجه به بحث امامت پس از شهادت امام کاظم(علیهالسلام)، تشخیص حق از باطل، شناخت امام و دشمنان ایشان را برای شیعیان بسیار دشوار ساخته بود.
جایگاه ولایت و امامت؛ ستون فقرات بصیرت
مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی، یکی از مهمترین رویکردهای حضرت رضا(علیهالسلام) در بصیرتافزایی را تبیین و تأکید بر جایگاه امام و ولی دانست و با اشاره به نمود عینی این تبیین در حدیث شریف سلسلهالذهب، اظهار داشت: امام رضا(علیهالسلام) به روشنی بیان فرمودند که جایگاه ولایت و اعتقاد راسخ به امامت، ستون فقراتی است که انسان را از خطا، کفر، شرک و نفاق حفظ میکند. این باور، یکی از الگوهای اساسی و بنیادین در سیره عملی و علمی آن حضرت برای ایجاد بصیرت در میان شیعیان بود.
شناخت دوست و دشمن؛ معیاری برای تشخیص جبهه حق و باطل
حجتالاسلام رستمیانی با تأکید بر اهمیت شناخت دوست و دشمن در سیره رضوی، این مسئله را از نکات بسیار مهمی دانست که امام رضا(علیهالسلام) همواره بر آن اصرار داشتند. وی افزود: آن حضرت معیارهای متعددی برای تشخیص دوستان و دشمنان ولی خدا ارائه کردند. به ویژه تفاوت قائل شدن در تعریف مفاهیمی مانند «شیعه» و «محب»، خود شاخص مهمی برای شناخت واقعی دوست و دشمن بود.
وی تاکید کرد: باید دید چه کسانی با دوستان خدا دوستی و با دشمنان خدا دشمنی دارند؛ این مسئله، مرز روشنی میان جبهه حق و باطل ترسیم میکرد.
مناظره و گفتوگو؛ روشی عقلانی و علمی در مواجهه با مخالفان
مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی، یکی دیگر از روشهای برجسته امام رضا(علیهالسلام) در بصیرتافزایی را مناظره و شیوه مواجهه با مخالفان دانست و این رویکرد را از جلوههای سیره عملی ایشان برشمرد و افزود: نحوه پاسخگویی به شبهات از جمله ملاکهای اصلی در سیره رضوی است. امام رضا(علیهالسلام) همواره با دقت علمی و بهرهگیری از مبانی فکری خود به سؤالات و شبهات پاسخ میدادند و نکته مهم اینجاست که آن حضرت هیچگاه وارد فضای تندی و درگیری نمیشدند و از روشهایی چون غلظت و حدت در برخورد با مخالفان استفاده نمیکردند.
پاسخ به شبهات با بهرهگیری از منطق خود مخالفان
حجتالاسلام رستمیانی با تشریح رویکرد هوشمندانه امام رضا(علیهالسلام) در مناظرات علمی، تصریح کرد: آن حضرت در مواجهه با گروههای مختلف، از مبانی فکری همان گروه استفاده میکردند. اگر طرف مقابل مسیحی بود، از مبانی مسیحیت؛ اگر زرتشتی بود، از مبانی زرتشتی؛ و اگر ملحد بود، از استدلالهای عقلانی بر مبنای دیدگاه خود آنان بهره میگرفتند. این روش سبب میشد که گفتوگوها دارای اسلوبی عقلانی و منطقی باشد و شبهات به شکلی روشن و قانعکننده پاسخ داده شود. این شیوه نشاندهنده عمق دانش و تسلط علمی آن حضرت بر مبانی فکری مخالفان بود.
بصیرتافزایی؛ مقدمهای برای پاسخ به شبهات و هدایت جامعه
مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی، سیره رضوی را مبتنی بر شناخت مخاطب و سپس پاسخگویی مستدل و روشن به شبهات دانست و این فرآیند را یکی از مهمترین مؤلفههای ایجاد بصیرت در جامعه برشمرد. وی افزود: بصیرت، زمینه را برای پذیرش حقایق و تمییز آنها از باطل فراهم میکند و در نهایت منجر به هدایت افراد میشود.
ترویج تفکر انتقادی و پرهیز از تقلید کور؛ راهکاری برای رشد فکری
وی با اشاره به رویکرد دیگر امام رضا(علیهالسلام) در بصیرتافزایی، ترویج تفکر انتقادی را از فعالیتهای مهم آن حضرت دانست و گفت: امام تأکید داشتند که افراد باید نقدپذیر باشند و از سوی دیگر، خود نیز اهل نقادی باشند.
حجتالاسلام رستمیانی افزود: ایشان همواره پیروان خود را از تقلید کور دور میکردند و سفارش داشتند که هر آنچه را میپذیرند با تدبر و فهم عمیق بپذیرند. این رویکرد، به رشد فکری و استقلال عقلی افراد کمک میکرد و مانع از پذیرش بیچون و چرای باورهای غلط میشد.
مدیر حوزه علمیه خراسان جنوبی، نشر احادیث، ایجاد حلقههای حدیثخوانی، ترویج علم، تعامل با اندیشمندان مذاهب مختلف و بهرهگیری از مبانی فکری و عقلی برای رفع شبهات را از جمله فعالیتهایی برشمرد که امام رضا(علیهالسلام) برای روشنگری در جامعه و تقویت بنیه علمی و فکری شیعیان انجام میدادند.
محدودیتها و شیوههای جایگزین تبلیغ در عصر امام رضا(علیهالسلام)
وی با اشاره به محدودیتهایی که در عصر امام رضا(علیهالسلام) چه در مدینه و چه در توس وجود داشت و امکان تجمعات گسترده مانند دوران امام صادق(علیهالسلام) فراهم نبود، خاطرنشان کرد: ایشان سعی میکردند از طریق نامهنگاری با شیعیان در مناطق مختلف و بیان احادیث در جمع علاقهمندان و خواص، فرآیند بصیرتافزایی و هدایت را دنبال کنند. این نشاندهنده انطباقپذیری آن حضرت با شرایط زمان و مکان در راستای رسالت الهی خود بود.
ضرورت الگوگیری از منطق گفتوگوی رضوی در عصر حاضر
حجتالاسلام رستمیانی با تأکید بر لزوم الگوگیری از سیره امام رضا(علیهالسلام) در عصر حاضر، تصریح کرد: امروز نیز این فرصت برای ما فراهم است که با تولید محتوای مناسب آموزشی و آگاهیبخشی، مسیر بصیرتافزایی را ادامه دهیم.
وی افزود: بهویژه با الگوبرداری از روشهای امام رضا(علیهالسلام) در مواجهه با شبهات و گفتوگو با مخالفان، میتوانیم الگویی علمی و عملی از سیره آن حضرت پیادهسازی کنیم. مدیر حوزههای علمیه خراسان جنوبی تأکید کرد: اگر منطق گفتوگوهای حضرت رضا(علیهالسلام) استخراج شود، میتوان بر اساس آن، چه در فضای حقیقی و چه در فضای مجازی، به بهترین نحو پاسخگوی شبهات مخالفان و معاندان بود.
اخلاق کریمانه؛ عاملی اساسی در جذب دلها
وی با تأکید بر نقش بیبدیل اخلاق در سیره رضوی، عنوان کرد: نباید فراموش کرد که امام رضا(علیهالسلام) همواره با اخلاق کریمانه، برخورد مهربانانه، عطوفت و دوری از تفرقه پاسخ مخالفان را میدادند. همین اخلاق آرام و صمیمی، یکی از عوامل مهم جذب مخالفان به شمار میرفت. حجتالاسلام رستمیانی در پایان اظهار امیدواری کرد که با الگوگیری از سیره حضرت رضا(علیهالسلام) در تمام ابعاد، به ویژه در زمینه بصیرتافزایی و مواجهه با مخالفان، گام مؤثری در هدایت مردم و پاسخگویی به نیازهای فکری و اعتقادی جامعه برداشته شود.
نظر شما