به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، حافظ و مفسر قرآن « سید علی فرمان» در سال ۱۲۷۰ هجری قمری در منطقه «چندن پتی» از توابع «دربنگه» در ایالت بیهار هندوستان دیده به جهان گشود. پدر ایشان، آقای «سید لعل محمد»، فردی بسیار دیندار و متشرع بود.
وی تحصیلات ابتدایی را در زادگاه خود به پایان رساند و سپس برای ادامه تحصیلات عالیه وارد مدرسه «ناظمیه» در شهر لکنهو شد. وی از نخستین طلاب این مدرسه به شمار میرود.
در سال ۱۳۱۳ هجری قمری، وی مدارک مختلفی از جمله گواهینامهی «ممتاز الافاضل» را از این مدرسه دریافت نمود. از جمله استادان ایشان میتوان به «سید نجمالحسن امروهوی» اشاره کرد.
سید علی فرمان از هوش و استعداد سرشاری برخوردار بود. برای درک این موضوع کافی است به واقعهای اشاره کرد: روزی «مولوی رحمتالله»، استاد بلندپایهی مدرسه «جامعالعلوم» در منطقهی چندواره و از همسایگان ایشان، به شوخی گفت: «در میان شیعیان، حافظ قرآن وجود ندارد.» با شنیدن این سخن، علامه از همان روز حفظ قرآن را آغاز کرد و در کمتر از پنج ماه توانست کل قرآن کریم را حفظ کند. بسیاری از حافظان و عالمان دینی از مناطق دور و نزدیک برای دیدار با ایشان آمدند و همه به هوش، حافظه و استعداد خارقالعادهی او اذعان داشتند.
وی نه تنها از سوره حمد تا سوره ناس، بلکه بالعکس نیز از سوره ناس تا حمد را از حفظ میخواند. جایگاه ایشان در حفظ قرآن به اندازهای والا بود که حافظان معاصر و علمای زمان، برای او احترام فراوانی قائل بودند؛ چراکه علاوه بر حفظ قرآن، در تلاوت، تفسیر و توضیح آیات نیز تسلط کامل داشتند.
وی سالها به مطالعه و تفسیر قرآن کریم پرداخت و نتیجه تلاشهای او ترجمهای شیوا از قرآن به دست مردم رسید. هر جا آیهای در شأن اهل بیت علیهمالسلام بود، ایشان در حاشیه، تفسیر آن را با استناد به منابع معتبر اهل سنت ارائه میداد. امروزه در شبهقاره، ترجمهی قرآن ایشان مورد استفاده عمومی قرار دارد.
سید علی فرمان به درخواست «نواب الطاف حسین» مسئولیت اداره مدرسه «سلیمانیه پتنا» را پذیرفت. در دوران مدیریت ایشان، مدرسه بهسرعت در مسیر پیشرفت گام برداشت. در چهارمین جلسه سالانه مدرسه، که یکی از مقامات عالیرتبه دولتی نیز در آن حضور داشت، وی ضمن تمجید بسیار از آن عالم فرهیخته اظهار داشت: «برای نخستین بار است که مدرسهای چنین پیشرفته را میبینم که بدون کمک مالی دولتی اینگونه مؤثر اداره میشود.»
وی شاگردان بسیاری تربیت کرد که از جمله آنان میتوان به عدیل اختر زیدی، پروفسور اعجاز حسین رضوی، غلام مصطفی گوپالپوری و دیگران اشاره کرد.
حافظ فرمان علی تنها در علوم اسلامی مانند فقه، اصول و ادبیات عرب تسلط نداشت، بلکه در علم پزشکی نیز بسیار ماهر بود. وی در سخنرانی و مناظره بینظیر بودند و چنان با استدلال سخن میگفت که طرف مقابل را ناگزیر به سکوت و پذیرش میکرد.
وی فردی سادهزیست، متواضع و مهربان نسبت به نیازمندان و خانوادههای کمدرآمد بود. کارهای شخصیاش را خود انجام میداد و در کنار طلاب و فقرا بر زمین مینشست و به آنان کمک میکرد. زمانی که میان «مظفرپور» و «دربنگه» قطاری وجود نداشت، با دوچرخه بیش از ۷۰ کیلومتر را برای درمان بیماران طی میکرد. او همواره توانگران را به یاری نیازمندان سفارش مینمود و خود نیز هیچگاه از کسی برای کار شخصی کمک نمیگرفت و عزت نفس خویش را حفظ میکرد.
روزی که دختر عزیز وی به شدت بیمار شد، برای رسیدگی به او درخواست مرخصی کرد، اما با مخالفت مسئولان مدرسه روبرو شد. لذا استعفا داد و به خانه بازگشت. پس از انتشار این ماجرا، مردم و گروههای مذهبی برای عذرخواهی و کسب رضایت خدمت وی رسیدند، ولی وی از بازگشت به مدرسه امتناع ورزیدند.
وی علاوه بر تدریس و طبابت، تألیفات متعددی نیز دار. از جمله آثار مهم وی ، کتابی چهار جلدی در احکام فقهی است که در مدارس دینی به عنوان منبع درسی تدریس میشود و چندین بار به چاپ رسیده است.
یکی از شخصیتهای برجسته اهل سنت به نام «مولوی ثناءالله امرتسری» با ایشان درباره تفسیر آیه ولایت، مکاتبات مناظرهآمیزی داشت که متن آن در مجلات «اهل حدیث» و «اصلاح» منتشر شد. مؤسسه اصلاح تمامی مطالب این مناظرات را گردآوری و در قالب کتابی با عنوان «الولی» منتشر کرد. از دیگر آثار مکتوب ایشان میتوان به کتابهای «النحو»، «الصرف» و آثار چاپنشدهای چون «فدک» و «زندگی حضرت زهرا (سلاماللهعلیها)» اشاره کرد.
سرانجام این ستاره فروزان علم و هدایت در چهارم رجب سال ۱۳۳۴ هجری قمری خاموش شد. سراسر کشور در سوگ فقدان او فرو رفت. پیکر مطهرش در قبرستان «کمپانی باغ کربلای مظفرپور» به خاک سپرده شد. از سوی مدرسه ناظمیه لکنهو مراسم ختم و بزرگداشت برای آن عالم برحسته برگزار شد که با حضور مؤمنان، علما و طلاب برگزار گردید. در این مراسم، همدرس ایشان مولانا سبط حسن نقوی به ذکر مصیبت پرداخت.
منبع: نجوم الهدایه، تألیف و تحقیق: مولانا سید غافر رضوی فلک چولسی و مولانا سید رضی زیدی فندیرَوی، جلد ۴، صفحه ۴۳، دانشنامه اسلام، مرکز بینالمللی نور میکروفیلم، دهلی، ۲۰۲۱.
نظر شما