به گزارش خبرگزاری حوزه، چهارده سال پیش یعنی دقیقاً سال ۱۳۹۰ حدود ۳۸ درصد کل جمعیت کشور را جمعیت جوان تشکیل می داد در حالی که این میزان در حال حاضر حدود ۲۷ درصد است و پیش بینی ها حاکی از آن است که شش سال دیگر یعنی سال ۱۴۱۰ این رقم به کمتر از ۲۴ درصد میرسد.
به هر صورت کاهش نرخ رشد جمعیت و حرکت در مسیر پیریِ ساختار جمعیتی در سال های اخیر به یکی از جدی ترین دغدغهها در ایران اسلامی تبدیل شده که سویهی اجتماعی و اقتصادی آن مشهودتر از دیگر سویههای قضیه است.
تداوم روند جمعیتیِ فعلی بسیار نگرانکننده است
دکتر مهدی اسلامی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) با اشاره به این که برپایه آمارهای رسمی، نرخ باروری در ایران به زیر سطح جایگزینی (یعنی کمتر از ۲.۱ فرزند به ازای هر زن) رسیده است، اظهار داشت: تداوم این روند نگران کننده باعث می شود که در آینده ای نه چندان دور، کشورمان با کمبود شدید نیروی کار روبرو شده که نتیجه آن، بی شک رشد منفی اقتصادی و از آن سو فشار بیش از پیش بر ساختار نظام بازنشستگی و نیز کادر بهداشت و درمان می شود.
وی با بیان این که برای حل مشکل، علاوه بر تلاش های اقتصادی به منظور بهبود وضعیت معیشتی مردم، نیازمند تغییر در باورها و رویکردهای فرهنگی افراد جامعه هستیم، افزود: متأثر از سبک زندگیِ غربی، برخی از خانواده ها نگاهشان به فرزندآوری، نگاه توأم با افزایش هزینه ها و فشار اقتصادی و به تبع آن کاسته شدن از لذتها و خوشیهای زندگی است و حال آن که فرزندآوری علاوه بر آن که باعث تعمیق معنا به زندگی می شود، به عنوان سرمایه باید مورد توجه قرار گیرد.
نیازمند تغییر در باورها و نگرشها هستیم
وی گفت: بر این اساس باید توجه داشت که پیوندهای عاطفیِ قویتر بین والدین، حس تداوم نسل، شادیهای به ظاهر کوچک اما ماندگار و تقویت حس امید به آینده، تنها اندکی از دستاوردهای حضور یک کودک در خانواده است، منتهای مراتب ما برای این مساله نیازمند تغییر جدی در باورها و فهم مشترک از زندگی و ثمرات آن هستیم.
مدرس دانشگاه همچنین ادامه داد: ریشه بخشی از بی رغبتی یا کممیلی به فرزندآوری، یک نوع نگاه فردگرایانه متأثر از سبک زندگیِ مصرفگراست که موفقیت در زندگی را صرفاً در آزادی شخصی و رفاه فردی ملاحظه می کند و حال آن که ما اولاً باید در عرصه فرهنگی یک تغییر نگرش را شکل بدهیم و ثانیاً هم این که روی بحث مسئولیت اجتماعی با محوریت کانون خانواده، سرمایه گذاری بیش از پیشی داشته باشیم.
روایت سازی با بهره گیری از ابزار هنر و رسانه
وی با بیان این که ما باید به شکل حداکثری و هوشمندانه از ظرفیتهای رسانه و فضای مجازی در راستای ترغیب مردم به فرزندآوری و کثرت جمعیت استفاده کنیم، گفت: در عرصه کارهای رسانه ای با چاشنی فضاسازی هنری نیازمند بهرهگیری از اصل روایت سازی هستیم چرا که مخاطب امروز دیگر به صرفِ دستور یا صدور بخشنامه و یا حتی توصیه هایِ حاکمیتی، تغییری در نگرش و کنشگری خود صورت نمیدهد و لذا ما باید به سمت تولید روایت های تازه با طعم خلاقیتهای رسانه ای و هنری برویم.
اسلامی همچنین خاطرنشان کرد: در واقع ما در این راستا نیازمند روایت هایی از جنس خود زندگی هستیم به این معنا که باورپذیر بوده و زمینه ساز افزایش انگیزه های انسانی شوند. به عنوان مثال از خانواده هایی در قاب رسانه روایت کنیم که علیرغم همه مشکلات اقتصادی و غیراقتصادی، تصمیم به داشتن فرزند گرفتهاند و امروز از این انتخاب به دلایل مختلف راضی هستند و حتی به دنبال افزایش تعداد فرزندان هم بوده اند.
روایت سازی؛ امکانی برای انتقال معنا
سیده فاطمه سیدمدللکار، مدرس حوزه و دانشگاه نیز با بیان این که روایتسازی بر اساس نگاه و نظر اساتید و کارشناسان علم ارتباطات، یکی از مهمترین ابزارهای تأثیرگذاری در دنیای رسانهای امروز به شمار میرود، اظهار داشت: روایت سازی البته صرفاً به منظور انتقال اطلاعات صورت نمیگیرد، بلکه غرض در اینجا ساختن چارچوبی ذهنی برای درک، احساس و واکنش همدلانه مخاطب نسبت به یک موضوع است؛ آن هم موضوعی مثل افزایش جمعیت که در شرایط کنونی به یک ضرورت انکارناپذیر برای جامعه ما تبدیل شده است.
وی همچنین افزود: شخصیتمحوری یک اصل کلیدی در فرآیند روایتسازی محسوب میشود به عنوان مثال در بحث جمعیت برای روایت سازی ما نیازمند تبیین نقش قهرمان ها هستیم؛ قهرمان هایی از جنس پدر و مادرهایی که با وجود همه مشکلات و بعضاً طعنه و کنایه ها، فرزندآوری را دستور کار خود قرار داده و بعضاً در این مساله نگاه تعبدی و رویکرد معنوی دارند.
تنهایی کودکان در جامعه ای پیر و بدون نشاط
این پژوهشگر مسایل فرهنگی و خانواده یادآور شد: در ادامه همان بحث روایت سازی و تبیین نقش شخصیت ها باید مطرح شود که در جامعه پیر و بدون نشاط، کودکان قربانی های اصلی هستند و مسبب این وضع، اصرار بر سبک زندگی فردگرایانه و یا افراد و سیاست گذارانی می باشند که بی توجه به مصالح جامعه باعث ترویج فرهنگ تک فرزندی در بین خانواده ها شده اند. گاهی اوقات در یک فیلم یا سریال به شکل مستقیم یا غیرمستقیم، فرهنگ تک فرزندی ترویج داده می شود که امروز باید برای علاج این درد، فکری کرد و چارهای اندیشید.
وی گفت: در فرآیند این روایت سازی البته باید گریزی هم به مشکلات اقتصادی و اجتماعی داشت، منتهای مراتب نوع روایت و بازنمایی تصویری و احساسی از مسایل نباید به نحوی باشد که امید جامعه را هدف گرفته و باعث بی تفاوتی و یا کم تفاوتی مردم و خانواده ها نسبت به بحث فرزندآوری شود.
سیدمدللکار همچنین بیان داشت: این که بر مساله روایت سازی تأکید دارم به این خاطر است که به هر حال روایتسازی بر مخاطب عام اثرگذار است، خصوصاً وقتی که با قصه گویی و داستان پردازی همراه باشد چرا که علم امروز ثابت کرده که مغز انسان با داستان ارتباط بهتری برقرار میکند و بهره گیری درست از این ابزار در کنار مؤلفه های دیگری چون موسیقی دلنشین در تولیدات رسانه ای می تواند ما را به تحقق اهداف مدنظر، نزدیک و نزدیک تر سازد.
گزارش از: سید محمدمهدی موسوی
نظر شما