بدون ولایت، توحید انسان ناقص و بی‌معنا خواهد بود

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعباس قدیمی‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، به مناسبت عید سعید غدیر خم، به تبیین ابعاد کمتر شناخته شده آیه «الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ ۚ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا» پرداخت و گفت: عید بزرگ غدیر خم «عید الله الاکبر» و تجلی‌گاه ثقلین یعنی قرآن و عترت است.

هشدار درباره یأس و ناامیدی

وی با اشاره به آیه «الیَومَ یَئِسَ الَّذینَ کَفَروا مِن دینِکُم» «امروز کافران از نابودی دین شما ناامید شدند»، تصریح کرد: این بخش آغازین آیه ولایت، کمتر مورد توجه مردم قرار گرفته است.

این استاد حوزه تأکید کرد: خداوند در این آیه پیام روشنی دارد، در روز ولایت، کافران به یأس رسیده‌اند. بنابراین اگر مومن، مسلمان یا انقلابی به آسانی مأیوس شود، در زمره کافران قرار می‌گیرد. این هشداری جدی است که دارنده ولایت هرگز نباید ناامید باشد.

پیامدهای ترویج ناامیدی

وی خاطرنشان کرد: هرکس در جوامع اسلامی، خانواده‌های مذهبی، نهادها یا حوزه‌های علمیه، روحیه یأس و ناامیدی را تزریق کند، بی‌تردید از ولایت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) خارج شده است. در مکتب ولایت علوی، حتی اگر ۹۰ درصد امکانات را از دست بدهیم، با اتکا به ولایت امام علی(علیه‌السلام) و اهل بیت(علیهم‌السلام)، همه چیز داریم.

نقش ولایت در ایجاد شجاعت

وی در ادامه به عبارت «فلا تخشَوْهُمْ وَ اخْشَوْنِ» «پس از کافران نترسید و از من بترسید» اشاره کرد و افزود: ولایت علوی به انسان روحیه جرات و شجاعتی می‌بخشد که در برابر دشمنان هرگز کم‌توان ظاهر نمی‌شود. انتخاب واژه «خشیت» به جای خوف در این آیه معنادار است؛ خشیت ترسِ همراه با احترام در برابر عظمت الهی است، نه ترسِ ناشی از تهدیدهای مادی.

تمایز خشیت و خوف

حجت‌الاسلام قدیمی‌نژاد با تشریح تفاوت «خشیت» و «خوف» اظهار داشت: «خشیت در زبان عربی به معنای ترسِ آمیخته با تعظیم در برابر عظمت بی‌پایان همانند ترس انسان در اقیانوس یا دامنه کوهی عظیم است. این در حالی است که خوف، ترسِ معمولی از خطرات مادی محسوب می‌شود. ولایت، این ظرفیت را در انسان ایجاد می‌کند که تنها در برابر عظمت خداوند خشیت داشته باشد، نه در برابر دشمنان.

وی در ادامه، عید غدیر را فرصتی برای بازخوانی عمیق‌تر مفاهیم ولایت در قرآن دانست و خاطرنشان کرد: تفسیر جامع این آیات، زنجیره‌ای از عناصر به هم پیوسته است که غفلت از هر حلقه آن، فهم را ناقص می‌کند.

رابطه «خشیت الهی» با «ولایت‌پذیری»، ناامیدی، خیانت به ولایت است

حجت‌الاسلامقدیمی‌نژاد به تبیین رابطه «خشیت الهی» و «ولایت‌پذیری» پرداخت و با تعریف «خشیت» اظهار داشت: خشیت در قرآن به معنای ترس همراه با عظمت است. این حالت ویژه، خاص عالمان ربانی است که عظمت الهی را درک کرده‌اند.

پیوند ناگسستنی ولایت‌پذیری و عدم ترس از دشمنان

وی سپس به ارتباط این مفهوم با ولایت اشاره کرد و گفت: آیات قرآن الهام‌بخش این حقیقت هستند که با ولایت‌پذیری، هیچ عظمتی در برابر عظمت خداوند جایگاه ندارد. اگر فردی از کفار یا عظمت کاذب تکنولوژی غرب بترسد، باید در ولایت‌پذیری او تردید کرد.

ناامیدی؛ آفتی که پایه‌های ولایت را متزلزل می‌کند

حجت‌الاسلام والمسلمین قدیمی‌نژاد با تأکید بر نتایج عملی ولایت علوی خاطرنشان کرد: ولایت حقه باید انسان‌هایی چون عمار یاسر، مالک اشتر و سلمان فارسی بسازد. اگر در برابر ادعاهای نظامی یا علمی دیگران، حس خشیت الهی جای خود را به ترس بدهد، پایبندی به ولایت با شک مواجه می‌شود.

دو پیام کلیدی آیه الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْن

این استاد حوزوی پیام‌های آیه قرآنی «الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ» را چنین برشمرد: «۱- ناامیدی ممنوع» است. تا زمانی که ولایت محور است، ناامیدی جایگاهی ندارد. «۲- ترس از دشمن» ممنوع است. با تمسک به ولایت، هراس از عظمت ظاهری دیگران بی‌معناست.

ناامیدی؛ خیانت به مبانی ولایت

وی با بیان رابطه میان ناامیدی و ترس از دشمن تصریح کرد: ناامیدسازی مردم در هر سطحی از فرزند و خانواده تا جامعه خیانتی بزرگ به ولایت است. علامت بارز ولایت علوی، امیدآفرینی است که خوشبختانه مقام معظم رهبری، جامعه روحانیت و حوزه‌های علمیه همواره بر آن تأکید دارند.

حجت‌الاسلام قدیمی‌نژاد در ادامه بیان کرد: تضعیف روحیه امید در جامعه حتی با شوخی یا بیان جملاتی مانند «با این کمبودها چه می‌کنید؟» ضربه‌ای ناخواسته به اساس ولایت است. این دقیقاً همان نکته‌ای است که آیه شریفه بر آن تأکید دارد.

تأکید آیت‌الله جوادی آملی بر دو رکن توحید و ولایت

حجت‌الاسلام قدیمی‌نژاد با تبیین جایگاه عید غدیر خم، به تشریح دیدگاه‌های آیت‌الله جوادی آملی درباره ارکان اسلام پرداخت و گفت: ایشان اسلام را در دو محور «توحید» و «ولایت» می‌داند. اهمیت عید غدیر خم نیز در تجسم‌بخشی به مقوله ولایت است؛ همان‌گونه که حجاج در مراسم حج با گفتن «لبیک اللهم لبیک» توحید را مجسم می‌کنند.

پیوند نمادین حج و عید غدیر در تقویم دینی

وی با اشاره به پیوند معنادار تقویم عبادی مسلمانان افزود: زیبایی اینجاست که عید غدیر خم پس از پایان مناسک حج فرا می‌رسد. این تقارن، نمادی رمزی است که نشان می‌دهد «ولایت» مکمل «توحید» است. بدون ولایت، توحید انسان ناقص و بی‌معنا خواهد بود.

غدیر را ویژه قشر خاص ندانید

این استاد حوزوی در ادامه با تأکید بر ضرورت عمومی‌سازی مفاهیم ولایت اظهار داشت: برای تحقق این مفاهیم در جامعه، لازم نیست تمام افراد به سطوح عمیق علمی دست یابند. همان‌گونه که مراسم پرشور اربعین، هر پرده‌خوانی را به صفحه‌ای از کتاب ولایت تبدیل کرد، جشن‌های دهه غدیر نیز می‌تواند ولایت را زنده نگه دارد.

این کارشناس مذهبی ادامه داد: شرکت در این مراسم را جدی بگیرید و آن را مختص قشر خاصی ندانید. هر حضور در جشن‌های ولایت، مانند رأیی به امام علی(علیه‌السلام) در روز غدیر است و ثوابی الهی در پی دارد.

روایت امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) درباره ثواب حضور معنوی در جهاد

حجت‌الاسلام قدیمی‌نژاد، با استناد به روایتی از امام علی(علیه‌السلام)، بر مفهوم حضور معنوی مؤمنان در وقایع تاریخ‌ساز گفت: هنگامی که امیرالمؤمنین(علیه‌السلام) در جنگ و نبرد با خوارج حضور داشت، یکی از اصحاب گفت: «ای علی، برادری دارم که بسیار دوستش می‌دارم؛ ای کاش او نیز با ما بود. امام علی(علیه‌السلام) در پاسخ فرمودند: پنداشتی که برادرت با ما نیست؟ آن صحابی گفت: خیر، او را ندیدم، حضرت توضیح دادند: برادر تو نه‌تنها در این جنگ است، بلکه همه مردان و زنانی که مرا دوست دارند و با عشق و ایمان، همواره یار من هستند. همه آنان در این صحنه حاضرند و ثواب می‌برند.»

عاشقان ولایت در غدیر خم «حضور معنوی» دارند

وی با تأکید بر عمق این سخن افزود: اگر این کلام امام علی(علیه‌السلام) را درباره جنگ‌های ایشان بپذیریم، درباره واقعه غدیر خم نیز باید پذیرفت که همه عاشقان ولایت، آن روز در کنار رسول خدا(صلی‌الله ‌علیه‌واله) حاضر بوده‌اند. هرگاه دل‌هایمان برای جشن ولایت بتپد، در مراسم غدیر شرکت کنیم، معارف ولایت را به فرزندان بیاموزیم، آنان را به جشن‌ها ببریم یا شیرینی توزیع کنیم، در حقیقت "حضور معنوی" خود در غدیر خم را اثبات کرده‌ایم؛ گویی در آن روز تاریخی رای دادیم و ولایت امام علی(علیه‌السلام) را پذیرفتیم.

پژوهشگر حوزوی صحنه غدیر را این‌گونه ترسیم کرد: چه زیباست که روحمان به روح آنان که زیر منبر پیامبر(صلوات‌الله علیه‌وآله) بودند پیوند بخورد؛ زمانی که رسول خدا(صلی‌الله علیه‌وآله) دست امام‌علی(علیه‌السلام) را بالا گرفتند و فرمودند: "مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَولاه". این گواهی جاودانه، مسیر هدایت را برای همگان تثبیت کرد.