به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، حماسه عاشورا یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین رویدادهای تاریخ اسلام است که همواره ظرفیت بالایی برای خلق آثار نمایشی و سینمایی داشته است، این موضوع به ویژه در سالهای اخیر، با تولید آثار مختلف در سینما و تلویزیون، بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است که در این میان، تحلیل و بررسی ظرفیتهای دراماتیک عاشورا و چگونگی به تصویر کشیدن آن در رسانهها اهمیت فراوانی دارد.
مجتبی اسدیپور، فیلمساز و کارشناس حوزه هنرهای نمایشی، در گفتوگویی با خبرگزاری حوزه، به بررسی این ظرفیتها پرداخته و نکات قابل توجهی را درباره فرصتها و محدودیتهای تولید آثار عاشورایی مطرح کرده است. وی با نگاهی دقیق به چالشهای روز و ضرورت بهروزرسانی زبان روایت، دیدگاههای ارزشمندی را ارائه کرده است.
متن گفتوگو به شرح زیر است:
درباره ظرفیتهای دراماتیک واقعه عاشورا برای خلق آثار نمایشی بفرمایید، این ظرفیتها چقدر قوی هستند؟
خود واقعه عاشورا از منظر ادبیات و داستانپردازی ظرفیت بسیار بالایی دارد، داستانی پر از شخصیتهای مثبت و منفی، موقعیتهای حساس و اکشن که میتواند به شکل تصویری بسیار جذاب تبدیل شود، اما اینکه چگونه بتوان این بار نمایشی را به خوبی به تصویر کشید، بستگی به تخصص، امکانات و سواد بصری سازنده دارد، همچنین باید بدانیم هدف ما از نمایش عاشورا چیست، آیا میخواهیم حقیقت و حقانیت را نشان دهیم یا صرفاً جنگ بین خوب و بد را به تصویر بکشیم.
با توجه به آثار مختلفی که تاکنون درباره عاشورا ساخته شده، ظرفیتهای فرصت و محدودیت این حوزه را چگونه ارزیابی میکنید؟
اگر بخواهیم واقعبینانه نگاه کنیم، با توجه به آثار بسیار و نقدهای رسانههای متعدد، امروز ساختن اثر درباره عاشورا چالشهای خاص خودش را دارد. زبان و فرم باید به گونهای باشد که مخاطب امروز بتواند آن را بپذیرد، چرا که حرفهایی که ۴۰ سال پیش میشد زد، امروز قابل استفاده نیست. از طرفی محدودیتهایی در زمینه رسانهای و سیاسی وجود دارد که باید در نظر گرفت.
شما درباره آثار شاخصی مثل «روز واقعه» و سریال «مختارنامه» چه نظری دارید؟ کدام یک موفقتر بود؟
«روز واقعه» بسیار هوشمندانه عمل کرد، چون به صورت مستقیم به واقعه عاشورا نپرداخت بلکه از قصهای در پیرامون آن استفاده کرد تا حقیقت را منتقل کند. اما «مختارنامه» از نظر فرم و تصویرسازی موفق بود ولی از نظر محتوایی حرفهای تکراری داشت که پیشتر بارها در هیئتها و فیلمها دیده شده بود.
چرا «روز واقعه» را موفقتر میدانید؟
«روز واقعه» به جای پرداخت مستقیم به عاشورا، داستان یک فرد دیگر را تعریف کرد که مسیرش به سمت امام حسین (ع) تغییر میکند. این نوع روایت باعث میشود مخاطب با موضوع به شکل متفاوتی ارتباط برقرار کند و درک عمیقتری از فلسفه عاشورا پیدا کند.
آیا بیان داستان عاشورا در قالب رویکردهای معاصر میتواند اثربخش باشد؟
بله، اگر بتوانیم حقانیت را در شرایط امروز نشان دهیم، مثلاً در موضوعات روز مثل مسئله هستهای که ما باید از حق خود دفاع کنیم و در مقابل دشمنانی قرار داریم که امکانات بیشتری دارند، میتوانیم این را به شکل یک درام جذاب ارائه دهیم که برای مخاطب امروز ملموس باشد.
از نظر شما، حمایتهای دولتی و افزایش بودجه فرهنگی چه تأثیری بر کیفیت تولیدات عاشورایی دارد؟
بسیار مؤثر است. همانطور که در بخشهای سختافزاری و دفاع هزینه میکنیم، باید در حوزه فرهنگ و رسانه نیز سرمایهگذاری کنیم. رسانهها ابزار قدرتمندی برای انتقال پیام هستند و بدون بودجه مناسب، نمیتوان تولیدات با کیفیت داشت، متأسفانه در این زمینه ضعفهایی وجود دارد و بسیاری از مسئولان یا بیتوجه هستند یا عمداً کوتاهی میکنند.
با توجه به برنامههای فعلی تلویزیون، چقدر در پرداخت به موضوعات عاشورایی موفق بودهایم؟
تلویزیون در دورههای اخیر به سمت برنامههای گفتوگو محور رفته که تأثیرگذاری کمتری روی مخاطب دارند، برنامههای نمایشی و تولیدات سینمایی بیشتر میتوانند مخاطب را جذب کنند و پیام را منتقل کنند، آثار نمایشی مثل «مختارنامه» همچنان مخاطب دارند چون خاطرات و احساسات را زنده میکنند، اما تلویزیون به اندازه کافی روی این بخش سرمایهگذاری نکرده است.
تعزیه به عنوان یک گونه نمایشی سنتی چقدر در انتقال پیام عاشورا مؤثر است؟
تعزیه هنوز هم تاثیرگذار است، به ویژه در شهرها و روستاهای کوچک که مردم دور هم جمع میشوند. برخی تعزیهها فرم خود را بهروزرسانی کردهاند و المانهای جدیدی اضافه کردهاند تا برای مخاطب امروزی جذابتر باشند همین موضوع سبب شده در انتقال پیام هم موفقتر باشند.
آیا تعزیه میتواند در شهرهای بزرگ مانند تهران یا شیراز نقش بیشتری ایفا کند؟
قطعاً بله، اگر در شهرهای بزرگ بیشتر به تعزیه اهمیت داده شود و آن را به شکل حرفهایتر و با امکانات بهتر برگزار کنیم، میتواند تأثیرگذاری بیشتری داشته باشد و مخاطبان گستردهتری جذب کند.
چه توصیهای به فیلمسازان و تهیهکنندگان دارید که قصد دارند درباره عاشورا کار کنند؟
پیشنهاد من این است که ابتدا هدف خود را مشخص کنند؛ آیا دنبال نشان دادن حقیقت هستند یا صرفاً ایجاد یک اثر دراماتیک. سپس به زبان و فرم اثر دقت کنند تا با مخاطب امروز ارتباط برقرار کند. همچنین از ظرفیتهای مختلف روایت و گونههای نمایشی استفاده کنند و حتماً از امکانات روز و سواد بصری بهره ببرند و مهمتر از همه، حمایتهای لازم از سوی نهادهای فرهنگی باید فراهم شود تا کارها به بهترین شکل ساخته شوند.
انتهای پیام. /
نظر شما