به گزارش خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین سید رحیم توکل در مراسم عزاداری شب هشتم ماه محرم که در هیئت فاطمیه قم برگزار شد، به تشریح ابعاد مختلف مسیر بندگی و سلوک الهی پرداخت و با تأکید بر اینکه انسان برای عبادت آفریده شده است، اظهار داشت: هدف از خلقت انسان، رسیدن به مراتب عالی عبودیت و کمالات معنوی است. ما در گام نخست باید عبد واقعی خداوند متعال باشیم؛ چرا که تنها او معبود حقیقی عالم است و هیچ موجود دیگری شایسته عبادت نیست.
اخلاق الهی و تجلی صفات پروردگار، مراحل بعدی بندگی
این استاد حوزه علمیه افزود: در گام دوم، باید به اخلاق الهی متخلّق شویم و آداب الهی را در رفتار و کردار خود جاری کنیم. مرحله سوم نیز آن است که انسان، مظهر صفات جلال و جمال الهی گردد. این سه مرحله هرکدام بحثهای گستردهای را میطلبد.
وی ادامه داد: اگر پیامبران الهی مبعوث نمیشدند، عقل محدود و ناقص ما نمیتوانست مسیر صحیح زندگی را تشخیص دهد. خداوند متعال که کمال مطلق و بینیاز از همه چیز است، برای هدایت بشر انبیا را فرستاد تا مسیر صحیح را به انسانها نشان دهند.
انحراف از مسیر تقوا، انسان را به هلاکت و عذاب میکشاند
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به اهمیت رعایت تقوا گفت: نخستین گام در سلوک الهی، رعایت تقواست. اگر انسان از این مسیر منحرف شود، گرفتار دو نوع عاقبت خواهد شد: نخست، گروهی که به عنوان هالکون (هلاکشدگان) شناخته میشوند؛ و دوم، گروه معذّبون (عذابشدگان).
وی در تبیین این دو گروه توضیح داد: هلاکشدگان کسانی هستند که دچار انحرافات عقیدتی شدهاند؛ نسبت به خداوند، پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) اشکالاتی در باورهایشان دارند. اگر فردی با چنین باورهایی از دنیا برود، هیچگاه از جهنم رهایی نخواهد یافت، همانطور که قرآن میفرماید: «خالدین فیها ابداً.»
تفاوت اهل گناه، اهل نجات و فائزین در آخرت
این استاد اخلاق افزود: در مقابل، برخی افراد به دلیل گناهان عملی وارد جهنم میشوند، اما به واسطه شفاعت اهلبیت(ع) پس از مدتی از آتش نجات یافته و وارد بهشت میشوند.
وی در ادامه به دستهبندی اهل نجات پرداخت و گفت: دستهای از مردم، اهل تقوا و نجات هستند؛ کسانی که واجبات را بهجا آورده و از محرمات پرهیز کردهاند. دستهای دیگر نیز فائزین هستند؛ افرادی که علاوه بر رعایت تقوا، به دین خدا و مردم خدمت کردهاند. اینان در ردهای بالاتر قرار دارند.
طبقات جهنم بر اساس شدت گناهان تقسیمبندی شدهاند
حجتالاسلام والمسلمین توکل با اشاره به تنوع مراتب عذاب و درجات بهشت اظهار داشت: افرادی که اهل هلاکت یا عذاباند، بسته به نوع و شدت گناهانشان در طبقات مختلف جهنم قرار میگیرند. جهنم هفت طبقه دارد که شامل حاویة، سَقَر، جحیم، سعیر، لَظی، سِجّین و در پایینترین طبقه، هاویه است.
وی خاطرنشان کرد: همچنین اهل نجات و فائزین نیز دارای درجات متفاوتی در بهشت خواهند بود، به میزان تقوای فردی و خدمات اجتماعی که انجام دادهاند.
بهشت، مراتبی بیپایان از رحمت الهی؛ از جهنم تا مقام «نفس مطمئنه»
حجتالاسلام والمسلمین توکل با اشاره به مراتب مختلف بهشت در قرآن کریم اظهار داشت: در قرآن، از «جنات عدن»، «جنات رضوان»، «جنات فردوس» و «جوار الله» سخن به میان آمده است. این مراتب بهشتی، همگی دارای درجات و مراتب مختلفاند که میزان آن به مقدار نور باطنی و اعمال صالح انسان بستگی دارد.
وی با اشاره به یکی از روایات عجیب در مورد جهنم گفت: در روایت آمده است: «إِنَّ فِی جَهَنَّمَ لَوَادِیاً لِلْمُتَکَبِّرِینَ یُقَالُ لَهُ سَقَر»؛ در جهنم، درهای مخصوص متکبران وجود دارد به نام «سَقَر» که در طبقه چهارم جهنم قرار دارد. این مکان آنچنان داغ و سوزان است که از شدت حرارت، خود از خداوند طلب تنفس کرده است. خداوند نیز به آن اجازه یک نفس داده است و همین یک نفس، باعث شعلهور شدن دیگر طبقات جهنم شده است.
طریق نجات، شفاعت و بازگشت از جهنم به بهشت
نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: اگر عذاب انسان ناشی از گناهان عملی باشد و نه انحرافات اعتقادی، ممکن است شامل شفاعت شود. پس از آن، فرد از جهنم خارج میشود، اما جسم او که در آتش سوخته، نیاز به تطهیر دارد. در این مرحله، بدنش با آب کوثر شسته شده و به حالت اولیه باز میگردد.
وی افزود: در ابتدا، بر پیشانی این فرد نوشته شده است: «هذا من اهل النار»، یعنی او از اهل جهنم بوده است. اما پس از تطهیر کامل، این نشان نیز پاک میشود و وارد بهشت میگردد. چنین افرادی هر چند وارد بهشت شدهاند، اما در درجات پایینتری نسبت به سایر اهل بهشت قرار میگیرند.
مراتب اهل بهشت نیز متفاوت است
وی با تأکید بر این که حتی اهل بهشت نیز در یک درجه نیستند، خاطرنشان کرد: مراتب بهشتیان وابسته به میزان عمل صالح و درجه اعتقادات آنهاست. در هر طبقهای که باشند، هیچ نوع رنجی در بهشت وجود ندارد و همه در کرامت الهی ساکن میشوند.
این استاد حوزوی با بیان مثالی ادامه داد: چنان لذت و آرامشی در بهشت وجود دارد که اگر به یکی از اهل بهشت گفته شود که به تعداد ذرات خاک در مشت، در بهشت میمانی و سپس خارج میشوی، از اندوه ممکن است جان دهد. این ثواب عظیم، پاداش زحمتی اندک در دنیاست.
اهمیت مبارزه با نفس در مدت کوتاه عمر دنیا
حجتالاسلام والمسلمین توکل با اشاره به کوتاهی عمر دنیا گفت: اگر عمر انسان را ۷۰ سال بگیریم، حدود ۱۵ سال نخست مکلف نیست، ۱۵ سال آخر نیز در ضعف پیری سپری میشود. آنچه باقی میماند، تنها ۲۰ سال مبارزه با نفس است.
وی افزود: این ۲۰ سال باید با مراقبت همراه باشد. چشم، زبان، دست و پا نباید آزادانه به گناه آلوده شوند. مبارزه با نفس سخت است، اما اگر انسان شیرینی ترک گناه را بچشد، دیگر گناه برای او لذتی ندارد.
مقام «نفس مطمئنه»؛ بالاترین مرتبه بهشتی
وی در ادامه با اشاره به آیه پایانی سوره فجر گفت: «یَا أَیَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ ارْجِعِی إِلَی رَبِّکِ رَاضِیَةً مَرْضِیَّةً فَادْخُلِی فِی عِبَادِی وَادْخُلِی جَنَّتِی». در تمام قرآن تنها یکبار واژه «جَنَّتِی» به کار رفته است که مختص صاحبان «نفس مطمئنه» است. این جایگاه، والاترین درجه بهشت و مخصوص افراد خاص است.
سه شرط سنگین برای رسیدن به مقام نفس مطمئنه
حجتالاسلام والمسلمین توکل افزود: رسیدن به نفس مطمئنه، سه شرط اساسی دارد. شرط اول سخت است، شرط دوم سختتر و شرط سوم بسیار دشوار و مرد میدان میخواهد. معمولاً تنها انسانهای خاص به این مقام میرسند.
وی با اشاره به تفاوت شهوات در افراد مختلف گفت: برای جوان، شهوت جنسی بزرگترین امتحان است، برای برخی شهوت قدرت، برای دیگران شهوت مال یا مقام. امتحانات الهی متناسب با موقعیت هر شخص طراحی میشوند تا آنچه در درون دارد، نمایان شود. این نیز خود نشانهای از عنایت خداوند به بندگان است.
مقام والای انسان در نگاه ملکوتی و آزمون الهی برای رشد معنوی
حجتالاسلام والمسلمین توکل با اشاره به مقام والای انسان در نگاه الهی و ملکوتی گفت: در برخی از روایات آمده است که گاه فرشتگان آسمانی از شادمانی به وجد میآیند؛ چرا که بر روی زمین، مؤمنی را مییابند که شایسته تقدیر و ستایش است. تا آنجا که فرشتهای تازه آفریده شده، که عقل محض است، افتخار خود را در این میداند که بر دستان آن مؤمن بوسه زند. این نشان از مقام والای انسان مؤمن دارد.
وی افزود: حتی ملکالموت نیز هنگام فرا رسیدن مرگ یک مؤمن، در آستانه درب میایستد، دست بر سینه میگذارد، سلام میدهد، و با احترام اجازه ورود میطلبد. اگر مؤمن اجازه دهد، با عزت جان او را قبض میکند. اما اگر اجازه ندهد، با کرنش و ادب، آنقدر ابراز محبت و احترام میکند تا رضایت او جلب شود. چنین جایگاهی برای انسان، نتیجه عبور موفقیتآمیز از آزمونهای الهی است.
اولین شرط سلوک معنوی، پایداری در برابر گناه
استاد حوزه با تأکید بر نقش پرهیز از گناه در تعالی روح انسان گفت: شرط نخست این است که اگر گناهی در برابر انسان ظاهر شد، حتی اگر به آن حریص باشد، در برابر آن مقاومت کند و اجازه ورود ندهد. پیروزی در این امتحان، مقدمه سیر و سلوک الیالله است.
وی افزود: گاه فردی در محیطی خاص، مانند دانشگاه یا محل کار، از گناه فاصله دارد و گمان میکند پاک مانده، اما این تنها به دلیل شرایط محیطی است. اگر همان فرد در محیطی دیگر قرار گیرد، ممکن است به راحتی دچار گناه شود. بنابراین، حفظ تقوا باید از درون نشأت گیرد، نه وابسته به بیرون. قرآن کریم نیز میفرماید: «إِنَّ الإِنسَانَ لَیَطْغَی أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَی»؛ انسان زمانی که خود را بینیاز ببیند، سرکشی میکند.
تدبیر الهی در مدیریت عمر، ثروت و سلامتی
وی به نقش تقدیر الهی در زندگی انسان اشاره کرد و گفت: خداوند با لطف بیپایان خود، شرایط زندگی بندگانش را متناسب با حفظ ایمانشان تنظیم میکند. در روایات آمده است: گاه بندهای اگر در همان لحظه از دنیا برود، اهل گناه است. خداوند عمر او را طولانی میکند تا زمانی برسد که از گناه توبه کند و اهل تقوا شود، سپس او را میبرد. از سوی دیگر، افرادی هستند که اگر زنده بمانند، آلوده به گناه میشوند. خداوند جان آنها را زودتر میگیرد تا پاک از دنیا بروند.
این عضو مجلس خبرگان رهبری افزود: برخی افراد اگر فقیر باشند، ایمانشان محفوظ است و اگر غنی شوند، به گناه میافتند؛ پس خداوند آنان را غنی نمیکند. برعکس، بعضیها در تنگدستی ممکن است ایمانشان را از دست بدهند، بنابراین خداوند روزیشان را فراخ میکند. حتی در مورد سلامتی و بیماری نیز، خداوند بر اساس ظرفیت روحی بندگانش تصمیم میگیرد؛ برای برخی بیماری عامل حفظ ایمان است و برای بعضی دیگر، سلامت مایهی پایداری در راه حق.
مهار نفس، راه رسیدن به مقامات بلند انسانی
حجتالاسلام والمسلمین توکل در ادامه گفت: گاه خداوند به خاطر اعمال نیک پیشین بنده، بستر گناه را از سر راه او بر میدارد تا دچار معصیت نشود. این مهربانی بیحد و حصر الهی است. ما بارها خدا را نافرمانی کردهایم، اما او نه تنها ما را رسوا نکرده، بلکه در میان مردم عزیزترمان کرده است.
وی تأکید کرد: شرط اول برای رشد معنوی، این است که انسان در برابر گناه مقاومت کند. اما شرط دوم سنگینتر است؛ اینکه جلوههای مختلف گناه اعم از نگاه، زبان، لقمه، مکان، و غیره... برای انسان ظاهر شود و او در هیچیک زمین نخورد. مهار این نفس سرکش، نیازمند مجاهده مستمر است تا عقل بر او چیره شود و انسان بتواند سالم از این دنیا عبور کند.
نفوذ دشمن از طریق شناسایی نقطهضعفها
حجتالاسلام والمسلمین توکل با اشاره به تهدیدهای جدی دشمنان در قالب نفوذ، اظهار داشت: دشمنان با شناسایی نقطهضعف افراد، بهویژه در میان مسئولان، تلاش میکنند تا به نظام ضربه وارد کنند. گاهی برخی افراد به ظاهر صالح، در واقع مأمور دشمن هستند و برای ضربه زدن به کشور، به درون ساختارها نفوذ میکنند.
حجتالاسلام والمسلمین توکل با اشاره به روشهای پیچیده نفوذ، ادامه داد: برخی مأموران دشمن با صبر و نقشه دقیق وارد زندگی افراد میشوند. ممکن است در ظاهر راننده، محافظ یا باغبان باشند، اما در واقع مأمور جمعآوری اطلاعات هستند. گاهی این افراد حتی وارد خانه مسئولان میشوند و با رفتارهای به ظاهر مطیعانه، اعتماد جلب میکنند.
امتحانهای الهی؛ یکی سختتر از دیگری
استاد حوزه سه مرحله را برای آزمایش بندگان خدا معرفی کرد و گفت: شرط اول، تحمل سختیها و فتنههاست. اگر کسی در این مرحله موفق شود، تازه وارد مرحله دوم شده است. شرط دوم، تسلط بر شهوت، قدرت، پول و مقام است. بسیاری از انسانها در این مرحله شکست میخورند.
این استاد حوزه علمیه افزود: اینگونه نیست که دشمن فقط با ده یا پنجاه میلیون تومان افراد را بخرد. گاهی چک سفید امضا میدهند تا هر رقمی خواستند در آن بنویسند. برخی از افراد حقیر و دنیاطلب، برای اندکی مال دنیا به کشور و ملت خیانت میکنند.
مرد میدان شرط سوم است
حجتالاسلام والمسلمین توکل در ادامه با تأکید بر اهمیت شرط سوم گفت: مرحله سوم، غلبه عقل بر شهوت و غضب است، آن هم نه فقط در شرایط خاص، بلکه در هر زمان و مکانی. انسان ممکن است در شبهای قدر یا محرم تحت تأثیر فضای معنوی قرار گیرد و از گناه دوری کند، اما امتحان واقعی این است که در بازار، در غربت، در کنار گناهکاران هم بتواند پاک بماند.
وی تصریح کرد: اگر انسان در هر شرایطی در ایران یا خارج از کشور، در جمع مؤمنان یا در جمع گناهکاران بتواند چشمش را کنترل کند و ایمانش را حفظ نماید، آنوقت میتوان گفت که به مرحله سوم رسیده و واقعاً ساخته شده است.
هوشیاری در برابر نفوذ دشمن، ضرورت امروز ماست
عضو مجلس خبرگان رهبری هشدار داد: باید مراقب نفوذیها باشیم. بسیاری از ضربههایی که خوردهایم، نتیجه اعتماد بیجا و سادهلوحی ما بوده است. دشمن از در ظاهر نیکخواهی وارد میشود، اما هدفی جز خیانت ندارد. تنها راه مقابله، شناخت دشمن، مراقبت از نقطه ضعفهای شخصی و حفظ ارتباط واقعی با خدا در هر شرایطی است.
مردانی که تجارت و دنیا، آنان را از یاد خدا غافل نمیکند
استاد حوزه با اشاره به آیات سوره نور قرآن کریم، گفت: در قرآن، پس از آیه نور، دو آیه بعد، خداوند از مردانی سخن میگوید که تجارت و معامله، آنان را از یاد خدا غافل نمیکند. این مردان، نهتنها در برابر وسوسهها تسلیم نمیشوند، بلکه چنان استوار و محکماند که یاد خدا همیشه در دلهایشان زنده است. حتی در محیطهایی که ایمان دیگران ربوده میشود، این افراد با نگاه توحیدی خود را در محضر خدا میبینند. اینان درون خود را ساختهاند. آنقدر در پیشگاه خدا عزیز و محترماند که ملائکه با احترام نامشان را بر زبان میآورند. این جایگاه با کار روی باطن و تربیت قلب به دست آمده، نه با ظواهر.
انتهای پیام/
نظر شما