خبرگزاری حوزه | اربعین حسینی در مکتب تشیع از جایگاه ویژهای برخوردار است. از نظر تاریخی، این روز یادآور بازگشت کاروان اسرای کربلا به سرزمین عاشورا پس از شهادت امام حسین(ع) است. بر اساس روایات معتبر، در این روز امام سجاد(ع) همراه با حضرت زینب(س) و دیگر بازماندگان واقعه کربلا، هنگام بازگشت از شام به کربلا رسیدند و با دل پر اندوه بر مزار امام حسین(ع) و یارانشان عزاداری کردند. همچنین نقل شده که جابر بن عبدالله انصاری به عنوان نخستین زائر، در همین روز به کربلا مشرف شد. از منظر اعتقادی، اربعین تنها یک یادبود تاریخی نیست، بلکه نماد احیای ارزشهای عاشورایی و ترویج فرهنگ مقاومت در برابر ظلم است. این مناسبت، پیوند ناگسستنی بین امت اسلامی و آرمانهای امام حسین(ع) را به نمایش میگذارد.
گسترش چشمگیر پیادهروی اربعین
گسترش چشمگیر پیادهروی اربعین در سالهای اخیر ناشی از چندین عامل کلیدی است. نخست آنکه این حرکت، تبلور عینی فرهنگ عاشورایی و زندهنگاهداشتن آرمانهای امام حسین(ع) است که برای مسلمانان جهان جذابیت دارد. دومین عامل، بعد معنوی این سفر است که آن را از یک سفر معمولی متمایز میکند؛ زائران با پای پیاده و با مشقتهای فراوان خود را به کربلا میرسانند که نشاندهنده عشق و ارادت آنان به سیدالشهدا(ع) است. سومین ویژگی منحصر به فرد، وحدتآفرینی این مراسم است که در آن شیعه و سنی، ایرانی و عراقی و حتی غیرمسلمانان در کنار هم حرکت میکنند. همچنین، روحیه خدمترسانی و ایثار در طول مسیر که به صورت خودجوش توسط زائران انجام میشود، نمونهای عینی از جامعه مهدوی را به نمایش میگذارد.
نقش چند بعدی بانوان در در پیادهروی اربعین
بانوان در پیادهروی اربعین نقشی محوری و چندبعدی ایفا میکنند که برگرفته از الگوی حضرت زینب(س) پس از واقعه عاشوراست. از نظر فرهنگی، بسیاری از خواهران طلبه و مبلغه در طول مسیر به روشنگری دینی و پاسخگویی به شبهات میپردازند. در بعد عاطفی و تربیتی، مادران با حضور در این سفر معنوی، فرهنگ عاشورا و ارزشهای اسلامی را به نسل بعد منتقل میکنند. همچنین در زمینه خدمترسانی، بانوان در موکبها به فعالیتهایی مانند طبخ غذا، اسکان زائران و ارائه خدمات درمانی مشغول هستند. برای طلاب علوم دینی، پیادهروی اربعین همچون دانشگاهی معنوی عمل میکند که در آن درسهای عملی ایثار، صبر، وحدت و جهاد با نفس آموخته میشود. این سفر فرصتی استثنایی برای درک عمیقتر مفاهیمی مانند شهادت، ولایتمداری و مسئولیتپذیری اجتماعی است که در متون درسی حوزه مورد تأکید قرار گرفتهاند.
پاسخ عملی به گفتمانهای غربی درباره زن مسلمان
حضور پرتعداد، فعال و آگاهانه بانوان در پیادهروی اربعین تأثیرات عمیقی بر تصویر زن مسلمان در جامعه دارد. این حرکت به جهانیان نشان میدهد که زن مسلمان میتواند با حفظ کرامت، حجاب و ارزشهای اسلامی، در عرصههای اجتماعی حضوری فعال و اثرگذار داشته باشد. اربعین الگویی بدیل از زن مسلمان ارائه میدهد که نه منفعل است و نه دنبالهرو مدلهای غربی، بلکه با حفظ اصالتهای دینی و با آگاهی کامل در مسیر اهداف الهی گام برمیدارد. این تجربه به بانوان میآموزد که میتوانند همپای مردان در حرکتهای جهانی شرکت کنند، در حالی که هویت اسلامی خود را حفظ میکنند. در واقع، اربعین فرصتی است برای نهادینه کردن سبک زندگی اسلامی که در آن زن مسلمان با الهام از حضرت زینب(س)، هم در عرصه خانواده و هم در صحنه اجتماعی نقشآفرینی میکند.
در شرایطی که جنبشهای فمینیستی و غربی مانند "زن، زندگی، آزادی" با شعارهای سکولار و گاه ضد دینی، هویت زن مسلمان را به چالش میکشند، حضور میلیونی بانوان در پیادهروی اربعین پاسخی عملی و الگویی متعالی به این گفتمان ارائه میدهد. این حضور چندبعدی نشان میدهد که زن مسلمان نه در قفس تفکر غربی محبوس است و نه در انزوا، بلکه با تکیه بر ارزشهای اصیل اسلامی، همپای مردان و گاه پیشگامتر، در عرصههای اجتماعی، فرهنگی و معنوی اثرگذار است.
رسانههای غربی زن مسلمان را منفعل و تحت ستم به تصویر میکشند، اما تصاویر واقعی بانوان محجبهای که در موکبها خدمت میکنند، در راهپیمایی میلیونی شرکت میکنند و با شجاعت از مرزهای جغرافیایی و فرهنگی عبور میکنند، نقش رسانهای اربعین در تغییر این کلیشهها را پررنگ میکند، لذا اربعین، بزرگترین نمایش زنده ظرفیت زن مسلمان در عرصه جهانی است؛ پیامی که با هر گام زن مسلمان، به گوش جهانیان میرسد و یاد عاشورا را جاودانه میکند.
پیادهروی اربعین تجربه عینی مفاهیم حوزوی
برای طلاب علوم دینی، پیادهروی اربعین فرصتی بیبدیل برای تجربه عینی مفاهیم حوزوی در گسترهای جهانی است. این سفر پُرشکوه، مدرسهای سیّار از معارف حسینی است که طلبه را از حصار کتابها و کلاسها خارج و او را با امتحانهای عملی ایمان روبرو میکند. در این مسیر، طلبه علوم دینی درسنامه زنده کربلا را ورق میزند؛ جایی که صبر را نه در شرح لمعه، که در پای پیادههای خسته میآموزد، وحدت را در همدلی زائران از نژادها و مذاهب مختلف تجربه میکند، و جهاد با نفس را نه به صورت نظری، که در گرمای نجف تا کربلا تمرین مینماید.
این سفر معنوی، آزمایشگاهی الهی برای سنجش میزان تربیتپذیری طلبه است. هنگامی که طلبهای پس از ساعتها راهپیمایی، ذخیره آب خود را به زائر خستهای میبخشد، مفهوم «یؤثرون علی انفسهم» را در عمل درک میکند یا وقتی در موکبها تا پاسی از شب به خدمترسانی مشغول میشود، فقه اجتماعی را نه در رسالهها، که در صحنه زندگی میآموزد یا زمانی که با دیدن اشکهای زائران غیرایرانی، زبانهای گوناگون را به اشتراک اشک و عشق ترجمه میکند، بینالمللیاندیشی اسلامی در وجودش نهادینه میشود.
مهدیه زندی
نظر شما