محمدرضا شرفالدین، تهیهکننده سینما در گفت وگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به ظرفیتهای مغفول در پرداخت به زندگی آزادگان در آثار سینمایی و تلویزیونی گفت: موضوع آزادگان هنوز جای بسیاری برای روایت در سینما و تلویزیون دارد و میتوان با خلق آثار متنوع و ارزشمند، بخشی از تاریخ و تجربه انسانی را به تصویر کشید. با وجود اینکه داستانهای آزادگان پر از رنجها، فداکاریها و درگیریهای انسانی و خانوادگی است، متأسفانه کمتر به این حوزه توجه شده است و سینما و تلویزیون بیشتر به جنگ و عملیات محدود شدهاند.
این تهیهکننده ادامه داد: زندگی آزادگان بعد از بازگشت به جامعه و خانوادهها خود دنیای پیچیدهای دارد که میتواند سوژهای جذاب و آموزنده برای آثار سینمایی باشد البته آثار محدودی مانند «بوی پیراهن یوسف» و «دستان خالی» نشان دادهاند که پرداخت درست به زندگی آزادگان میتواند هم آموزنده باشد و هم قدرت بالایی در ایجاد ارتباط عاطفی با مخاطب داشته باشد. این آثار به چالشهای بازگشت آزادگان، روابط خانوادگی و تغییرات اجتماعی پرداختهاند که این بعد کمتر در سایر آثار دیده شده است.
شرفالدین با تأکید بر اهمیت پرداخت به تجربه انسانی آزادگان گفت: بسیاری از آزادگان با مشکلات جسمی و روانی پس از بازگشت مواجه شدهاند و این بخش از زندگی آنها هنوز در آثار سینمایی کمتر دیده شده است. با تمرکز روی این بعد میتوان آثار انسانی و در عین حال دراماتیک خلق کرد که هم مخاطب را با واقعیتهای تاریخی آشنا کند و هم تجربههای انسانی ارزشمند را منتقل نماید.
وی در ادامه توضیح داد: محدودیتها و نبود منابع کافی باعث کمتوجهی فیلمسازان به این موضوع شده است. اگر منابع دستاول، خاطرات و گزارشهای منتشر شده آزادگان در اختیار تهیهکنندگان و کارگردانان قرار بگیرد، میتوانند روایتهای دقیق و باورپذیری خلق کنند که هم بازتابدهنده واقعیتها باشد و هم برای مخاطب امروز جذاب و قابل درک باشد.
این تهیهکننده با اشاره به ابعاد روانشناختی زندگی آزادگان بیان کرد: زندگی بعد از بازگشت پر از چالشهای خانوادگی، اجتماعی و حتی شغلی است که میتواند سوژهای غنی برای آثار سینمایی و تلویزیونی فراهم کند. وی افزود پرداختن به این بخش از زندگی آزادگان، تجربه انسانی آنها و تلاش برای بازسازی زندگی پس از اسارت، میتواند اثرگذاری آثار نمایشی را چند برابر کند و مخاطب را به تجربهای عمیقتر از تاریخ و زندگی واقعی افراد نزدیک سازد.
این تهیهکننده با اشاره به آثار شاخص در این حوزه افزود: «بوی پیراهن یوسف» نمونهای از آثاری است که توانست به زندگی آزادگان و چالشهای بازگشت آنها بپردازد. این فیلم نه تنها دوران اسارت و بازگشت به خانواده را نشان میدهد، بلکه واکنشهای جامعه و محیط اطراف را نیز در مواجهه با آزادگان به تصویر کشیده است. پرداخت به تجربههای عاطفی، روانی و اجتماعی آزادگان میتواند اثرگذاری آثار سینمایی را افزایش دهد و ارزش انسانی این سوژه را برجسته کند.
وی تأکید کرد: آثار مرتبط با آزادگان نباید تنها محدود به شخصیتهای شاخص باشند. همه آزادگان دارای تجربههای ارزشمند هستند و روایت زندگی افراد معمولی نیز میتواند جذابیت سینمایی و تلویزیونی بالایی داشته باشد. زندگی روزمره، روابط خانوادگی و اجتماعی، تلاش برای بازسازی زندگی و مواجهه با تغییرات محیطی، همه میتوانند سوژهای متفاوت و انسانی برای سینما و تلویزیون فراهم کنند.
شرفالدین درباره کمکاری سینما و تلویزیون در این حوزه اظهار کرد: در سالهای گذشته برخی ملاحظات اداری و محدودیت منابع باعث شد بسیاری از فیلمسازان از نزدیک شدن به این موضوع خودداری کنند. با فراهم شدن منابع دستاول و دسترسی به خاطرات آزادگان، اکنون فرصت برای تولید آثار با کیفیت و ماندگار فراهم شده است. همکاری با خانوادههای آزادگان و استفاده از خاطرات و اسناد تاریخی میتواند واقعیتها را به صورتی دقیق و انسانی روایت کند و جذابیت سینمایی و تلویزیونی ایجاد نماید.
این تهیهکننده درباره تفاوت نگاه سینما و تلویزیون به آزادگان چنین توضیح داد: سینما میتواند به روایت عمیق و دقیق شخصیتها و تجربههای فردی آزادگان بپردازد، درحالیکه تلویزیون با سریالهای مستند و داستانی امکان معرفی گستردهتر آزادگان به مخاطب را فراهم میکند. تلفیق این دو رسانه میتواند بهترین نتیجه را برای معرفی تجربه آزادگان و مسائل اجتماعی و انسانی آنها ایجاد کند و نسلهای جدید را با واقعیتهای زندگی این افراد آشنا سازد.
شرفالدین درباره بعد آموزشی و فرهنگی آثار تاکید کرد: روایت آزادگان میتواند نسل جوان را با ارزشهایی مانند وفاداری، ایثار، صبر و اخلاق انسانی آشنا کند. پرداخت درست به زندگی آزادگان و تمرکز بر واقعیتهای تاریخی و انسانی، به مخاطب کمک میکند تا تاریخ و تجربه انسانی را بهتر درک کند. ترکیب پژوهشهای تاریخی با داستانپردازی سینمایی میتواند تجربه آزادگان را به صورتی جذاب و قابل فهم برای مخاطب امروز ارائه دهد.
این تهیهکننده درباره محدودیتهای تاریخی و اداری در تولید آثار توضیح داد: در گذشته برخی نهادها نقش سلبی داشتند و اجازه دسترسی به منابع و خاطرات دستاول را محدود میکردند. این محدودیتها موجب کمکاری در حوزه تولید آثار مرتبط با آزادگان شد، اما در سالهای اخیر فضای تولید آثار درباره آزادگان تلطیف شده و امکان تحقیق و روایت آزادتر فراهم آمده است.
شرفالدین با اشاره به بعد روانشناختی آزادگان گفت: بسیاری از آزادگان بعد از سالها اسارت با مشکلات روانی و جسمی مواجه هستند که کمتر در آثار سینمایی پرداخته شده است. نشان دادن این جنبهها میتواند هم به شناخت بهتر مخاطب از تجربه آزادگان کمک کند و هم فرصتهای دراماتیک و انسانی زیادی برای فیلمسازان فراهم آورد. پرداختن به زندگی روزمره آزادگان و چالشهای خانوادگی و اجتماعی آنها، همانقدر اهمیت دارد که روایت دوران اسارت و عملیات.
وی ادامه داد: نقش امید در موفقیت آزادگان نقشی بنیادین بود؛ امیدی که نه تنها آنان را در دوران سخت اسارت یاری کرد، بلکه بعد از بازگشت به زندگی خانوادگی نیز راهنمای موفقیتهای شخصی، اجتماعی و حتی حرفهایشان شد. این امید نه تنها خودشان را مقاوم نگه داشت، بلکه به خانوادههایشان نیز منتقل شد و فضایی از اعتماد، انگیزه و انسجام ایجاد کرد که پایهای برای استمرار رشد و سازندگی در زندگی آنان شد. تجربه آزادگان نشان میدهد که حتی در تاریکترین شرایط، امید میتواند چراغ راه باشد و نیروی محرکهای برای ادامه مسیر زندگی فراهم کند. این امید، زمینهساز پرورش روحیهای مقاوم در برابر سختیها و محرک تعهد به ارزشهای اخلاقی و انسانی شد، تا آزادگان بتوانند در تمام عرصههای زندگی خانوادگی، اجتماعی و حتی حرفهای موفق عمل کنند و الگویی برای نسلهای بعدی باقی بگذارند. افزون بر این، امید باعث شد آزادگان نه تنها از لحاظ فردی و خانوادگی رشد کنند، بلکه در جامعه نیز نقشآفرینی کنند و تجربههای ارزشمند خود را به دیگران منتقل کنند، بهگونهای که آموزههای اخلاقی و انسانی دوران اسارت به بخشی از هویت اجتماعی و فرهنگی آنان تبدیل شد.
این تهیهکننده درباره نقش رسانهها در معرفی آزادگان بیان کرد: رسانهها و تلویزیون میتوانند نقش مهمی در آشنا کردن مخاطب با زندگی آزادگان داشته باشند. با تولید مجموعههای مستند و سریالهای داستانی که این موضوع را به شکل علمی و پژوهشی بررسی کنند، میتوان تجربه آزادگان را به صورت ملموس و واقعی به نسلهای جدید منتقل کرد. این اقدام باعث میشود تاریخ شفاهی آزادگان ثبت و به نسلهای آینده منتقل شود و همزمان سوژههای غنی برای آثار نمایشی ایجاد گردد.
وی با اشاره به ضرورت پرداخت به آزادگان به عنوان موضوعی فراتر از قهرمانان شاخص گفت: همه آزادگان دارای تجربههای ارزشمند و آموزنده هستند و پرداختن به زندگی آنها، حتی افراد معمولی، میتواند جذابیت سینمایی و تلویزیونی بالایی داشته باشد. روایتهای روزمره زندگی، مشکلات خانوادگی، روابط اجتماعی و تلاش برای بازسازی زندگی بعد از بازگشت، میتواند سوژهای انسانی و جذاب برای آثار سینمایی فراهم کند.
این تهیهکننده درباره محدودیتهای تولید تاکید کرد: برخی از فیلمسازان به دلیل ترس از برخورد اداری یا محدودیت منابع، به این حوزه نزدیک نشدند. وی افزود اگر اکنون این محدودیتها کمتر شده و منابع دستاول در دسترس هستند، فرصت تولید آثار ماندگار درباره آزادگان فراهم شده است. همکاری با خانوادههای آزادگان و استفاده از خاطرات و اسناد تاریخی میتواند واقعیتها را به صورتی دقیق و انسانی روایت کند و جذابیت سینمایی و تلویزیونی ایجاد نماید.
وی درباره تلفیق رسانهها توضیح داد: سینما امکان پرداخت عمیقتر و تمرکز روی شخصیتها و روایتهای فردی دارد، در حالی که تلویزیون با سریالهای مستند و داستانی، مخاطب گستردهتری را با زندگی آزادگان آشنا میکند. تلفیق این دو رسانه میتواند بهترین نتیجه را برای معرفی تجربه آزادگان و مسائل اجتماعی و انسانی آنها ایجاد کند و نسلهای جدید را با تاریخ و ارزشهای انسانی آشنا سازد.
شرفالدین درباره بعد انسانی و اخلاقی آثار گفت: پرداخت به آزادگان به معنای مرور صرف گذشته نیست بلکه میتواند در تحلیل مسائل انسانی، روانشناختی و اجتماعی امروز نیز کاربرد داشته باشد. درک رفتار و تصمیمگیری آزادگان بعد از بازگشت، نحوه تعامل آنها با خانواده، جامعه و محیط کار، میتواند سوژههای غنی برای آثار داستانی و مستند ایجاد کند.
این سینماگر تاکید کرد: رفتار پسندیده اسرا در دوران اسارت، نمونهای بارز از شرافت، صبر و انسانیت بود که حتی بر زندانبانان عراقی تأثیر مثبت گذاشت. این رفتارها، مبتنی بر احترام، اخلاق مداری و پایبندی به اصول انسانی، باعث شد بسیاری از روابط انسانی در همان فضای دشوار شکل بگیرد و حتی پس از سقوط رژیم صدام نیز ادامه یابد. برخی از این ارتباطها به شکل همکاری در حشد شعبی ادامه پیدا کرد و نشان داد که رفتار درست و انسانی میتواند حتی میان دشمنان، پلهای اعتماد و همکاری بسازد. شواهد نشان میدهد که این منش انسانی نه تنها موجب احترام طرف مقابل شد، بلکه اثرات بلندمدتی بر تعاملات اجتماعی و سیاسی پس از اسارت برجای گذاشت و نشان داد که اخلاق و رفتار شایسته میتواند فراتر از محدودیتهای زمانی و مکانی، تأثیری ماندگار داشته باشد. این رفتار پسندیده و صبورانه، الگویی برای نسلهای بعدی شد تا بدانند حتی در سختترین شرایط نیز میتوان با حفظ کرامت انسانی و اصول اخلاقی، نفوذ و تأثیر مثبت بر دیگران گذاشت و روابط انسانی و اجتماعی را با پایبندی به ارزشهای والای انسانی ارتقا داد.
وی در انتها اظهار کرد: این آثار توانستند توجه مخاطب را جلب کنند و نشان دهند که پرداخت به آزادگان نه تنها ظرفیتهای تاریخی دارد بلکه توانایی خلق داستانهای انسانی، عاطفی و ارزشمند را نیز دارد. اگر تهیهکنندگان و کارگردانان با نگاه پژوهشی و تحقیق محور به این موضوع نزدیک شوند، میتوانند روایتهای تازه و تأثیرگذاری خلق کنند که هم از لحاظ هنری و هم از لحاظ اجتماعی اهمیت دارند.
انتهای پیام
نظر شما