به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، آیتالله محمدمهدی شبزندهدار، دبیر شورای عالی حوزههای علمیه، عصر شنبه ۸ شهریور ۱۴۰۴ در اجلاسیه دو روزه معاونان آموزش حوزههای علمیه سراسر کشور در سالن آیتالله حائری(ره) مرکز مدیریت حوزههای علمیه در قم به شرح حدیثی نورانی از امام عسکری علیه السلام که مشتمل بر یک برنامه سلوکی است، پرداخت و با اشاره به فرازی از این روایت مبارکه ( أَکْثِرُوا ذِکْرَ اللَّهِ) فرمودند: کثرت یاد خدای متعال عامل مهم برای تهذیب نفس و مبری شدن از آلودگی های نفس است.
یاد خدای متعال باعث تحصیل رضایت الهی است و محبت خدای متعال را در وجود انسان ایجاد می کند که امیال نفسانی و شهوانی را از بین می برد.
آمدن به حوزه یعنی انتخاب راه معنویت و به دنبال آن انجام وظایف و پذیرش رسالت های طلبگی است.
حضرت امام خمینی رضوان الله علیه در اواخر عمر خود به مرحوم آیت الله بهاءالدینی فرموده بودند که خدای متعال همه چیز را در اختیار من گذاشته است اما خودم در اختیار خودم نیستم و این فقط با انجام وظایف الهی از جوانی تا پایان عمر برای انسان محقق می شود.
در ادامه ی این روایت، امام عسکری علیه السلام، توجه به یاد مرگ و تلاوت قرآن و صلوات بر پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم را بیان کردند.
با اشاره به روایت شریف امام حسن عسکری(ع) که فرمودند: «اَکْثِرُوا ذِکْرَ اللَّهِ وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ وَ الصَّلَاةَ عَلَی النَّبِیِّ فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَی رَسُولِ اللَّهِ عَشْرُ حَسَنَات» گفت: این روایت شریفه دستورالعملی سلوکی است که چهار عامل کلیدی برای رشد و تعالی معنوی انسان را بیان میفرماید. اگر کسی بخواهد در مسیر معنویت گام بردارد و به کمالات انسانی برسد، باید این چهار اصل را در زندگی فردی و اجتماعی خود پیاده کند.
عضو شورای نگهبان در ادامه بیانات خود با اشاره به بیانیه راهگشای رهبر معظم انقلاب اسلامی به حوزه های علمیه به اهمیت صدور آن اشاره نمود که اولا این بیانیه از سوی کسی صادر شده است که از جامعیت کاملی از لحاظ شئون طلبگی برخوردار است. از لحاظ تحصیلات عالیه بسیار عمیق و پر تلاش و اهل تدریس در سطوح مختلف حوزه بوده و کاملا هم حوزه را می شناسند و ثانیا ایشان اسلام شناس هستند.در زمان خودمان کسی که در اسلام شناسی از رهبر معظم انقلاب اسلامی در مسائل سیاسی و اجتماعی اقوی باشد، سراغ ندارم.
سالیانی که در جلسه مباحثه علمی ایشان که بزرگانی مهمی شرکت می کردند، حضور داشتم؛ حقیقتا عرض می کنم در فهم کتاب و سنت و معنا کردن روایت، ایشان از خیلی از این بزرگان بالاتر بودند.
همانطور که آیت الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی فرمودند اجتهاد، فهم بیان ائمه علیهم السلام است،که این هم با انس و کثرت مراجعه به کتاب و سنت و روایات و عنایت الهی حاصل می شود و ثالثا قصدقربت ایشان است. لذا رهبر معظم انقلاب هم حوزه را می شناسد و هم اسلام شناس هستند و هم تجربه های مختلف در سطوح حاکمیتی داشته اند و هم اشراف کامل به جوانب مختلف دارند، لذا جامع الشرایط هستند که هدایت های ایشان مفید و راهگشا باشد و ما باید هدایت های ایشان را در این بیانیه مغتنم بشماریم.
ما در شورای عالی حوزه، مصمم هستیم که این هدایت ها را سرلوحه ی برنامه های خودمان قرار دهیم و در راه پیاده سازی آن، گام های موثر برداریم.
نکته مهم دیگری که مکرر آن را عرض کرده ام و بر اساس تجربه های مختلف، خصوصا در مورد کسانی که نقطه عطف در علوم مختلف شدند،ضرورت برنامه ریزی شخصی و ابتکارات و اهتمامات شخصی، نقش بسیار مهمی در ترقی طلاب دارد. نباید طلاب و فضلای محترم دنبال این باشند که برنامه مدونی به آنها داده بشود و اگر داده نشد دیگر دغدغه ای برنامه ریزی شخصی برای رشد علمی نداشته باشند.
در کتاب جرعه ای از دریا در احوالات میرزا عبدالله مجتهد تبریزی آمده که مرحوم امام خمینی و مرحوم میرزاخلیل کوه کمره ای نزد ایشان نقد فلسفه داروین را خوانده اند.قطعا حوزه در آن زمان برای این کار برنامه نداشته است ولی حضرت امام و جناب کوه کمره ای تشخیص می دهند که فهم این مساله برای آن زمان،لازم است و باید از جوانب مساله، اطلاع پیدا کنند؛ این کار را انجام داده اند.
یادم هست در ایام نوجوانی، مرحوم والدما و حضرت آیت الله مصباح یزدی برخی کتب روانشناسی و جامعه شناسی را تهیه کرده بودند و هرهفته نزد شخصی که تحصیلات دانشگاهی داشت، این مباحث را می خواندند. علت این کار، مراوده با اقشار مختلف و تحصیل کرده،باعث شده بود که مطالعه ی این بحث ها را برای خودشان ضروری بدانند،و حال آنکه اصلا در برنامه های حوزه،این بحث ها نبوده است.
خیلی از سنت های کارآمد حوزه محجور مانده است.
حوزه ی آزاد که مصوبه شورای عالی است یکی از برکاتش مانع از مهجور شدن سنت های کارآمد حوزه خواهد شد
نظام تدریس و تدرس،نقش مهمی در شکوفایی علمی طلاب دارد.
بنده انحصار محتوای آموزشی حوزه به کتب خاص را اشتباه می دانم.نباید جلوی ابتکارات و نوآوری علمی گرفته شود.برخی فکرها و آراء ممکن است جرقه های علمی برای تولید علم باشند.
فقه معاصر با زندگی روزمره مردم عجین شده است. مسائل بانک ها و بیمه ها وشرکت ها از این جمله است.
آیا نباید این مباحث مهم در نظام دراسی ما در سطح و مقطع خارج قرار بگیرند.
در مقام تزاحم بین این مسائل با ابواب دیگر مثل بیع عذره و غیره،اهمیت کدام بالاتر است؟اگر چه همه اینها احکام الهی است، اما در مقام تعلیم و تعلم اگر طلبه ای این مباحث فقه معاصر را استدلالی و در ضمن نظام تدریس و تدرس نخواند زوایای و خفایای آن هم برای اساتید و هم طلاب روشن نخواهد شد و از طرفی وزن علمی این کتب اگر بالاتر از آن مباحث نباشد،کمتر نیست.
با مطالعه اجمالی کتب شخص اعتباری و الفائق که گام های اولیه در مباحث فقه معاصر است به طور وضوح درکتاب الفائق می بینید که مکرراً به بحث هایی پرداخته شده است که در هر مساله ای در مقام اجتهاد و استنباط،به آنها نیاز است و این بحث ها در کتب اصولی متعارف به صورت تفصیلی بحث نشده است.
اگر کتاب الفائق را مثلا به جای تعادل و تراجیح رسائل گذاشتند علتش این است که اولاً طلبه سه یا چهار بار بحث تعادل و تراجیح را می خواند و ثانیا ضمن اذعان به عظمت علمی و معنوی شیخ اعظم انصاری که نقطه عطف در اصول و استدلال های فقهی است،اما این بحث ایشان تعلیمی نیست. چه در تعریف و چه در بیان حکومت و ورود،بسیار مغلق است و برخی از مختارات شیخ اعظم مثل تعدی از مرجحات منصوصه به غیر منصوصه،خیلی از بزرگان معاصر اصولی آنها را قبول ندارند.
بنابراین اگر به فکر تحول نباشیم،حوزه های علمیه با آن سابقه درخشان در علم و معنویت،دچار خسران عظیم و منزوی خواهند شد.
۱۳:۰۹ - ۱۴۰۴/۰۶/۰۹
نظر شما