به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام محمد فاروق حسین، از محققان و مبلغان بنگلادش، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، اظهار داشت: قرآن کریم و اهل بیت (ع) دو منبع هدایت انسانها هستند که راه رهایی از گمراهی، برپایی عدالت و رسیدن به سعادت واقعی را روشن میکنند و با پیروی از این دو، میتوان زندگی درست و جامعهای عادلانه ساخت.
جایگاه قرآن کریم و اهل بیت (ع) در هدایت انسانها چگونه است؟
حجتالاسلام محمد فاروق حسین: خداوند متعال از آغاز آفرینش، برای هدایت و سعادت بشر، پیامبران و رسولانی را برانگیخت تا انسانها را از تاریکیهای جهل و گمراهی به نور ایمان و معرفت رهنمون سازند. پیام همه انبیا در اصل یک حقیقت بود: دعوت به پرستش خالصانه خداوند، برپایی عدالت در جامعه و رساندن انسان به زندگی کامل، متعالی و هدفمند. با بعثت پیامبر اکرم (ص) این مسیر الهی به اوج خود رسید؛ زیرا ایشان آخرین فرستاده الهی و کاملکننده رسالت همه پیامبران پیشین بودند. آن حضرت برای امت اسلامی دو میراث گرانبها بر جای گذاشتند: قرآن کریم و اهل بیت (علیهمالسلام).
قرآن، کتابی است آسمانی و جاودانه که سخن خدا و برنامهای جامع برای زندگی فردی و اجتماعی انسان است. اهل بیت (ع) نیز مفسران حقیقی قرآن و راهنمایان عملی بشر به سوی حقیقتاند. این دو ودیعه الهی در کنار یکدیگر، کاملترین و مطمئنترین راه هدایت برای بشر به شمار میآیند؛ چرا که قرآن راه را نشان میدهد و اهل بیت (ع) با علم و سیره خود، چراغ فهم و عمل به آن را در زندگی روشن میسازند.
به این ترتیب، قرآن و اهل بیت (ع) دو بال هدایت و سعادت انساناند؛ هر جا یکی بدون دیگری باشد، راه کمال ناقص خواهد ماند.
لطفاً تشریح فرمایید که نقش اهل بیت (ع) در تبیین و فهم قرآن چیست؟
حجتالاسلام محمد فاروق حسین: قرآن کتاب هدایت ابدی بشر است که محدود به زمان و مکان نیست و در هر عصر و نسلی راهنمای انسانهاست. خداوند میفرماید: «هُدًی لِّلنَّاسِ وَبَیِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَیٰ وَالْفُرْقَانِ» “این کتاب هدایت برای مردم است و نشانههای روشن هدایت و معیار تشخیص حق از باطل را در خود دارد.” [سوره بقره: ۱۸۵]
این آیه نشان میدهد که قرآن تنها محدود به عبادات فردی نیست، بلکه راهنمای همه ابعاد زندگی انسان، از جمله جامعه، اقتصاد، سیاست، خانواده و روابط بینالملل است.
در جای دیگر خداوند میفرماید: «إِنَّ هَٰذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» “به یقین این قرآن به سوی راهی هدایت میکند که استوارترین و بهترین مسیر است.” [سوره اسراء: ۹]
بنابراین قرآن نه تنها نظریه بلکه راهنمای عملی جامع برای تمامی ابعاد زندگی است و اهل بیت (ع) کلید فهم صحیح آن هستند.
چرا دریافت تفسیر و درک جامع قرآن بدون رجوع به اهل بیت (ع) ناقص و ناکامل خواهد بود؟
حجتالاسلام محمد فاروق حسین: گرچه قرآن کاملترین کتاب هدایت است، درک عمق مفاهیم و کاربرد واقعی آن آسان نیست. به همین دلیل رسول اکرم (ص) اهل بیت (ع) را همراه قرآن به عنوان منبع ضروری هدایت برای امت اسلامی قرار دادند: «إنی تارک فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی أهل بیتی، ما إن تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی أبداً» “من دو امانت گرانبها در میان شما باقی میگذارم: کتاب خدا و اهل بیت من. اگر به این دو پایبند باشید، هرگز گمراه نخواهید شد.” [صحیح مسلم، کتاب فضائل، حدیث ۲۴۰۸؛ ترمذی، حدیث ۳۷۸]
این حدیث نشان میدهد که تبیین واقعی قرآن در دست اهل بیت (ع) است، زیرا آنان تجسم زنده تعالیم قرآناند.
اهل بیت (ع) چگونه میتوانند قرآن کریم را برای امت اسلامی به شکل روشن و عملی تبیین کنند؟
حجتالاسلام محمد فاروق حسین: امام علی (ع) میفرمایند: «ذلک القرآن فاستنطقوه، ولن ینطق لکم، أخبرکم عنه، إن فیه علم ما مضی وعلم ما یأتی إلی یوم القیامة»
“سعی کنید قرآن را به سخن وادارید، اما خود قرآن از خود سخن نخواهد گفت. من آن را برای شما تبیین میکنم؛ زیرا در آن علم گذشته و آینده تا روز قیامت وجود دارد.” [نهجالبلاغه، خطبه ۱۵۸] بنابراین برای درک صحیح قرآن، رجوع به اهل بیت (ع) ضروری است.
رابطه و هماهنگی میان قرآن کریم و اهل بیت (ع) در هدایت بشر چگونه تعریف میشود؟
حجتالاسلام محمد فاروق حسین: قرآن و اهل بیت (ع) مانند دو رود هممسیر هستند که با هم جریان یافته و انسان را به دریای رهایی میرسانند. قرآن، تئوری و قوانین را ارائه میدهد و اهل بیت (ع) تجسم عملی و الگویی زنده از آناند.
به عنوان نمونه، قرآن بر عدالت تأکید میکند: «إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالإِحْسَانِ» “به یقین خداوند به عدالت و احسان فرمان میدهد.” [سوره نحل: ۹۰]
تجسم عملی این دستور را در دوران حکومت امام علی (ع) میبینیم، جایی که حتی به عنوان خلیفه، در دادگاه در کنار مردم عادی حاضر شده و عدالت را اجرا کردند.
با توجه به گسترش افکار نادرست، فرهنگ مادیگرایی و بیعدالتی در جهان معاصر، راهکارهای عملی برای هدایت انسانها چیست؟
حجتالاسلام محمد فاروق حسین: هیچ مسیر دیگری جز بازگشت به هدایت دوگانه قرآن و اهل بیت (ع) برای رهایی بشر وجود ندارد. قرآن مسیر و اصول زندگی را نشان میدهد و اهل بیت (ع) با زندگی و رفتار خود، روش صحیح اجرای این اصول را به ما میآموزند. این دو منبع مکمل یکدیگر هستند و هر کدام نقش اساسی در هدایت انسان دارند.
نقش قرآن کریم و اهل بیت (ع) در تحقق سعادت، رستگاری و برپایی زندگی اخلاقمدار و عادلانه بشر چیست؟
حجتالاسلام محمد فاروق حسین: برای دستیابی به کاملترین سعادت، خداوند دو امانت گرانبها در اختیار ما قرار داده است: قرآن کریم و اهل بیت (ع). پیروی از این دو منبع، مسیر هدایت واقعی است که انسان را از تاریکی به نور، از گمراهی به صراط مستقیم و از بیعدالتی به جامعهای عادلانه و اخلاقمدار رهنمون میکند.
همانطور که رسول اکرم (ص) فرمودند، تا وقتی امت اسلامی به این دو امانت پایبند باشد، هرگز گمراه نخواهند شد: «إنی تارک فیکم الثقلین کتاب الله وعترتی أهل بیتی، ما إن تمسکتم بهما لن تضلوا بعدی أبداً»
بنابراین قرآن و اهل بیت (ع) نه تنها منابع نظری هدایت هستند، بلکه ترکیب آنها الگوی عملی برای ساخت جامعهای عادلانه و مبتنی بر اخلاق و عدالت است.
نظر شما