به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، آیین رونمایی و نقد کتاب «مکتبشناسی فقهی با نگاهی به رویکردهای نو در اجتهاد» با حضور اساتید و پژوهشگران حوزوی در سالن همایش دبیرخانه انجمن علمی حوزههای علمیه برگزار شد.
در این مراسم، حجتالاسلام حسین ایزدی مؤلف کتاب با اشاره به انگیزه خود از تألیف این اثر گفت: کتاب حاصل یک دغدغه بود و آن اینکه برای حل مسائل نو در دانش فقه و فرایند استنباط به شکلی منسجم و منظم، نیازمند انضباطبخشی به این فرایند هستیم. این انضباطبخشی نوعی مطالعه درجه دوم نسبت به کار فقیهان گذشته محسوب میشود.
وی در ادامه گفت: چه بسا فقیهی در فرایند اجتهاد کاری انجام دهد، اما اگر کسی از زاویهای بالاتر آن فرایند را مورد خوانش قرار دهد، میتواند دستگاه استنباطی و روش او را به یک صورتبندی تبدیل کند. این صورتبندی کمک میکند محصلان و پژوهشگران بعدی بتوانند مسیر را درست طی کنند.
ایزدی تصریح کرد : ما در این کتاب سعی کردیم فرایند موردنظر را به صورت تاریخی دنبال کنیم. ابتدا مکتب نجف از زمان مرحوم صاحب جواهر توصیف شده و سپس به دوره معاصر میرسیم. در فصل دوم، وارد مکتب قم میشویم و نشان میدهیم آنچه امروز در قم داریم، ریشه در یک تراث گذشته دارد که به تدریج اوج گرفته، توسعه یافته و قدرت پیدا کرده است؛ هرچند هر مکتب و منهجی روش و شکل خاص خود را دارد. در فصل بعدی، مقایسهای تطبیقی بین این دو مکتب ارائه کردهایم و در فصل پایانی نیز کوشیدهایم درآمدی بر آینده روشهای تفقهی مطرح کنیم؛ روشهایی که گرچه ریشه در تراث دارند، اما با نگاه به مسائل نو در اجتهاد، در پی نظامسازی هستند.
در ادامه مراسم، حجت الاسلام و المسلمین عندلیب همدانی به نقد کتاب پرداخت و اظهار کرد: پیشنهاد من به مؤلف این است که در کارهای آینده، دو فقیه برجسته را بهطور مشخص مورد بررسی قرار دهد و شیوه آنان را با هم مقایسه کند. به نظر من مرحوم آیتالله بروجردی(ره) و آیتالله خویی(ره)، دو سبک متفاوت در اجتهاد دارند و تفاوتهای اساسی میان آنها وجود دارد. برای مثال، نگاه این دو بزرگوار و شاگردانشان به روایات و فقه عامه، دو شیوه کاملاً متمایز است. در حالیکه آیتالله بروجردی توجه ویژهای به روایات و فتاوای اهل سنت داشتند، در روش آیتالله خویی(ره) چنین تأکیدی مشاهده نمیشود و شاگردان ایشان نیز همان مسیر استادشان را ادامه دادند.
وی افزود: مرحوم آیتالله بروجردی(ره) حتی مایل بودند در جامعالاحادیث شیعه ذیل هر باب، روایات فقهی اهل سنت آورده شود تا آنان بیشتر با فقه ما انس بگیرند و به جای قیاس به سوی مکتب اهلبیت(ع) بیایند. مراجعه به تقریرات فقهی ایشان به خوبی نشان میدهد که اعتنای ویژهای به مقایسه میان دو مکتب اهل سنت و اهلبیت(ع) داشتهاند.
استاد حوزه اظهار کرد: این مقایسه چند برکت دارد؛ نخست اینکه به تشخیص و تمییز روایات اصیل پیامبر اسلام(ص) از روایات مجهول کمک میکند. دوم، در شناخت روایاتی که اهل سنت از اهلبیت(ع) نقل کردهاند ولی در آنها خدشههایی وجود دارد، بهویژه روایات منسوب به امام علی(ع) مؤثر است. سوم، در شناسایی روایاتی که نوعی تقیه به معنای اعم در آنها دیده میشود ـ یعنی سخن گفتن موافق با عامه یا ایجاد اختلاف میان شیعه به صورت عمدی ـ کارگشاست. حتی سکوتهای ائمه(ع) نیز در پرتو این مقایسه بهتر فهمیده میشود.
همچنین در این مراسم، حجت الاسلام و المسلمین احمد مبلغی به عنوان دیگر ناقد کتاب اظهار داشت: در ارتباط با مکاتب فقهی میتوان چهار حوزه را گشود: تبیین، تاریخنگاری، تحلیل مصادیق و در نهایت تفعیل مکاتب. یکی از ضرورتها این است که بررسی کنیم آیا میتوان مکاتب متعدد فقهی را در یک تحلیل جامعتر به چند مکتب اصلی ارجاع داد تا از تشتت انگاری خارج شویم و به چارچوب مشخصی دست یابیم. بنابراین باید حوزهای را با عنوان تبیین مکاتب فقهی فعال کنیم.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: در این حوزه نیازمند یک مطالعه پیشدرآمدی هستیم. اگر چنین کاری صورت نگیرد، گرفتار کلیگویی میشویم. به باور من میتوان همه مکاتب را به سه مکتب اساسی بازگرداند.
وی در ادامه افزود: یک مورد از آن مکاتب مکتب تطبیقی میباشد که تمرکز بر قاعده دارد و بسیاری از فقیهان گذشته و حال بر آن تأکید کردهاند. در مقابل، گروهی از فقها دارای رویکرد تحلیلی هستند و باور دارند که باید با استفاده از قرائن به قواعد دست یافت.
این مراسم با طرح دیدگاههای اساتید و ارائه نقدهای علمی درباره کتاب «مکتبشناسی فقهی با نگاهی به رویکردهای نو در اجتهاد» همراه بود و به بررسی ابعاد مختلف مکاتب فقهی و ضرورت بازخوانی روشهای اجتهادی معاصر پرداخت.
انتهای پیام
نظر شما