حبیبالله بهمنی، کارگردان سینما، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به تاریخچه چهار دهه سینمای دفاع مقدس تأکید کرد و گفت: در دورههایی سینمای دفاع مقدس به اوج شکوفایی رسیده و توانسته است مخاطبان فراوانی را جذب کند، اما در دورههایی نیز دچار افول و رکود شده است. امروز به نظرم در مقطعی هستیم که میتوان آن را دوران رکود و نخوت نامید. درست است که طی یکی دو سال اخیر تولیداتی انجام شده، اما اصل و بنیان سینما تنها در تعداد تولیدات خلاصه نمیشود.
وی ادامه داد: سینمای دفاع مقدس زمانی میتواند بالنده باشد که ارتباط واقعی و عمیق با مخاطب برقرار کند. جریانهایی در سینمای ایران شکل گرفتهاند که بخشی از آنها در تقابل با سینمای دفاع مقدس قرار گرفته و باعث شدهاند این ژانر به حاشیه رانده شود. در چنین فضایی، سینمای دفاع مقدس نه در اولویت اول و دوم، بلکه در لایههای بعدی توجه مخاطب قرار میگیرد.
این فیلمساز همچنین درباره تغییر ذائقه مخاطب افزود: امروز مخاطب تحت تأثیر شرایط فرهنگی، اجتماعی و رسانهها قرار دارد و استقبال عمومی از آثار مفرح و سرگرمکننده به مراتب بیشتر از سینمای متفکر و اخلاقمدار است. سینمای دفاع مقدس با توجه به جدی بودن پیامهایش، نیازمند مخاطبانی است که به دنبال اندیشه، ارزش و پیام باشند. متأسفانه اکنون نیازهای تفریحی و سطحی بر نیازهای فرهنگی و اجتماعی غلبه کرده و آثار اندیشمندانه کمتر مورد توجه قرار میگیرند.
بهمنی درباره نسل جدید فیلمسازان گفت: نسل جوان امروز بیش از گذشته به فرم و تکنیک توجه میکند، اما تجربه مستقیم از دوران دفاع مقدس ندارد و تنها از طریق روایتها با آن آشنا شده است. جنگ ۱۲ روزه اخیر برای آنها یک تلنگر بود تا درک کنند انسجام ملی چگونه شکل میگیرد، اما این تجربه قابل مقایسه با تجربه طولانی دفاع مقدس نیست. این فاصله باعث شده آثار امروز گاهی با واقعیتهای عمیق دفاع مقدس فاصله داشته باشند.
این کارگردان سینما با اشاره به مسئله قهرمانپردازی توضیح داد: از همان ابتدای شکلگیری سینمای دفاع مقدس، بازنمایی شخصیتهای واقعی جنگ یکی از نقاط چالشبرانگیز بوده است. در دهه شصت تلاش شد شخصیتهای واقعی با صداقت خودشان نشان داده شوند، اما محدودیتها اجازه بازنمایی کامل فرماندهان بزرگ جنگ را نداد. هنوز ظرفیتهای بسیاری برای خلق قهرمانان ماندگار در سینمای دفاع مقدس وجود دارد که میتواند برای مخاطب داخلی و حتی بینالمللی الهامبخش باشد.
بهمنی همچنین به محدودیت نگاه بینالمللی سینمای دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: اکثر آثار برای مخاطب داخلی ساخته شدهاند و کمتر توجهی به مخاطب جهانی شده است. برای ارتباط با مخاطب غیرایرانی باید از مفاهیم انسانی مشترک مثل ایثار، مقاومت و انساندوستی استفاده شود و همزمان استانداردهای هنری و تکنیکی جهان رعایت شود.
وی نقش خانوادهها در دفاع مقدس را پررنگ توصیف کرد: خانوادهها ستون اصلی جنگ بودند و بدون ایثار و پایداری آنها، مقاومت رزمندگان امکانپذیر نبود. با این حال، سینما به اندازه کافی به این جنبهها پرداخته نشده است. تمرکز بیشتر روی میدان نبرد بوده است، در حالی که زندگی روزمره خانوادهها سرشار از لحظات دراماتیک و انسانی است که میتواند برای مخاطب اثرگذار باشد.
این کارگردان ادامه داد: یکی از مهمترین چالشهای امروز سینمای دفاع مقدس، ارتباط با نسل جدید است. جوانان امروز با رسانهها و سبکهای روایت تازه بزرگ شدهاند و اگر سینما با همان زبان و ساختار دهه شصت پیش برود، نمیتواند مؤثر باشد. استفاده از تکنیکهای جدید، روایتهای خلاقانه و سوژههای قابل لمس برای نسل امروز بسیار ضروری است. همزمان صداقت در روایت و تمرکز بر تجربههای انسانی نیز اهمیت دارد.
بهمنی در بخش دیگری از صحبتهای خود به فناوری و جلوههای ویژه اشاره کرد و گفت: بازنمایی جنگ بدون امکانات فنی پیشرفته دشوار است. امروز مخاطبان با آثار جهانی مقایسه میکنند و توقع بالاتری دارند. بهرهگیری از فناوریهای نوین میتواند تجربه واقعی و نفسگیر از جنگ ارائه دهد و همزمان ابعاد آموزشی و پژوهشی نیز داشته باشد.
وی درباره موضوعات تکراری در سینمای دفاع مقدس چنین توضیح داد: بازنمایی مکرر صحنههای جنگ باعث خستگی مخاطب شده است، در حالی که جنگ تحمیلی سرشار از تجربههای انسانی و اجتماعی بینظیر است که هنوز روایت نشدهاند. روایت پشت جبهه، نقش زنان، کودکان، پزشکان و پرستاران، همگی ظرفیت عظیمی برای خلق آثار دراماتیک دارند. پرداختن به جنبههای اخلاقی و معنوی جنگ نیز میتواند جذابتر از نمایش صرف صحنههای نبرد باشد.
بهمنی در پایان درباره آینده سینمای دفاع مقدس گفت: این سینما تنها به گذشته تعلق ندارد و میتواند پیوند میان گذشته، حال و آینده برقرار کند. اگر فیلمسازان با پژوهش، برنامهریزی و حمایتهای همهجانبه وارد این حوزه شوند، میراث ارزشمند دفاع مقدس را در قالبهای نوین بازآفرینی خواهند کرد. اما حمایتهای موجود کافی نیست و نگاه سلیقهای در حمایتها مانع رشد این سینما شده است. ایجاد نظام حمایتی پایدار و شبکههای ارتباطی گسترده برای معرفی آثار در سطح ملی و بینالمللی ضروری است.
انتهای پیام
نظر شما