به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام و المسلمین محمدتقی سبحانی رئیس پژوهشکده معارف اهلبیت (علیهمالسلام)، در نشست علمی «اندیشههای کلامی و معارفی مرحوم آیتالله میرزا حسنعلی مروارید» که بهعنوان یکی از نشستهای مقدماتی نکوداشت این عالم ربانی، با همکاری مرکز تخصصی آخوند خراسانی در مرکز تخصصی و حوزوی حضرت ولیعصر (عج) برگزار شد، به تبیین جایگاه علمی، معرفتی و اجتماعی مرحوم آیتالله مروارید پرداخت و ابعاد فکری مکتب معارفی خراسان را مورد بررسی قرار داد.
مرحوم آیتالله مروارید، الگویی برجسته برای حوزه خراسان
حجتالاسلام و المسلمین سبحانی تصریح کرد: آیتالله مروارید در زمان حیات خود الگویی علمی و عملی برای طلاب و اساتید حوزه بود و آثار علمی ایشان همچون سرمایهای ماندگار برای نسلهای بعد باقی مانده است.
رئیس پژوهشکده معارف اهلبیت (ع) به معرفی جریان فکری مرحوم آیتالله میرزا مهدی اصفهانی و شاگردان ایشان پرداخت و یادآور شد: اگر بخواهیم جریانهای فکری شیعه را دستهبندی کنیم، مکتب معارفی خراسان بیتردید در امتداد جریان کلامی امامیه قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: این مکتب با وجود اشتراکات با سنتهای گذشته، نوآوریها و افزودههای مهمی را در تاریخ اندیشه شیعی پدید آورده که موجب تمایز آن از دیگر نحلهها شده است.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی خاطرنشان کرد: در تاریخ تفکر شیعه، متکلمان نقلی عمدتاً به میراث حدیثی و قرآنی اکتفا میکردند و متکلمان عقلی بیشتر به نظریهپردازیهای عقلانی میپرداختند، اما مکتب معارفی خراسان تلاش کرد با ایجاد انسجام درونی میان این دو جریان، منظومهای واحد و منسجم ارائه دهد.
وی یکی از ویژگیهای ممتاز این مکتب را توجه به «اجتهاد در حوزه عقاید» دانست و ابراز کرد: همانگونه که فقهای ما در عرصه فقه عملی با اجتهاد مسیر نوینی را بنیان نهادند، شاگردان مکتب معارفی نیز با بهرهگیری از روشهای اصولی و دقتهای اجتهادی در میراث حدیثی و قرآنی، اجتهادی نو در عرصه اعتقادات پدید آوردند.
وی تأکید کرد: اگر تنها همین ویژگی یعنی رویکرد اجتهادی به معارف اعتقادی وجود داشت، برای معرفی و برجستگی این جریان فکری کافی بود.
توجه به روششناسی و مبانی معرفتشناختی
رئیس پژوهشکده معارف اهلبیت (ع) خاطرنشان کرد: مرحوم میرزا مهدی اصفهانی با بازخوانی مباحث اصولی و روششناسی اجتهاد، نوآوریهای مهمی در فهم دین ارائه کرد، برخی از اندیشههای اصولی ایشان توسط آیتالله العظمی سیستانی از شاگردان ایشان نیز پذیرفته شد و بهصورت جدی در حوزه اصول مطرح گردید.
وی تاکید کرد: نوآوریهای معرفتشناختی این مکتب شامل توجه ویژه به فطرت بهعنوان منبع معرفتی، بازتعریف جایگاه عقل، تبیین نسبت عقل و وحی و نقد افراطگراییهای عقلی و اخباری است، این نوآوریها حجم وسیعی از آثار و نظریهپردازیهای شاگردان این مکتب را به خود اختصاص داده است.
حجتالاسلام والمسلمین سبحانی به محورهای مهم اندیشهای میرزا مهدی اصفهانی اشاره کرد و ادامه داد: در حوزه معرفتالله، صفات الهی، اراده الهی، قضا و قدر، بداء، مسئله جبر و اختیار و نظریه «امر بین امرین»، ولایت و امامت، اعجاز قرآن و معاد جسمانی، این مکتب بازخوانی و تبیینهای نوینی ارائه داده است.
وی تصریح کرد: مسئله بداء که در روایات بهعنوان مهمترین اندیشه مطرح شده، در طول تاریخ چندان مورد توجه متکلمان قرار نگرفته بود، اما میرزا مهدی اصفهانی با بازخوانی این موضوع، جایگاه آن را در نظام معرفتی شیعه احیا کرد، همچنین در موضوعاتی چون اراده الهی، عوالم پیشین، ولایت و حقیقت معاد، این مکتب با نوآوریهای خود نقطه عطفی در تاریخ اندیشه دینی پدید آورد.
رئیس پژوهشکده معارف اهلبیت (ع) در ادامه به شخصیت مرحوم آیتالله مروارید پرداخت و اظهار کرد: ایشان از آغاز تحصیل با مرحوم میرزا مهدی اصفهانی همراه شد و بهصورت مستمر تا پایان عمر از محضر او بهره برد، تمامی آثار میرزا توسط وی استنساخ شد و تقریرات متعددی از درس استاد به یادگار گذاشت.
وی تصریح کرد: اعتدال در سلیقه، نگاه اجتهادی به معارف و رعایت ادب علمی در نقد دیگران از ویژگیهای برجسته آیتالله مروارید بود، هیچگاه از ایشان سخنی گزنده نسبت به مخالفان شنیده نشد و حتی نقدهای جدی ایشان همراه با احترام و استدلال علمی مطرح میشد.
حجت الاسلام والمسلمین سبحانی با اشاره به جامعیت شخصیت آیتالله مروارید ابراز کرد: ایشان نه تنها در حوزه علمی و کلامی جایگاهی ویژه داشت، بلکه در عرصههای فردی، عبادی، سلوکی و اجتماعی نیز فعال بود. حضور در فعالیتهای خیریه، رسیدگی به امور مردم، همراهی در صحنههای اجتماعی و سیاسی و توجه به مسائل عمومی جامعه از ویژگیهای ممتاز ایشان به شمار میرفت.
وی گفت: این جامعیت موجب شد که آیتالله مروارید الگویی ارزشمند برای نسل امروز باشد، شخصیتی که اندیشههای خود را در عمل پیاده کرد و هم در عرصه فردی و معنوی و هم در عرصه اجتماعی و سیاسی تأثیری ماندگار بر جای گذاشت.
الگویی برای نسل امروز حوزه
رئیس پژوهشکده معارف اهلبیت (ع) تأکید کرد: مطالعه آثار و اندیشههای مرحوم آیتالله مروارید برای طلاب و پژوهشگران جوان ضروری است، ایشان الگویی است که نشان میدهد چگونه میتوان علم، عمل، سلوک فردی و مسئولیت اجتماعی را در کنار هم داشت و این جامعیت میتواند برای نسل امروز درسآموز و الهامبخش باشد.
انتهای پیام/
نظر شما