حجتالاسلام حسین ابراهیمی، رئیس اداره روابط عمومی حوزه علمیه خراسان در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد، در تشریح چگونگی تأثیر شبکههای اجتماعی بر سبک گفتار، تصریح کرد: یکی از اثرات این فضا، شکلگیری مسابقه برای جمعکردن لایک و جلب توجه بیشتر است؛ امری که سبب شده گفتارها از جملات متین و دینی به سمت ادبیاتی کشیده شود که صرفاً در نگاه کاربران جذاب است و در مواردی حتی شامل واژههای ناپسند یا فحاشی میشود.
وی بیان داشت: این روند بهتدریج ادبیات و گفتار عمومی را از مسیر اسلامی و ادبی دور کرده و میتواند پیامدهای نگرانکنندهای بر فرهنگ عمومی داشته باشد.
حجتالاسلام ابراهیمی افزود: ادب فارسی ما برخاسته از فرهنگ دینی و درهمتنیده با آموزههای اسلامی است و لطمه به این ادب، یعنی لطمه به بنیان فرهنگی جامعه. جوانان امروز، بهواسطه حضور گسترده در فضای مجازی، با دگرگونیهای عمدهای در زبان و گفتار روبهرو شدهاند. اگر این مسیر بدون نظارت و آگاهی طی شود، به فرسایش تدریجی ادب اسلامی و حتی ضعف در هویت ایرانی-اسلامی خواهد انجامید.
لزوم برنامهریزی و سواد رسانهای برای جلوگیری از اضمحلال فرهنگی
حجتالاسلام ابراهیمی در پاسخ به پرسشی پیرامون راههای مقابله با آسیبهای شبکههای اجتماعی تأکید کرد: اگر افراد بدون برنامهریزی و سواد رسانهای وارد این فضا شوند، نه تنها فرهنگ ایرانی، بلکه فرهنگ اسلامی نیز دچار دگرگونی خواهد شد. برخی مسابقات و چالشهای فضای مجازی که تنها برای جلب توجه مخاطبان برگزار میشود، زمینهساز تولید محتوای سخیف و بهکارگیری الفاظ نامناسب است و این روند به مرور، گفتار و رفتار دینی را تحتالشعاع قرار میدهد.
وی گفت: برای ورود به فضای مجازی باید ابتدا درک درستی از فرهنگ و ارزشهای دینی خود پیدا کنیم. آشنایی با آموزههای اسلامی و مطالعه در این زمینه میتواند کاربران را در برابر آسیبهای فرهنگی مصون نگه دارد. کسی که بدون شناخت وارد این فضا شود، دیر یا زود در جریان آن حل میشود و از باورهای اصیل فاصله میگیرد.
سبک زندگی اسلامی در معرض تغییر پنهان و تدریجی است
حجتالاسلام ابراهیمی در ادامه افزود: سبک زندگی اسلامی شامل عناصر مختلفی چون حجاب، نماز، پوشش، رفتار اجتماعی و ادبیات گفتاری است، اما فضای مجازی میتواند همه این مؤلفهها را دچار تغییر کند. متأسفانه شاهد بودهایم برخی افراد که روزگاری مقید به احکام دینی بودند، پس از سالها فعالیت در شبکههایی چون اینستاگرام و توییتر، از امر دینی فاصله گرفته و حتی به دینگریزی یا دینستیزی روی آوردهاند. این نشانهای از تأثیرات آرام و خزنده فضای مجازی است؛ همانند «قورباغه آبپز» که بدون احساس خطر، بهتدریج در آب گرم از بین میرود.
وی توضیح داد: در زمینه حجاب نیز این تأثیرات تدریجی مشهود است؛ بانویی که در ابتدا با پوشش کامل در فضای مجازی فعالیت میکند، ممکن است به مرور، با تغییر پروفایل یا نوع انتشار تصاویر، از مسیر اولیه خود دور شود و در نهایت تصویری متفاوت از هویت دینی نخستین خویش ارائه دهد. این تغییرات آرام، فرد را از خود و ارزشهایش بیگانه میسازد.
وی تصریح کرد: بنابراین، لازم است کاربران شبکههای اجتماعی پیش از حضور پررنگ در این فضا، آثار و پیامدهای آن را بشناسند و با هدف و برنامهریزی مشخص وارد شوند تا از آسیبهای فرهنگی و دینی مصون بمانند.
ضرورت هدفمندی و برنامهریزی در استفاده از فضای مجازی
رئیس اداره روابط عمومی حوزه علمیه خراسان در بخش دیگری از گفتوگو خاطرنشان کرد: حضور در شبکههای اجتماعی باید هدفمند باشد. جوانان و خانوادهها پیش از ورود به این فضا، باید بدانند هدفشان چیست و چقدر زمان برای آن اختصاص خواهند داد. اگر فردی چند ساعت از روز را صرف گشتوگذار بیهدف میان صفحات و پستها کند، بزرگترین سرمایه خود یعنی عمر را از دست میدهد بدون آنکه دستاوردی کسب کند.
وی افزود: اگر فردی با برنامه وارد این فضا شود، مثلاً قصد مدیریت صفحهای با هدف فرهنگی یا فعالیت کاری داشته باشد، حضورش میتواند مثبت باشد. حتی درآمدزایی از طریق تولید محتوای سالم و هدفمند، نمونهای از بهرهمندی درست از شبکههای اجتماعی است. اما اگر بدون هدف مشخص وارد شود، مسیر بهسوی آسیب فرهنگی و اخلاقی باز خواهد بود.
سواد رسانهای و تربیت دینی، دو رکن اساسی در حضور سالم مجازی
حجتالاسلام ابراهیمی تأکید کرد: در منابع اخلاقی اسلامی آمده است که «نفست را کار دستش بده وگرنه آن کار دستت میدهد»؛ این جمله گویای ضرورت فعالبودن و برنامهداشتن انسان است. بیبرنامگی در فضای مجازی، راه نفوذ افکار انحرافی را باز میکند و موجب از میان رفتن اصالتهای دینی و اخلاقی میشود.
وی گفت: به نوجوانان و جوانان باید آموزش داده شود که وقتشان را با هدف مصرف کنند، نه بهصورت سرگردان و بیهدف. اگر هدف آنان کسب علم، رشد شخصی یا فعالیت فرهنگی است، حضورشان در فضای مجازی ارزشمند خواهد بود. خانوادهها نیز باید مراقب باشند تا فرزندانشان در استفاده از این فضا «فعال و هدفمند» باشند، نه منفعل و دنبالهرو.
حجتالاسلام ابراهیمی در پایان نیز خاطرنشان کرد: اگر جامعه با نگاه آگاهانه و برنامهریزیشده در فضای مجازی حضور یابد، میتواند نهتنها از آسیبها در امان بماند، بلکه به گسترش ادب اسلامی و تقویت فرهنگ ایرانی نیز کمک کند. هدفمند بودن، شناخت ارزشهای دینی و سواد رسانهای، کلید حفظ هویت فرهنگی و دینی در برابر امواج سنگین فضای مجازی است.
نظر شما