به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام حسیب میرزا، پژوهشگر و مبلغ دینی از ایالت بنگال غربی هند، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، اظهار داشت: حفظ و تقویت ایمان در نسل جوان زمانی تحقق مییابد که همراه با محبت، اخلاقمداری و ارائه الگوی رفتاری شایسته باشد؛ و رویکردهای مبتنی بر فشار و سختگیری نهتنها مؤثر نیست، بلکه میتواند نتیجه معکوس به همراه داشته باشد.
در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
در نگاه شما، مهمترین دلایل کاهش گرایش دینی در میان بخشی از جوانان امروز چیست و این روند تحت تأثیر چه عوامل اجتماعی و فرهنگی قرار دارد؟
حجتالاسلام حسیب میرزا: بیتردید شرایط اجتماعی و خانوادگی امروز با گذشته متفاوت شده است. در گذشته، کودک در آغوش خانواده با دین و معنویت رشد میکرد؛ خانهها گرمتر بود، والدین بیشتر در کنار فرزندان حضور داشتند و آموزش دینی بهصورت طبیعی و روزمره منتقل میشد. اما امروز بسیاری از خانوادهها درگیر مشغلههای فراوان و ریتم پرشتاب زندگی هستند و زمان کافی برای تربیت مستقیم فرزندان ندارند.
از سوی دیگر، ورود زودهنگام کودکان و نوجوانان به دنیای موبایل، بازیهای دیجیتالی و شبکههای اجتماعی، آنان را با فضایی روبهرو کرده که گاهی از ارزشهای دینی دور است. وقتی کودک بیشتر با صفحههای مجازی همراه باشد تا با خانواده و کتابهای تربیتی، کمکم پیوند او با معنویت کاهش پیدا میکند. این روند اگر مدیریت نشود، به مرور روح دینداری در وجود نسل جدید ضعیف میگردد.
با توجه به این چالش، جایگاه و نقش خانواده در تقویت ایمان و معنویت نسل جدید تا چه اندازه تعیینکننده و غیرقابلجایگزین است؟
حجتالاسلام حسیب میرزا: نقش خانواده بسیار اساسی و غیرقابل جایگزین است. خانواده نخستین مدرسه انسان و اولین الگوی زندگی اوست. کودک پیش از آنکه توانایی تحلیل کلام را پیدا کند، رفتار را میفهمد و تقلید میکند.
اگر پدر و مادر خود اهل نماز، ذکر، احترام به دیگران، صداقت در گفتار و رفتار و پایبندی به اصول اخلاقی باشند، این ویژگیها در جان کودک رسوخ میکند. تربیت دینی فقط به معنی گفتن احکام و توصیههای مستقیم نیست؛ بلکه یعنی نمایش زیبایی و لطافت دین در رفتار روزمره. وقتی فرزند محبت، آرامش، معنویت و اخلاق را در خانه لمس کند، بدون اجبار و نصیحتهای تند، خودش به سمت دین گرایش مییابد. در حقیقت، دین باید در زندگی خانواده جاری باشد، نه صرفاً در کلمات.
در ادامه، به حوزه آموزش رسمی بپردازیم. نظام آموزشی کشور برای پرورش اخلاق، معنویت و باورهای دینی در دانشآموزان چه مسئولیتی بر عهده دارد و چه اقداماتی باید در این مسیر انجام شود؟
حجتالاسلام حسیب میرزا: نظام آموزشی نیز نقش تکمیلی و پشتیبان دارد. مدرسه باید فضایی ایجاد کند که اخلاق، انسانیت و معنویت فقط در قالب یک درس مستقل نباشد، بلکه در همه بخشهای آموزشی جریان پیدا کند.
آموزش دینی وقتی موفق میشود که با تربیت اخلاقی و پرورش فکری همراه باشد. تنها ارائه کتاب و حفظ مطالب کافی نیست؛ بلکه باید در همه درسها، از ادبیات تا تاریخ و حتی علوم، ارزشهایی مانند عدالت، امانتداری، تلاش، احترام، رعایت حقوق دیگران و مهربانی برجسته شود.
دانشآموز باید بفهمد که دین تنها مجموعهای از احکام خشک نیست؛ بلکه راهی برای ساختن انسان آگاه، مهربان، متعهد و مسئول است. اگر مدرسه بتواند تفکر صحیح، روحیه پرسشگری سالم، و مهارت تشخیص حق از باطل را در جوانان تقویت کند، آنان در برابر موج شبهات و انحرافات مقاوم خواهند بود.
پس هدف، تنها تعلیم دین نیست؛ تربیت انسان اخلاقمدار و معنوی است. این همان پیوند مبارکی است که آینده جامعه را نورانی میسازد.
با توجه به حضور گسترده جوانان در فضای مجازی و رسانههای نوین، آیا میتوان از این بسترها بهعنوان فرصتی برای ترویج ارزشهای دینی و جذب نسل جدید به معنویت بهره برد؟
حجتالاسلام حسیب میرزا: قطعاً چنین امکانی وجود دارد. فضای مجازی تنها منبع آسیب نیست، بلکه میتواند بستر بسیار ارزشمندی برای انتقال پیامهای معنوی و معرفتی باشد. همانطور که محتواهای نادرست در این فضا به راحتی منتشر میشود، اگر ما بتوانیم آموزههای دینی را با زبان امروز، قالبهای جذاب، شیوههای هنرمندانه و با نگاهی عقلانی عرضه کنیم، جوانان بهطور طبیعی به سمت آن جذب میشوند.
جوان امروز به دنبال حقیقت است؛ اگر دین را با چهرهای محبتآمیز، منطقی و قابل لمس معرفی کنیم، فضای مجازی خود به ابزار دعوت و آگاهی تبدیل خواهد شد. بنابراین مهم آن است که این فضا رها نشود، بلکه با تولید محتوای سالم، دقیق و جذاب به فرصتی سازنده تبدیل گردد.
نقش علما و مبلغان دینی در تعامل با نسل امروز را چگونه ارزیابی میکنید و چه شیوهای برای ارتباط مؤثر، پاسخ به پرسشها و هدایت فکری جوانان مطلوبتر است؟
حجتالاسلام حسیب میرزا: علما مسئولیت بسیار حساسی بر عهده دارند. آنان باید با درک شرایط عصر حاضر، زبان جوانان را بیاموزند و به پرسشها و دغدغههای آنان پاسخ صبورانه و علمی بدهند. دین را نباید با سختگیریهای بیمورد یا ایجاد ترس معرفی کرد؛ بلکه باید با محبت، حکمت، رأفت و رفتار نیکو عرضه نمود.
نسل امروز اهل پرسش است؛ و این نکته بسیار ارزشمند است. وقتی جوان میپرسد، یعنی به حقیقت علاقه دارد. وظیفۀ عالم این است که با اخلاق نیک، استدلال روشن و نگاه رحمانی، او را در مسیر حقیقت همراهی کند. اسلام دین رحمت است؛ اگر این نور با صداقت و سعهصدر منتقل شود، محبت دین در دل جوانان جای خواهد گرفت و آنان خود عاشق این مسیر میشوند.
در پایان، اگر بخواهیم به جمعبندی برسیم، چه اصول و راهبردهایی برای تقویت ایمان، اخلاق و معنویت در نسل آینده باید محور توجه خانوادهها، نظام آموزشی و جامعه قرار گیرد؟
حجتالاسلام حسیب میرزا: راه اصلی در سه محور خلاصه میشود: خانواده، آموزش و جامعه.
خانواده باید الگوی عملی باشد؛ فرزند آنچه را میبیند میآموزد. نظام آموزشی باید اخلاق و معنویت را در متن علوم و مهارتها بگنجاند، نه فقط در قالب یک درس جداگانه. جامعه و رسانهها نیز باید فضایی فراهم کنند که ارزشهای دینی بهعنوان راهی برای آرامش، نظم، مسئولیتپذیری و انسانیت معرفی گردد.
دین زمانی در دل مینشیند که با محبت، مهربانی و رفتار نیک همراه باشد. اگر نسل ما زیبایی دین را در رفتارمان مشاهده کند، بیتردید در مسیر نور و معنویت گام خواهد گذاشت.
نظر شما