پیاده‌سازی هوشمند تقریرهای مدرسه فقاهت

به گزارش خبرگزاری حوزه، موسسه «صدای بهار» از سال ۱۴۰۱ فعالیت در زمینه هوش مصنوعی را شروع کرد و با آموزش مدل‌های هوش مصنوعی، در سال ۱۴۰۳ توانست سه محصول مترجم، اعراب گذار و پاسخگو (بر اساس دیتای مدرسه فقاهت) را پیاده‌سازی کند.

محصول «مترجم» هم اکنون در کتابخانه مدرسه فقاهت عملیاتی شده و کاربر می‌تواند بخشی از متن یک صفحه از یک کتاب را انتخاب کند و در تلفن همراه با انتخاب منوی «ترجمه»، و در کامپیوتر با فشار دادن کلید Alt به همراه T، سه نوع ترجمه را مشاهده کند.

دو محصول «اعراب گذار» و «پاسخگو» در آذر ماه، در اختیار عموم قرار می‌گیرد.

تبدیل محتوای شفاهی درسهای مدرسه فقاهت به منبع مکتوب و ساختارمند

در یک اقدام فناورانه و علمی، توسط مؤسسه صدای بهار، دو مدل پیشرفته هوش مصنوعی برای تبدیل کامل درس «طبیعیات» استاد حشمت‌پور از حالت گفتاری (محاوره‌ای) به یک متن مکتوب رسمی، عنوان‌بندی شده و قابل انتشار، به کار گرفته شدند. این پروژه با هدف ارتقاء دقت، سرعت و ساختارمندی محتوای آموزشی انجام شده است.
این دستاورد نمونه‌ای موفق از به کارگیری قابلیت‌های هوش مصنوعی (به ویژه در مجموعه صدای بهار) در تسهیل و تسریع آماده‌سازی محتوای غنی و ارزشمند اساتید برای انتشار عمومی و استفاده آسان‌تر طلاب و پژوهشگران است. امید می‌رود با توسعه این فناوری‌ها، شاهد تحولی در نحوه ذخیره‌سازی و دسترسی به منابع علمی شفاهی باشیم.

اهمیت و لزوم تقریرنویس دروس استاد حشمت‌پور

نظر به اهمیت علمی و عمق مطالب مطرح شده در دروس کلامی و فلسفی مرحوم استاد محمدحسین حشمت‌پور، بر لزوم وجود تقریرنویس‌های متعهد و متخصص برای ثبت دقیق و مکتوب کردن محتوای این دروس تأکید می‌گردد. ثبت این تقریرات نه تنها به حفظ و صیانت از اندیشه‌های علمی استاد کمک می‌کند، بلکه به عنوان یک مرجع مطمئن، دسترسی پژوهشگران و طلاب را به مباحث عمیق، تسهیل می‌نماید.

تحلیل گستره محتوای آموزشی و چشم‌انداز پیاده‌سازی

برای تحلیل دقیق‌تر روند آموزشی و گستره مخاطبین دروس استاد حشمت‌پور، توجه به آمار رسمی منتشر شده از حجم محتوای تولیدی و همچنین میزان استقبال در فضای مجازی، ضروری است. این آمار نشان‌دهنده ضرورت و فوریت ادامه فاز توسعه پروژه است:

۱. حجم عظیم میراث علمی استاد

۱.۱. ذخیره موجود: مجموع دروس صوتی ضبط شده از استاد حشمت‌پور به رقمی بالغ بر ۱۳،۶۲۳ جلسه «فایل صوتی» می‌رسد که یک گنجینه عظیم و بی‌نظیر از دانش تخصصی در حوزه‌های فلسفی نایاب است.

۱.۲. میزان پیاده‌سازی تاکنون: از این حجم گسترده، تا کنون تنها ۲،۶۳۰ جلسه درس به صورت مکتوب پیاده‌سازی شده است. این میزان تنها حدود ۱۹.۳ درصد از کل میراث علمی موجود را پوشش می‌دهد.

۱.۳. محتوای باقیمانده (ضرورت کار): حجم عظیمی در حدود ۱۱،۰۰۰ جلسه درس صوتی همچنان در وضعیت خام باقی مانده و نیازمند پیاده‌سازی فوری است تا از خطر اضمحلال یا عدم دسترسی آسان در آینده مصون بماند.

۱.۴. فلسفه نایاب: بخش قابل توجهی از این دروس باقی‌مانده مربوط به همان کتب و شروح فلسفی نایابی است که عملاً هیچ منبع مکتوب و مدونی برای آن‌ها در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران نیست.

۲. گستره مخاطبین و تأثیرگذاری :آماری که از تعداد جلسات دروس استاد در فضای مجازی منتشر شده (بیش از ۱۳ هزار فایل صوتی)، نشان‌دهنده حجم تقاضا و گستردگی مخاطبان این مباحث عمیق است. مخاطبان این دروس تنها محدود به طلاب و دانشجویان فعلی نیستند، بلکه شامل موارد زیر می‌گردند:

۲.۱. پژوهشگران تخصصی: نیازمند دسترسی به متون دقیق برای ارجاعات علمی در پایان‌نامه‌ها و مقالات.

۲.۲. اساتید و مدرسان: برای تدریس سرفصل‌های جدید و مغفول‌مانده در حوزه‌های فلسفه و عرفان نظری.

۲.۳. جوامع علمی بین‌المللی: پتانسیل ترجمه و معرفی این آثار پس از پیاده‌سازی و ساختارمندی، به جامعه فلسفی جهان.

۳. نتیجه‌گیری آماری: با توجه به اختلاف فاحش بین حجم کل دروس موجود (بیش از ۱۳ هزار صوت) و تعداد جلسات پیاده‌سازی شده (کمتر از ۳ هزار جلسه)، می‌توان نتیجه گرفت که فاز توسعه پروژه برای پوشش دادن ۱۱ هزار جلسه باقی‌مانده، یک اولویت استراتژیک در حفظ و نشر میراث علمی استاد حشمت‌پور محسوب می‌شود.

در لینک زیر می‌توانید از جزئیات و عناوین دروس اطلاع پیدا کنید:

https://eshia.ir/feqh/report/asatid/heshmatpour

۴. هدف و مراحل اجرایی پروژه: این طرح پژوهشی با تمرکز بر حفظ امانت و اصالت محتوای علمی استاد، مراحل متعددی را با دقت بالا طی کرده است:

۴.۱. پیاده‌سازی جامع متن: ابتدا کل محتوای گفتاری درس به متن نوشتاری (نزدیک به ۴۰ صفحه) تبدیل می‌شود.

۴.۲. استانداردسازی زبان: وظیفه اصلی مدل‌های هوش مصنوعی، تبدیل دقیق و کامل زبان محاوره‌ای صوت به زبان رسمی و علمی مورد نیاز برای نشر و مطالعه آکادمیک بود.

۴.۳. ساختاردهی محتوا: تمامی مباحث مطرح شده در طول درس توسط سیستم هوشمند، عنوان‌بندی و تفکیک موضوعی شدند تا متن از ساختار آموزشی منسجمی برخوردار شود.

۴.۴. رعایت ضوابط نگارشی: کلیه نکات نگارشی و ویرایشی استاندارد در متن پیاده شده اعمال گردید.

۴.۵. تضمین صحت منابع: برای بخش‌هایی که شامل متن یا نقل‌قول عربی بودند، تطبیق کامل با منبع اصلی انجام شد.

۴.۶. راستی‌آزمایی نهایی: جهت اطمینان از عدم تغییر در محتوا، تطبیق نهایی متن پیاده شده با صوت اصلی استاد به صورت دقیق صورت گرفت.

۵. روش کار تدریجی و دقیق: روش بکارگیری هوش مصنوعی در این پروژه، تمرکز بر دقت را در اولویت قرار داد. متن اولیه ۴۰ صفحه‌ای به حدود ۳۰ بخش کوچک تقسیم شد. این تقسیم‌بندی به مدل‌های هوش مصنوعی امکان داد تا هر بخش را به صورت متمرکز مورد پردازش قرار داده و مطمئن شوند که در فرآیند تبدیل به زبان رسمی و عنوان‌بندی، هیچ محتوایی اضافه یا کم نمی‌شود.

این روش مهندسی‌شده، خروجی نهایی را در بالاترین سطح از اطمینان و صحت علمی قرار داده است، به‌گونه‌ای که مجریان پروژه تأکید کرده‌اند که می‌توان به خروجی این مدل‌ها در تبدیل فرمت، با اطمینان کامل تکیه کرد.

۶. آینده هوش مصنوعی در محتوای آموزشی

این دستاورد نمونه‌ای موفق از به کارگیری قابلیت‌های هوش مصنوعی در تسهیل و تسریع آماده‌سازی محتوای غنی و ارزشمند اساتید برای انتشار عمومی و استفاده آسان‌تر طلاب و پژوهشگران است. امید می‌رود با توسعه این فناوری‌ها، شاهد تحولی در نحوه ذخیره‌سازی و دسترسی به منابع علمی شفاهی باشیم.

در لینک زیر می توانید تجربه پیاده سازی درس طبیعیات استاد حشمت پور ( جلسه 14 مهر 1399) را ملاحظه نمایید.

https://eshia.ir/feqh/archive/heshmatpour/shefa/۹۹

انتهای پیام