به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از عراق، آیتالله علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه، در دیداری صمیمانه با گروهی از طلاب عراقی، نکات مهمی درباره جایگاه تاریخی حوزههای علمیه، مسئولیتهای مشترک حوزههای قم و نجف، و نیازهای امروز جهان اسلام بیان کرد.
این نشست در حاشیه سفر وی به عراق و شرکت در کنگره بزرگداشت علامه محقق میرزا محمدحسین نائینی قدس سره برگزار شد.
تشکر از برگزارکنندگان کنگره نائینی
آیتالله اعرافی سخنان خود را با قدردانی از تمامی دستاندرکاران این کنگره آغاز کرد. وی از اساتید و روحانیان حوزه قم، نهادهای حوزوی نجف، دفاتر مراجع عظام، بهویژه بیت و دفتر آیتالله العظمی سیستانی، و مسئولان آستانهای مقدس، بهخصوص آستان علوی، تقدیر کرد. همچنین از زحمات نماینده رهبر انقلاب اسلامی در عراق و حوزه علمیه نجف، آیتالله سید مجتبی حسینی، و همه پژوهشگران و استادانی که در برپایی این همایش نقش داشتند، تشکر نمود.
تأکید بر همافزایی تاریخی حوزههای قم و نجف
وی با اشاره به سخنرانی مفصل خود در جلسه اصلی کنگره، گفت: وظیفه بنیادین حوزههای علمیه، بهویژه دو حوزه بزرگ قم و نجف، همکاری، همافزایی، تبادل تجربه و گفتوگوی علمی برای پاسخگویی به نیازهای امت اسلامی است.
مدیر حوزه های علمیه افزود: عصر کنونی، علیرغم چالشها، فرصتهایی پدید آورده که در قرون گذشته وجود نداشت. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران نیز افقهای تازهای پیش روی حوزهها و جریان تبلیغ دین گشوده است. امروز در سراسر جهان، زمینههای بیسابقهای برای گسترش معارف اسلام و مکتب اهلبیت(ع) پدید آمده است.
آیتالله اعرافی در بخشی از سخنانش «جامعةالمصطفی» را نمونهای از امکانهای جدید جهانی دانست که هزاران طلبه از دهها کشور را با حوزه پیوند زده و نقش مهمی در معرفی مکتب اهلبیت(ع) ایفا کرده است.
چالشهای نوپدید جهان و مسئولیت حوزه
در کنار فرصتهای جدید، وی به چالشهای بزرگ فکری در جهان معاصر اشاره کرد؛ ازجمله رشد جریانهای الحادی، ترویج نظریههای سکولاریستی و پرسشهای جدید درباره دین، اخلاق و معنویت. آیت الله اعرافی تأکید کرد که «هیچ نهاد دیگری جز حوزههای علمیه» توان و وظیفه پاسخ به این پرسشها را ندارد. به گفته ایشان، اگر حوزه از این مسئولیت عقب بماند، خلأهای فکری و فرهنگی جامعه اسلامی پر نخواهد شد. امروز وظیفه حوزه تنها تعلیم فقه و اصول نیست؛ بلکه باید در سطح جهانی، بهعنوان مرکز اندیشه دینی، به پرسشهای نوپدید پاسخ دهد.
ضرورت برنامهریزی راهبردی
مدیر حوزههای علمیه یکی از لوازم موفقیت در این مسئولیت را «برنامهریزی بلندمدت، همکاری نزدیک میان حوزهها، و ایجاد سازوکارهای مشترک» دانست. بهگفته او، جهان اسلام نیازمند نظام فکری منسجم و کارآمدی است که بتواند در برابر موجهای فکری جدید ایستادگی کند و معارف اسلامی را به زبان روز عرضه نماید.
ارائه بیش از صد طرح نوآورانه در حوزه قم
آیتالله اعرافی بخش قابل توجهی از سخنرانی خود را به تبیین برنامهها و طرحهای جدید حوزه علمیه قم اختصاص داد.
وی گفت طی سالهای اخیر بیش از یکصد طرح علمی و ساختاری برای «تعمیق علوم حوزوی»، «صیانت از میراث علمی» و «پاسخگویی به مسائل نو» تدوین شده است.
از مهمترین این طرحها، پرداختن به «فقه معاصر» بود. وی با بیان اینکه امروز بیش از صد درس خارج در حوزه قم و دیگر شهرهای ایران فعال است، گفت: برای نخستین بار دفتر ویژهای برای فقه معاصر تأسیس کردیم و فهرست گستردهای از موضوعات نوپدید، همچون فقه پزشکی، فقه اقتصاد، فقه بانکداری، فقه محیطزیست، فقه تربیت و دهها موضوع جدید در اختیار اساتید دروس خارج قرار دادیم.
مدیر حوزههای علمیه همچنین افزود که تاکنون بیش از ۵۰ جلد کتاب در حوزه فقه معاصر منتشر شده و ۲۰ جلد دیگر نیز در دست چاپ است.
بنیادسازی فکری در عرصه قوانین و حاکمیت
وی بخش دیگری از وظایف مهم حوزه را «تأمین نظریه اسلامی» برای اسناد بالادستی و قوانین دانست و گفت:
قانونگذاری، ساختار دولت، لوایح اجرایی و اسناد کلان باید بر پایه فکر اسلامی و فقه اهلبیت(ع) شکل بگیرد و این، وظیفهای است که تنها حوزه میتواند انجام دهد. به گفته ایشان، حوزه قم پروژههای متعددی برای تولید نظریههای مورد نیاز نظام اسلامی در دست اجرا دارد.
ضرورت توازن میان فقه سنتی و حوزههای معرفتی جدید
آیتالله اعرافی تصریح کرد که توجه به موضوعات نو به معنای کنار گذاشتن فقه سنتی نیست، بلکه حوزه باید در دو سطح همزمان حرکت کند:
حفظ و تعمیق فقه سنتی و اصول اصیل حوزوی،
گسترش دامنه فقه، مقایسه با حقوق جدید، و پاسخگویی به نیازهای نوپدید.
وی همچنین به ضرورت گسترش رشتههای تخصصی در حوزه؛ ازجمله تخصصهای فلسفه، کلام، علوم قرآن، تفسیر و حدیث اشاره کرد. همچنین یادآور شد که اخیراً در قم دروس خارج تخصصی در علوم عقاید، تفسیر و حدیث پایهگذاری شده و این مسیر باید ادامه یابد.
تربیت مبلغان و نقش حوزه در مواجهه با تهدیدهای معاصر
مدیر حوزههای علمیه با تأکید بر اینکه «امت اسلامی نیازمند عالمان راهبر است»، گفت: در برابر صهیونیسم، جریانهای استعمار نو و تهاجم فرهنگی غرب، جامعه اسلامی باید از سوی عالمان آگاه هدایت شود. این مسئولیت سنگین، برنامهریزی راهبردی و تربیت نسل جدیدی از مبلغان کارآمد را ضروری میسازد. به گفته ایشان، حوزه قم طرحهای گستردهای برای تربیت مبلغان، آموزش مهارتهای تبلیغی و آمادهسازی نیروهای علمی برای گسترش فرهنگ دینی در جهان تدوین کرده است.
خاتمه سخن و تأکید بر استمرار همکاریها
آیتالله اعرافی در پایان بار دیگر از حضور علما و اساتید نجف، نمایندگان مراجع، نماینده رهبری در عراق و طلاب حاضر تشکر کرد و افزود: اگر حوزههای علمیه بر اهداف بزرگ تمرکز کنند و دست در دست هم بگذارند، قادر خواهند بود فرصتهای بینظیر عصر حاضر را در مسیر گسترش معارف اهلبیت(ع) به کار گیرند و بر چالشهای نوظهور غلبه کنند.
نظر شما