به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از تهران، بنیاد فرهنگی البرز فراخوان شصتوچهارمین دوره «جایزه البرز نخبگانی» را منتشر کرده است؛ جایزهای که باسابقهترین نشان علمی کشور به شمار میرود و از سال ۱۳۴۲ به ابتکار نیکوکار نامدار، زندهیاد حسینعلی البرز، با هدف شناسایی و تقدیر از برجستهترین استعدادهای علمی ایران پایهگذاری شده است. طی بیش از شصت سال، این رویداد ملی هزاران دانشمند، پژوهشگر، فناور، طلبه و دانشجو را مورد حمایت و تجلیل قرار داده و امروز به یکی از معتبرترین نمادهای شایستگی در زیستبوم علم و فناوری کشور تبدیل شده است.
در فراخوان ۱۴۰۵، دانشجویان، پژوهشگران جوان، مخترعان و شرکتهای دانشبنیان، همچنین طلاب حوزههای علمیه سراسر کشور میتوانند با مراجعه به سامانه جایزه البرز نسبت به ثبتنام و ارسال مدارک خود اقدام کنند. ثبتنام از دهم آذر ۱۴۰۴ به مدت یک ماه انجام میشود و مطابق روال هر سال، تمدید نخواهد شد. پس از پایان مهلت ثبتنام، فرایند داوری با مشارکت هیئتهای تخصصی آغاز و برگزیدگان نهایی در اردیبهشت ۱۴۰۵ طی همایش ملی جایزه البرز مورد تجلیل قرار خواهند گرفت.
به همین بهانه، با دکتر حیدر ارشدی، مدیرعامل بنیاد فرهنگی البرز، گفتوگویی انجام دادهایم تا از ابعاد مختلف این رویداد علمی و برنامههای جدید جایزه البرز بیشتر بدانیم.
جایزه البرز بهعنوان باسابقهترین جایزه علمی ایران شناخته میشود. از نگاه شما، راز ماندگاری ۶۴ ساله این جایزه در چیست؟
جایزه البرز نخبگانی از سال ۱۳۴۲ توسط مرحوم حسینعلی البرز پایهگذاری شد، همواره بر پایه وقف علمی و حمایت از نخبگان ایرانی استوار بوده و با تمرکز بر مخاطبان علمی جامعه مانند دانشمندان، مخترعان، دانشجویان و حوزویان، نقش پررنگی در زیستبوم علم و فناوری کشور ایفا کرده است.
راز ماندگاری جایزه البرز، که امروز به عنوان "نوبل ایرانی" شناخته میشود، در چند عامل کلیدی نهفته است که ریشه در نیت مترقی مرحوم حسینعلی البرز دارد. نخست، این جایزه بر پایه وقف علمی بنا شده که یک مدل پایدار و مستقل از منابع دولتی است. مرحوم البرز تمام اموال خود را وقف کرد تا درآمد موقوفات، صرف تشویق نخبگان شود. این رویکرد، بنیاد را از نوسانات اقتصادی و سیاسی مصون نگه داشته و طی بیش از نیم قرن، هزاران نفر را حمایت کرده است. وقف علمی صورت گرفته در بنیاد فرهنگی البرز، مانند درختی تنومند است که ریشه در تعهد به علم و انسانیت دارد و میوههای آن، نسلهای نخبهای هستند که امروز برخی از آنها علاوه بر ویژگیهای ممتاز علمی، مسئولیتهای کلیدی کشور را بر عهده دارند.
دوم، تمرکز بر شناسایی و تجلیل از استعدادهای جوان و برگزیده در سطوح مختلف – از دانشآموزان تا دانشمندان – باعث شده جایزه البرز به نمادی از شایستگی علمی تبدیل شود. این جایزه نه تنها جوایز نقدی اعطا میکند، بلکه گواهی اعتبار علمی میدهد که برای برگزیدگان، دری به سوی فرصتهای بزرگتر باز میکند.
سوم، همکاری با نهادهای معتبر مانند وزارت علوم، وزارت بهداشت، بنیاد ملی نخبگان و مرکز مدیریت حوزههای علمیه، فرایند انتخاب را شفاف و عادلانه نگه داشته است.
در نهایت، انطباق با نیازهای روز جامعه، مانند افزودن بخش فناوران و پژوهشگران جوان در سالهای اخیر، جایزه را پویا نگه داشته است.
این ماندگاری، نتیجه تعهد به نیت واقف است که هدفش کاهش آلام بشری، ارتقاء رفاه زندگی انسانی و اعتلای حیثیت ایرانی در جامعه جهانی بود. بدون این پایههای مستحکم، جایزه البرز نمیتوانست ۶۴ سال دوام بیاورد و همچنان الهامبخش باشد.
چه بخشهایی از اهداف واقف فقید، زندهیاد حسینعلی البرز، امروز همچنان الهامبخش مسیر بنیاد است؟
اهداف زندهیاد حسینعلی البرز، که در اساسنامه بنیاد به طور دقیق ثبت شده، همچنان چراغ راه ماست. ایشان بنیاد را با هدف "کمک به اشاعه فرهنگ کشور و تجلیل از مقام علمی دانشمندان و پژوهندگان برتر، و تشویق دانشجویان، دانشآموزان و نوجوانان با استعداد ایرانی" تأسیس و وقف کرد. این اهداف در سه محور کلیدی خلاصه میشود: کاهش آلام بشری، ارتقای رفاه زندگی انسانی، و اعتلای نام ایران در جامعه جهانی.
مرحوم البرز، که از صفر و با تلاش و پشتکار به موفقیت رسید، باور داشت که علم، کلید انسانیت و پیشرفت است. او تمام زندگیاش را وقف کرد تا فرزندان وطن را حمایت کند، و ما امروز این نیت را با برگزاری همایشهای ملی ادامه میدهیم. این اهداف الهامبخش هستند زیرا بر پایه انسانیت بنا شدهاند؛ البرز حتی پس از فوت پدر و سختیهای مالی، با تلاش شخصی به تجارت موفق رسید و سپس همه داراییاش را وقف کرد. اقدامات خیری مانند اهدای بیمارستان سیار به هلال احمر یا تجهیزات پزشکی به بیمارستانها، نشاندهنده تمرکز او بر رفاه عمومی بود. امروز، این الهام در فراخوان ۱۴۰۵ دیده میشود، جایی که ایرانیان خارج از کشور هم میتوانند شرکت کنند تا حیثیت ایرانی در جهان ارتقا یابد. بدون این اهداف، بنیاد فرهنگی البرز نمیتوانست هزاران نخبه را حمایت و تشویق نماید.
در فراخوان امسال، چه تغییرات یا نوآوریهای اجرایی نسبت به دورههای قبل دیده میشود؟
فراخوان جایزه البرز ۱۴۰۵، در حالی که وفادار به اصول گذشته است، چند نوآوری اجرایی دارد تا فرایند را کارآمدتر و فراگیرتر کند.
اولاً، افزایش رقم جوایز نقدی؛ بر اساس روال رشد سالهای اخیر، رقم جوایز پس از تصویب هیئت امنا افزایش خواهد یافت – این در حالی است که در سال ۱۴۰۴، جوایز دانشجویان و حوزویان به ۱۱۰ میلیون تومان رسید، و برای دوره جدید نیز انتظار افزایش این رقم را داریم تا جذابیت بیشتری برای نخبگان ایجاد شود.
ثانیاً، تأکید بیشتر بر رویداد فناوران البرز؛ این رویداد حضوری برای فناوران و شرکتهای دانشبنیان، که در سالهای قبل هم برگزار شد، در دوره جدید برای معرفی طرحها به سرمایهگذاران و داوری نهایی تقویت شده تا علاوه بر تجلیل، فرصتهای عملی ایجاد کند.
ثالثاً، گسترش دامنه شرکتکنندگان؛ امسال، صریحاً اعلام شده که تمامی ایرانیان خارج از کشور میتوانند در صورت انطباق شرایط علمی خود با شیوهنامهها، در این فراخوان شرکت کنند و این موضوع از طریق وزارت امور خارجه به کلیه نمایندگیهای جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور نیز ابلاغ شده که این نوآوری نسبت به دورههای قبل، فراگیری بیشتری ایجاد میکند.
همچنین، ثبتنام از ۱۰ آذر ۱۴۰۴ به مدت یک ماه (تا ۱۰ دی) بدون تمدید، مانند سالهای گذشته، اما با تأکید بر پالایش مستندات و راستیآزمایی از مراجع ذیربط، فرایند را سریعتر کرده است.
هر سال، نوآوریهایی مانند دیجیتالسازی ثبتنام نیز اضافه میشود تا دسترسی آسانتر شود. امسال هم سامانه ثبتنام به نشانیwww.alborzprize.ir برای بارگذاری مدارک، نسبت به سال قبل بهینهسازی شده است. این تغییرات، بر اساس تجربیات سال ۱۴۰۴ که شاهد رشد چند برابری حضور حوزویان نسبت به سال ماقبل بودیم، طراحی شده تا مشارکت بیشتری از حوزویان را داشته باشیم.
بخش حوزویان یکی از بخشهای مهم جایزه البرز است. نقش و اهمیت مشارکت طلاب علوم دینی در این رویداد علمی را چگونه ارزیابی میکنید؟
بخش حوزویان، از بخشهای کلیدی جایزه البرز است و مشارکت طلاب علوم دینی، نقش حیاتی در غنیسازی زیستبوم علمی کشور دارد. این بخش، بر اساس نیت واقف که شامل سپاهیان ممتاز دین و دانش است، از سالهای اولیه بنیاد وجود داشته و امروز، طلاب حوزههای علمیه سراسر کشور میتوانند بر اساس شیوهنامه مربوطه شرکت کنند. اهمیت آن در این است که علوم دینی را به عنوان بخشی از علم کلی کشور برجسته میکند و نشان میدهد که نخبگی علمی محدود به رشتههای تجربی نیست. در دوره قبلی جایزه البرز، مشارکت حوزویان، رشدی چند برابری نسبت به سال ماقبل داشت و پس از دانشجویان، طلاب دومین گروه پرتعداد شرکتکننده بودند که این موضوع، نشاندهنده استقبال بیسابقه و نقش حوزویان در رقابتهای ملی است.
به نظر بنده، طلاب، نگهبانان فرهنگ و اخلاق جامعه هستند و مشارکتشان در جایزه البرز، پلی بین حوزه و دانشگاه ایجاد میکند تا علوم انسانی و دینی، در خدمت رفاه بشری قرار گیرد. این مشارکت، نه تنها تجلیل از تلاشهای علمی طلاب است، بلکه به ترویج فرهنگ وقف علمی در حوزهها نیز کمک میکند و با همکاری مرکز مدیریت حوزههای علمیه، فرایند را معتبرتر میسازد. در نهایت، برگزیدگان حوزوی، الگویی برای نسل جوان میشوند و نشان میدهند که جایزه البرز، بستری برای اتحاد علم و دین است.
چه نوع فعالیتهای علمی یا پژوهشی طلاب بیشترین شانس را برای راهیابی به مرحله داوری دارند؟
در شیوهنامه طلبه برتر جایزه البرز ۱۴۰۵، که بر اساس نیت واقف مرحوم حسینعلی البرز تدوین شده، تمرکز اصلی بر فعالیتهایی است که به سه آرمان کلیدی جایزه کمک کنند: کاهش آلام بشری، ارتقای رفاه زندگی انسانی، و اعتلای حیثیت ایرانی در جامعه جهانی. داوری بر اساس امتیازات سه بخش آموزشی، پژوهشی، و تبلیغی/فرهنگی/اجتماعی انجام میشود، و سهم هر بخش بسته به مقطع تحصیلی متفاوت است. برای مثال، در سطح دو طلبگی، بخش آموزشی ۴۵ درصد، پژوهشی ۲۵ درصد، و تبلیغی/فرهنگی/اجتماعی ۳۰ درصد امتیاز را تشکیل میدهد. این سهم در سطوح بالاتر تغییر میکند؛ مثلاً برای سطوح بالاتر از چهار، آموزشی ۳۰ درصد، پژوهشی ۵۵ درصد، و تبلیغی ۱۵ درصد است. این ساختار نشاندهنده این است که هرچه سطح بالاتر میرود، تأکید بیشتری بر پژوهشهای عمیق و نوآورانه میشود، بنابراین طلابی که در این زمینهها قویتر عمل کنند، شانس بیشتری برای ورود به بخش نهایی را خواهند داشت.
حالا بیایید جزئیتر بررسی کنیم. در بخش آموزشی، که پایه و اساس داوری است، فعالیتهایی مانند کسب معدل بالا – حداقل ۱۸ برای سطح دو، ۱۷ برای سطح سه، و ۱۶ برای سطوح بالاتر – امتیاز میآورد، اما مواردی مانند تدریس سطوح حوزوی، تدریس در دانشگاه یا محیط غیرحوزوی، رتبههای برتر در مسابقات علمی مانند المپیادها، تدریس بینالملل یا به زبان غیرفارسی، تدوین جزوات علمی، تألیف کتب درسی، طراحی طرح درس جدید، هدایت پایاننامهها، نوآوری در روش تدریس، و تربیت مدرسین جوان، بیشترین تأثیر را دارند. این فعالیتها نشاندهنده بنیاد علمی قوی فرد هستند و اگر با نوآوری همراه باشند، شانس ورود به مراحل بعدی را افزایش میدهند.
اما بخش پژوهشی، که واقعاً قلب تپنده فعالیتهای علمی است، جایی است که تمایز اصلی ایجاد میشود. اینجا پژوهشهای کاربردی در قالب کتاب، مقاله، و پژوهش بیشترین شانس را دارند، به ویژه اگر به مسائل روز جامعه بپردازند. برای مثال، تألیف کتاب پژوهشی ناظر به مسائل کشور یا تمدن اسلامی، ترجمه آثار علمی، مقاله علمی پژوهشی داخلی در حوزه نیازهای نظام اسلامی، مقاله بینالمللی با رویکرد اسلامی، پایاننامه سطح چهار یا سه با خروجی کاربردی، ارائه کرسی نوآوری یا مناظره، پژوهش میانرشتهای یا مسئلهمحور، پژوهش بینالمللی در علوم اسلامی، ثبت ایده نو در نظامسازی اسلامی، و برگزیده شدن در رویدادهایی مانند جشنواره علامه حلی یا کتاب سال حوزه و جشنواره فارابی امتیاز بالایی میگیرند. البته برای فعالیتهای مشترک، امتیاز بر اساس جایگاه تقسیم میشود؛ مثلاً در دو نویسنده، مسئول ۹۰ درصد و دیگری ۶۰ درصد میگیرد، و این تا شش نویسنده و بیشتر ادامه دارد، پس نقش محوری داشتن مهم است.
در نهایت، بخش تبلیغی، فرهنگی و اجتماعی مکمل این فعالیتهاست و میتواند پژوهشهای کاربردی را تقویت کند. اینجا فعالیتهایی مانند تبلیغ مسئلهمحور، تبلیغ در محیطهای نخبگانی، تبلیغ تخصصی در فقه حکومتی یا خانواده، تبلیغ بینالمللی، تولید محتوای تبلیغی مانند کتاب یا مقاله، پایهگذاری مجموعههای تبلیغی، مدیریت نهادهای فرهنگی، و در حوزه فرهنگی، رتبههای برتر در مسابقات قرآن و نهجالبلاغه، فعالیتهای اجتماعی ملی یا در بحرانها، و حتی قهرمانی ورزشی بینالمللی یا ملی امتیاز میآورند. این بخش نشان میدهد که فعالیتهای علمی اگر با تأثیر اجتماعی همراه باشند، شانس بیشتری دارند.
نکته کلیدی این است که تمامی فعالیتها باید در چهار سال اخیر (از ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۴) انجام شده باشند، با مستندات معتبر، و طلاب ایرانی خارج از کشور هم میتوانند فعالیتهای معادل را از طریق سامانه بارگذاری کنند. قویاً تأکید داریم که از بارگذاری اطلاعات نامعتبر پرهیز شود، زیرا منجر به محرومیت دائم میشود. در نهایت، تفسیر نهایی بر عهده دبیرخانه علمی است، و طلابی که فعالیتهایشان با آرمانهای جایزه همسو باشد، بیشترین شانس را خواهند داشت. برای جزئیات بیشتر، علاقمندان میتوانند شیوهنامه را در سایت www.alborzprize.ir مطالعه کنند.
تعامل بنیاد فرهنگی البرز با مرکز مدیریت حوزههای علمیه در این فراخوان به چه شکل است؟
تعامل بنیاد با مرکز مدیریت حوزههای علمیه، بر پایه همکاری رسمی و بلندمدت است و در فراخوان ۱۴۰۵، نقش کلیدی در فرایند دارد. این مرکز، یکی از همراهان اصلی جایزه البرز است و در شیوهنامه بخش حوزویان، به عنوان یکی از همکاران تهیه و تدوین و در بخش ارزیابی، یکی از مراجع تأیید و استعلام مدارک شناخته میشود. تعامل شامل چند مرحله است: اول، تدوین شیوهنامه مشترک برای اطمینان از انطباق با استانداردهای حوزه؛ دوم، پالایش اولیه ثبتنامها و راستیآزمایی از طریق استعلام از مرکز؛ سوم، حضور نمایندگان مرکز در هیئت داوری برای ارزیابی عادلانه.
این تعامل، مانند پلی بین بنیاد و حوزه است و رشد مشارکت حوزویان در سال گذشته، نتیجه همین همکاری است. همچنین، مرکز در معرفی طلاب برتر و ترویج فراخوان همراهی میکند، و در همایشهای سالیانه اعطای جایزه البرز نیز، مسئولان حوزه حضور دارند. این تعامل، تضمینکننده اعتبار علمی جایزه است و بر اساس تفاهمات گذشته، ادامه مییابد تا بخش حوزویان، قویتر شود.
آیا بنیاد برنامهای برای تبدیل جایزه البرز به یک رویداد بینالمللی دارد؟
جایزه البرز بنابر نیت واقف، صرفاً بر نخبگان ایرانی تمرکز دارد، و در این مسیر، گامهایی برای بینالمللی شدن برداشته است. در فراخوان جایزه البرز ۱۴۰۵، صریحاً اعلام شده که پژوهشگران ایرانی خارج از کشور میتوانند شرکت کنند، که این یک گسترش نسبت به دورههای قبل است و هدفش ارتقای حیثیت ایرانی در جهان است. البته مطابق نیت واقف، ایرانیانی که جلای وطن نکرده باشند و تابعیت کشور عزیزمان را حفظ کرده باشند.
با این حال، برنامهای برای تبدیل کامل به رویداد بینالمللی (مانند پذیرش غیرایرانیان) نداریم، زیرا نیت واقف بر حمایت از فرزندان وطن متمرکز است. اما در آینده، با همکاری بنیاد ملی نخبگان و رسانه ملی، ممکن است بخشهایی مانند رویداد فناوران البرز را بینالمللی کنیم. این رویکرد تدریجی، ماندگاری جایزه را حفظ میکند در حالی که افقهای جهانی را باز میگشاید.
انتهای پیام/
نظر شما