به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، حجتالاسلام والمسلمین احمد رهدار، عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم، امروز چهارشنبه ۲۶ آذرماه، در پنل علمی نخستین همایش بینالمللی الهیات و مقاومت در دانشکده علوم دانشگاه فردوسی به تبیین ابعاد نظم نوین جهانی و مسئله جهانیشدن گفتمان مقاومت پرداخت و با تشریح زمینهها، الزامات و چالشهای پیشروی این گفتمان، بر ضرورت بازآفرینی نظری و عملی مقاومت در سطح جهانی تأکید کرد.
نظم نوین جهانی و جایگاه گفتمان مقاومت
وی با اشاره به بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره ویژگیهای نظم نوین جهانی، اظهار داشت: افول قدرت آمریکا، چرخش تدریجی مرکز ثقل قدرت از غرب به شرق و جهانیشدن گفتمان مقاومت، سه شاخص اصلی نظم نوین جهانی هستند و تمرکز این بحث بر مؤلفه سوم، یعنی جهانیشدن گفتمان مقاومت است؛ مؤلفهای که میتواند معادلات فکری، سیاسی و اجتماعی جهان معاصر را دگرگون کند.
حجت الاسلام و المسلمین رهدار نخستین زمینه تاریخی جهانیشدن گفتمان مقاومت را افول نظم لیبرال و بحران هژمونی غرب دانست و گفت: نهادهای بینالمللی برآمده از تفکر غربی، از سازمان ملل و ساختارهای حقوق بشری گرفته تا سایر نهادهای جهانی، در آخرین پرونده تاریخی خود یعنی جنایات رژیم صهیونیستی علیه مردم غزه، ناکارآمدی خود را بهروشنی نشان دادند.
وی ادامه داد: این نهادها با بودجههای کلان و با ادعای جلوگیری از خشونت و توحش شکل گرفتند، اما در برابر این حجم از جنایت نهتنها ناتوان بودند بلکه عملاً سکوت اختیار کردند. همین مسئله موجب شکلگیری اعتراضات گسترده جهانی و سلب اعتماد افکار عمومی نسبت به نظم لیبرال شد.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم دومین زمینه را تحولات ژئوپلتیکی و ظهور نظم چندقطبی عنوان کرد و افزود: در گذشته، بازیگران اصلی عرصه بینالملل دولتها و در کنار آنها سازمانهای رسمی بینالمللی بودند، اما تحولات فناورانه، بهویژه گسترش شبکههای اجتماعی، موجب شده بازیگران جدید و متعددی وارد صحنه شوند. این تکثر بازیگران، امکان نقشآفرینی جریانها و شبکههای مقاومت را فراهم کرده و مانع از تداوم بازیگری یکجانبه جریانهای استکباری شده است.
این استاد دانشگاه سومین زمینه تاریخی جهانیشدن مقاومت را استمرار استعمار کلاسیک در قالب استعمار نو و استعمار فرانو دانست و تصریح کرد: هرچند استعمار کلاسیک در بسیاری از کشورهای غیرغربی به پایان رسید و استقلال نسبی برای آنها بهدنبال داشت، اما استعمار غربی با تغییر چهره، در قالبهای جدید ادامه یافت. تجربه فشارهای ناشی از استعمار نو و فرانو، آگاهی جمعی جدیدی را ایجاد کرد که بهتدریج جبهههای مقاومت را به یکدیگر پیوند داد.
تجربههای تاریخی و شکلگیری مقاومت جهانی
وی چهارمین محور را تجربههای تاریخی مقاومت در گذار به سطح جهانی برشمرد و گفت: همانگونه که جریانهای استقلالطلب توانستند خود را در سطح جهانی همافزا کنند، جریانهای مقاومت نیز با وجود تفاوتها، به هم نزدیک شدهاند. مجموع این چهار زمینه تاریخی، ما را به نقطهای رسانده که امروز شاهد ظهور یک جریان واحد به نام مقاومت جهانی هستیم.
حجت الاسلام و المسلمین رهدار با تأکید بر اینکه هسته مرکزی گفتمان مقاومت در ایران و منطقه غرب آسیا قرار دارد، اظهار داشت: اگر گفتمان مقاومت بخواهد نقش رهبری در سطح جهانی ایفا کند، باید الزامات جدیدی را در خود ایجاد کند.
بازتولید مفهومی مقاومت در سطح جهانی
وی نخستین الزام را بازتولید گفتمان مقاومت دانست و گفت: در دهههای نخست انقلاب اسلامی، مواجهه ما با جریانهای کفر و استکبار ذیل مفهوم جهاد صورتبندی میشد، اما در سده اخیر، بهدلیل سوءاستفاده جریانهای تکفیری مانند داعش و القاعده از این مفهوم، جهاد در افکار عمومی جهانی بار منفی پیدا کرده است؛ در مقابل، مفهوم مقاومت با وجود ریشههای اسلامی، ظرفیت جهانی بیشتری دارد و میتواند حتی جریانهای غیرمسلمان ضد استکباری را نیز ذیل خود جمع کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم دومین الزام را مردمیسازی گفتمان مقاومت عنوان کرد و افزود: تاکنون بار اصلی مقاومت بر دوش دولتها، احزاب و گروههای خاص بوده است، اما در مرحله جدید، باید این بار بر دوش امت اسلامی و مستضعفان جهان قرار گیرد. تقویت دیپلماسی عمومی و بهویژه دیپلماسی شهروندی، در این مسیر نقش کلیدی دارد.
وی سومین الزام را ورود گفتمان مقاومت به نهاد علم جهانی دانست و تصریح کرد: نخبگان دانشگاهی و حوزوی، بیش از تودههای عمومی، توان درک و تحلیل چالشهای جهان معاصر را دارند. تولید نظریههای آکادمیک در حوزههایی مانند فلسفه مقاومت، هنر و مقاومت، امنیت و مقاومت و سایر شاخههای علمی، با رویکرد انتقادی به هژمونی غرب، ضرورتی راهبردی است.
حجت الاسلام و المسلمین رهدار چهارمین الزام را نهادسازی و شبکهسازی فراملی برشمرد و گفت: تجربه حضور در برخی رویدادهای بینالمللی نشان میدهد جریانهای متعددی در سراسر جهان در پروژه مقاومت فعالاند، اما ارتباط منسجم و شبکهای میان آنها وجود ندارد. اتصال این ظرفیتها میتواند قدرت و اثرگذاری مقاومت جهانی را بهمراتب افزایش دهد.
چالشهای پیشروی مقاومت جهانی
وی در ادامه به چالشهای گفتمان مقاومت اشاره کرد و افزود: امنیتیسازی و برچسبگذاری بینالمللی، فشارهای حقوقی و رسانهای نظام سلطه، شکافهای درونگفتمانی و خطر گرایش به کنشهای خشونتمحور، از مهمترین چالشهای پیشروی مقاومت است. اگر این چالشها مدیریت نشود، امکان انحراف گفتمان مقاومت وجود دارد.
حجت الاسلام والمسلمین رهدار در پایان تأکید کرد: گفتمان مقاومت باید با پرهیز از خشونتگرایی و با تکیه بر اخلاق، عقلانیت و کارآمدی، از تکرار تجربههای تلخ جریانهای افراطی فاصله بگیرد. در این صورت، میتوان امیدوار بود که مقاومت در آیندهای نهچندان دور، بهعنوان یک گفتمان اندیشهای و سلوکی، در برابر گفتمان سلطه جهانی، نقشی تعیینکننده ایفا کند.
انتهای پیام/
نظر شما