به گزارش خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین فرهاد عباسی معاون پژوهش حوزههای علمیه در دیدار با آیتالله سیداحمد خاتمی که امروز در سالن جلسات دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری در قم برگزار شد با تأکید بر نهادینه شدن پژوهش در ساختار آموزشی حوزههای علمیه، از طراحی برنامههای جامع مهارتافزایی پژوهشی و تربیت استاد پژوهشگر خبر داد.
وی با اشاره به تحولات اساسی پژوهش در حوزههای علمیه اظهار کرد: خوشبختانه پژوهش در حوزههای علمیه طی سالهای اخیر جانی تازه گرفته است. امروز پژوهش دیگر یک مقوله ابتدایی و حاشیهای نیست، بلکه از مراحل مقدماتی و سطح آغاز میشود و تا سطوح عالی تحصیلی حوزه و حتی پس از فراغت از تحصیل در قالبهای متنوع و هدفمند ادامه دارد.
گسترش پژوهش از سطوح مقدماتی تا پس از فراغت از تحصیل
معاون پژوهش حوزههای علمیه افزود: در حال حاضر، پژوهش بهعنوان یک جریان مستمر و اثرگذار در تمام مراحل تحصیل حوزوی حضور دارد و اتفاقات مهمی در زمینه آموزش پژوهش، تربیت پژوهشگر و تولید علوم دینی در حوزههای علمیه در حال وقوع است. این روند، دستاوردی ارزشمند و مایه افتخار حوزههای علمیه به شمار میآید.
ثمره انقلاب اسلامی و تلاش مدیران و بزرگان حوزههای علمیه
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با بیان اینکه این پیشرفتها به برکت انقلاب اسلامی محقق شده است، تصریح کرد: آنچه امروز در عرصه پژوهش حوزههای علمیه شاهد آن هستیم، نتیجه مجاهدتها و تلاشهای مستمر مسئولان مختلف حوزه در سالهای گذشته است؛ از اعضای محترم شورای عالی حوزههای علمیه گرفته تا مدیران، معاونان و دستاندرکاران پیشین که هر یک نقش مؤثری در این مسیر ایفا کردهاند.
وی ادامه داد: در رأس همه این تلاشها، باید یاد و نام امام راحل عظیمالشأن(ره) را گرامی بداریم، چراکه بسیاری از توفیقاتی که امروز نصیب حوزههای علمیه شده، مرهون اندیشهها و مجاهدتهای آن مرد بزرگ است. همچنین نقش هدایتها و راهبریهای عالمانه، دوراندیشانه و بلند افق رهبر معظم انقلاب اسلامی، در ترسیم مسیر حرکت امروز حوزههای علمیه، نقشی تعیینکننده و بیبدیل بوده است.
برنامههای جامع مهارتآموزی پژوهشی برای طلاب
وی با اشاره به اقدامات معاونت پژوهش حوزههای علمیه گفت: در معاونت پژوهش، برای تحقق عملی این رویکرد، برنامههای آموزشی جامع و هدفمندی برای ارتقای مهارتهای مختلف پژوهشی مورد نیاز طلاب طراحی و اجرا شده است. این برنامهها در طول سال تحصیلی و حتی در ایام تابستان و تعطیلات نیز استمرار دارد.
حجرههای تابستانه و اعتکافهای پژوهشی
حجتالاسلام والمسلمین عباسی خاطرنشان کرد: بخشی از این آموزشها در قالب طرحهایی مانند «حجرههای تابستانه» و «اعتکافهای پژوهشی» برگزار میشود که فرصتی مناسب برای تمرکز طلاب بر آموزش مهارتهای پژوهشی و تمرین عملی پژوهش فراهم میآورد.
تربیت استاد پژوهشگر؛ دو رویکرد مکمل
وی در ادامه به موضوع تربیت استاد پژوهشگر اشاره کرد و گفت: تربیت استاد پژوهشگر در معاونت پژوهش با دو رویکرد اساسی دنبال میشود؛ نخست آنکه استاد توانایی آموزش خودِ پژوهش را داشته باشد و پژوهش بهعنوان یک موضوع مستقل قابل تدریس باشد، و دوم آنکه استاد بتواند دروس مختلف حوزوی را با رویکرد و روش پژوهشمحور ارائه کند. این رویکردها از جمله اقدامات مهمی است که در معاونت پژوهش حوزههای علمیه محقق شده و در حال توسعه است.
رشد کمسابقه تولید علم در حوزههای علمیه پس از انقلاب اسلامی
حجتالاسلام والمسلمین عباسی در ادامه خاطرنشان کرد: امروز حوزههای علمیه به یکی از کانونهای جدی تولید دانش در کشور تبدیل شدهاند. رشد چشمگیر مجلات علمی، مراکز پژوهشی، کتابخانهها و انجمنهای علمی در این نهاد علمی-دینی رشد بسیار زیادی داشته است.
افزایش چشمگیر مجلات علمی در حوزههای علمیه
وی با اشاره به وضعیت حوزههای علمیه پیش از انقلاب اسلامی گفت: پیش از انقلاب، حوزههای علمیه تنها یک یا دو مجله محدود داشتند، اما امروز با افتخار میتوان اعلام کرد که حدود ۲۸۰ مجله علمی در حوزههای علمیه منتشر میشود. حداقل ۷۰ مجله از این تعداد موفق به اخذ رتبههای علمی ـ پژوهشی و علمی ـ ترویجی شدهاند و نقش مؤثری در تولید دانش دینی و علوم مرتبط ایفا میکنند.
تولید سالانه هزاران مقاله علمی معتبر
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با ارائه یک برآورد آماری افزود: حتی اگر بهصورت حداقلی ۲۰۰ مجله علمی فعال را در نظر بگیریم و هر مجله سالانه دو شماره منتشر کند، با احتساب انتشار میانگین ۶ مقاله در هر شماره، سالانه حدود ۲۵۰۰ مقاله علمی معتبر در حوزههای علمیه تولید میشود. برخی از این مجلات بهصورت فصلی و حتی با انتشار ۸ مقاله در هر شماره فعالیت دارند که نشاندهنده ظرفیت بالای علمی و پژوهشی حوزه است.
گسترش مراکز و پژوهشکدههای حوزوی
این استاد حوزه علمیه با اشاره به توسعه زیرساختهای پژوهشی تصریح کرد: در گذشته، فعالیتهای پژوهشی عمدتاً به تلاشهای فردی طلاب و اساتید محدود میشد، اما امروز دهها پژوهشکده و مرکز پژوهشی در حوزههای علمیه مشغول فعالیت هستند. در حال حاضر، حدود ۵۰ مرکز پژوهشی در قالب پژوهشگاه، پژوهشکده و مرکز تحقیقاتی، با مجوز رسمی شورای اعطای مجوز حوزههای علمیه فعالیت میکنند.
فعالیت بیش از ۵۰۰ کتابخانه مجهز در حوزههای علمیه
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به وضعیت کتابخانههای حوزوی گفت: امروز در حوزههای علمیه بیش از ۵۰۰ کتابخانه مجهز فعال است که از این میان، ۱۰۰ کتابخانه در زمره کتابخانههای رتبه اول کشور قرار دارند.
وی ادامه داد: در نظام رتبهبندی ملی کتابخانهها، بسیاری از کتابخانههای حوزوی در رتبههای یک تا پنج قرار گرفتهاند و دو کتابخانه شاخص حوزههای علمیه، یعنی کتابخانه آیتاللهالعظمی بروجردی(ره) و کتابخانه آیتاللهالعظمی حائری(ره)، در میان ۱۰ کتابخانه برتر کشور اعم از حوزوی و غیرحوزوی جای دارند.
تشکیل انجمنهای علمی و شبکه گسترده نخبگان حوزوی
معاون پژوهش حوزههای علمیه در بخش دیگری از سخنان خود به شکلگیری انجمنهای علمی در حوزههای علمیه اشاره کرد و گفت: امروز ۲۶ انجمن علمی فعال در حوزههای علمیه شکل گرفته که مجمعی از فرهیختگان و اندیشورزان در رشتهها و عرصههای مختلف علمی بهشمار میروند.
وی افزود: نزدیک به ۴ هزار پژوهشگر تراز حوزوی عضو این انجمنها هستند و در حوزههایی همچون رصد علم، توزیع و آموزش دانش، تولید نظریه و راهبری علمی در رشتههای تخصصی خود فعالیت میکنند.
حوزههای علمیه امروز در عرصه پژوهش و تولید علم پیشتازند
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با تأکید بر پویایی و پیشتازی حوزههای علمیه در عرصه پژوهش گفت: حوزه امروز در حوزه پژوهش، یک حوزه علمیه فعال، زنده و پیشرو است و بنده با قاطعیت و بر اساس تجربه مستقیم خود در کمتر از یک سال گذشته که توفیق خدمت در مجموعه پژوهشی حوزه را داشتهام، این مسئله را تأیید و از آن دفاع میکنم.
پیشتازی حوزویان و نهادهای پژوهشی حوزه در تولید علم
وی افزود: هم شخصیتهای علمی حوزوی و هم نهادها و مراکز پژوهشی حوزههای علمیه، در مقایسه با بسیاری از مجموعههای علمی دیگر، بهمراتب جلوتر حرکت میکنند و از مرزها و قلههای علم و دانش دفاع کرده و در این مسیر گامهای مؤثری برمیدارند. امروز در حوزههای علمیه پژوهشگرانی حضور دارند که بهتنهایی بار علمی چندین مؤسسه پژوهشی را به دوش میکشند.
نقش شخصیتهای برجسته علمی در اعتباربخشی به پژوهشهای حوزوی
این استاد حوزه علمیه با اشاره به جایگاه شخصیتهای علمی برجسته در حوزه اظهار داشت: ما اساتید بزرگی همچون آیتالله استادی را در حوزه داریم که بهتنهایی موجب اعتباربخشی به پژوهشهای متعدد پژوهشکدهها و مراکز علمی هستند. چنین نقشآفرینیهایی منحصر به یک نفر نیست و نمونههای متعددی از این دست در حوزههای علمیه وجود دارد.
تواضع علمی؛ مانعی ناخواسته در معرفی دستاوردهای پژوهشی حوزه
وی با بیان اینکه حوزههای علمیه امروز در عرصه تولید علم پیشتاز هستند، تصریح کرد: با این حال، برخی کاستیها موجب شده است که این ظرفیتها آنگونه که شایسته است معرفی نشود. حوزویان بهطور طبیعی از روحیه تواضع برخوردارند و بسیاری اوقات از عرضه و نمایش دستاوردهای خود پرهیز میکنند؛ این ویژگی اخلاقی گاه سبب میشود در حالی که دیگران دستاوردهای کوچک خود را بزرگ جلوه میدهند، حوزویان از معرفی ظرفیتها و توانمندیهای عظیم علمی خود خودداری کنند.
چالشهای حمایت و موازیکاری در عرصه پژوهش
حجتالاسلام والمسلمین عباسی ادامه داد: در برخی موارد با مشکلاتی در حوزه هدایت، پشتیبانی و همچنین انجام کارهای موازی پژوهشی در میان مراکز مختلف مواجه هستیم که نیازمند ساماندهی و همافزایی است.
امید به جبران کاستیها با هدایت بزرگان حوزههای علمیه
وی ابراز امیدواری کرد که با رهنمودهای زعما و بزرگان حوزه، شورای عالی حوزههای علمیه و حمایت شخصیتهای برجسته، بتوانیم این کاستیها را به فضل الهی جبران کرده و هیمنه و اقتدار پژوهشی حوزههای علمیه را بیش از پیش به جامعه علمی و مخاطبان نیازمند معرفی کنیم.
انتشار بیش از ۳۵۰ اثر در پیوند پژوهشهای حوزوی با نیازهای نظام اسلامی
معاون پژوهش حوزههای علمیه در ادامه از فعالیت دبیرخانه حمایت از پژوهشهای مورد نیاز حوزه و نظام خبر داد و گفت: در معاونت پژوهش، واحدی تحت عنوان «دبیرخانه حمایت از پژوهشهای مورد نیاز حوزه و نظام» راهاندازی شده است که مأموریت اصلی آن، ایجاد پیوند میان یافتههای علمی حوزه و مسائل و نیازهای نظام اسلامی است. تاکنون در این دبیرخانه بیش از ۳۵۰ اثر علمی در این راستا منتشر شده است.
حجتالاسلام والمسلمین عباسی گفت: حوزههای علمیه پیشگام شناسایی اولویتهای پژوهشی و تولید دانش هستند. معاونت پژوهش حوزههای علمیه با رویکرد دانشی، استانی و نهادی، نظام جامعی برای شناسایی مسائل اولویتدار پژوهشی طراحی کرده است. این طرحها با هدف پاسخگویی دقیقتر حوزه به نیازهای علمی، فرهنگی و اجتماعی کشور در ابعاد مختلف طراحی و اجرا شدهاند.
شناسایی اولویتهای پژوهشی در ۱۵ عرصه دانشی
معاون پژوهش حوزههای علمیه با اشاره به نخستین محور این طرحها اظهار داشت: در گام نخست، شناسایی اولویتهای پژوهشی بهصورت «دانشبهدانش» دنبال شد. در این فرآیند، پژوهشگران با مطالعه نظاممند پایاننامهها، کتابها، مقالات علمی و همچنین از طریق مصاحبه با شخصیتها و نخبگان علمی، مسائل اصلی و اولویتدار هر دانش را استخراج و دستهبندی کردند. تاکنون این فرایند در ۱۵ عرصه دانشی با موفقیت به انجام رسیده و نتایج آن در اختیار مراکز تصمیمساز و پژوهشی حوزه قرار گرفته است.
اجرای برش استانی متناسب با جغرافیای فرهنگی و دینی
حجتالاسلام والمسلمین عباسی افزود: افزون بر رویکرد دانشی، شناسایی اولویتهای پژوهشی با «برش استانی» نیز آغاز شده است. در این بخش، بررسی میشود که در جغرافیای فرهنگی و دینی هر استان، چه مسائل و نیازهای پژوهشی متوجه حوزههای علمیه است. تاکنون این طرح در پنج استان کشور به مرحله نهایی رسیده و الگوی مناسبی برای تعمیم به سایر استانها فراهم شده است.
تمرکز بر نیازهای پژوهشی نهادها و دستگاههای اجرایی
وی سومین محور این طرح را «رویکرد نهادی» عنوان کرد و گفت: در این بخش، نیازها و چالشهای پژوهشی نهادها و سازمانهای مختلف کشور شناسایی میشود؛ نهادهایی مانند سازمان بهزیستی یا حوزههایی نظیر نفت و آب که با مسائل پیچیده اجتماعی، حقوقی و اخلاقی مواجه هستند. در این رویکرد، ابعاد مختلف معارف بنیادین، اخلاق، آداب، فقه و حقوق مرتبط با مسائل این نهادها مورد توجه قرار میگیرد و این فرایند هماکنون در دست اجراست.
کتاب سال حوزه؛ محفلی برای شناسایی تولیدکنندگان دانش
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به رویدادهای کلان پژوهشی حوزه اظهار داشت: یکی از مهمترین این رویدادها، «کتاب سال حوزه» است که نقش مؤثری در شناسایی سالانه تولیدکنندگان برتر دانش در حوزههای علمیه ایفا میکند. در سال گذشته حدود ۵۰۰ عنوان کتاب حوزوی به دبیرخانه کتاب سال ارسال شد. این آثار که همگی در سطح علمی قابلتوجهی تولید شدهاند، در مراسم کتاب سال امسال مورد تقدیر قرار خواهند گرفت و آثار برگزیده بهعنوان نمونههای شاخص تولید علم معرفی میشوند.
وی تأکید کرد: برگزیدگان کتاب سال، همان عالمانی هستند که با افتخار از سوی حوزههای علمیه، در عرصه علوم انسانی، فقه معاصر و سایر علوم حوزوی، در مرزهای دانش به تولید علم میپردازند.
لزوم پاسداری مضاعف از میراث علمی حوزه
حجتالاسلام والمسلمین عباسی خاطرنشان کرد: حوزههای علمیه امروز در سایه درختی تنومند نشستهاند که با خون شهدای انقلاب اسلامی و مجاهدتهای تاریخی علمای بزرگ شیعه به ثمر نشسته است. بر همین اساس، وظیفه ما در حراست، پاسداری و حمایت از این سرمایه عظیم، سنگینتر از دیگران است.
وی افزود: اگر دیگران به ازای هر میزان حمایت، یک نتیجه ارائه دادهاند، حوزههای علمیه و حوزویان بهازای هر حمایتی که دریافت کردهاند، چندین برابر و گاه دهها ثمر علمی و پژوهشی به جامعه تحویل دادهاند.
انتهای پیام/
نظر شما