معاونت تهذیب حوزه‌های علمیه در راستای تحقق منویات مقام معظم رهبری و بر اساس رسالت خود،‌اقدام به برگزاری دومین کرسی آزاداندیشی با موضوع «وحدت شیعه و سنی» و ریز موضوعات «وحدت، آری یا خیر»، «وحدت، استراتژی یا تاکتیک؟» ،‌«محدوده وحدت» و «آثار وحدت » کرد و تنی چند از طلاب و فضلای حوزه به بیان دید‌گاه‌های خود پیرامون آن پرداخته و نهایتا راهبرد‌های این عرصه از سوی معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه تبیین شد.

در آغاز این نشست، حجت‌الاسلام محمد محسن مروجی طبسی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، با بیان دیدگاه‌های خود پیرامون شیعه و سنی، اظهار داشت: امروزه، جریان وحدت شیعه و سنی نتوانسته تأثیری برای ما داشته باشد و‌ خطرهایی را نیز برای ما داشته است و وحشتی در میان شیعیان،‌ مبنی بر نادیده گرفتن ارزش‌های مکتب تشیع وجود دارد.

 * جریان‌های تقریبی در جهان اسلام

وی با اشاره به جریان‌های تقریبی در جهان اسلام اظهار داشت:‌ جریان‌ افراطی در میان اهل‌سنت و شیعیان وجود دارد؛ آنها وجود وحدت را بی‌فایده و حتی اشتباه می‌دانند. این روحیه در میان وهابیت و جریان سلفی وجوددارد و در میان شیعیان نیز برخی بر اشتباه بودن این اتحاد تأکید دارند.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره موافقان وحدت شیعه و سنی گفت: برخی در این میان، موافق وحدت هستند، ولی نگاهی تاکتیکی و موقت به آن دارند. برخی دیگر نیز با تأکید بر مشترکات، از اختلافات جلوگیری می‌کنند.

وی با اشاره به وجود نگاهی تقریبی افراطی اظهار داشت: پیروان این دیدگاه اعتقاد دارند که باید در آموزه‌های خود بازنگری کنیم و مسائل جدیدی به جای آنها تبیین شود. مسئله  امامت اهل‌بیت(علیهم‌السلام)، شهادت حضرت زهرا(س)،‌ علم غیب امامان(علیهم‌السلام) و...، از این مسائل می‌باشد.

حجت‌الاسلام مروجی طبسی نبود وحدت میان موافقین وحدت شیعه وسنی را آسیبی در این عرصه معرفی کرد وگفت: چگونه می‌توان دم از وحدت زد، ولی هنوز به روش واحدی در این عرصه نرسیده باشیم و یا این که وحدت به جای فایده، بی فایده و خطرناک برای ما باشد.

 * نیازمند منشور وحدت شیعه و سنی هستیم

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود:‌ باید افرادی در این عرصه وارد شونده و با تشکیل کارگروه‌های علمی و با بررسی نظارت رهبر معظم انقلاب و مراجع تقلید در این عرصه،‌منشور وحدت را تدوین کنند.

در ادامه،‌ حجت‌الاسلام محمد فولادوند، به عنوان موافق وحدت اسلامی، درباره چیستی وحدت میان شیعه و سنی اظهار داشت: وحدت شیعه و سنی به این معنی است که با تأکید بر اشتراکات و کنار گذاشتن اختلافات، در جامعه اسلامی اتحاد ایجاد کنیم.

وی به دلایل ضرورت تأکید بر وحدت شیعه و سنی اشاره کرد و گفت:‌ بر اساس آیات قرآن کریم، سیره پیامبر و اهل‌بیت(علیهم‌السلام) بر ایجاد اتحاد میان مسلمانان تأکید شده است و هرچه وحدت بیشتر باشد، پایداری و ثبات جهان اسلام بیشتر می‌شود و توطئه‌های دشمنان نیز از بین می‌رود.

حجت‌الاسلام فولادوند با تأکید بر این که اتحاد از ضروریات دین و نوعی استراتژی همیشگی می‌باشد، ادامه داد: اگر نگاه تاکتیکی به وحدت داشته باشیم باید بدانیم که با  پیروزی انقلاب اسلامی ایران و در ادامه آن شکل گیری بیداری اسلامی در جهان، موجب به چالش کشیدن ایدئولوژی لیبرالیسم و سوسیالیسم غرب شده و همین مسئله باعث گردیده که دشمن تمام تلاش خود را برای سرکوبی و یا حداقل انحراف آن انجام ‌دهد، در این شرایط باید با اتحاد این مسئله را به نتیجه مطلوب برای جهان اسلام قرار دهیم.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: با توجه به این که تلاش برای ایجاد وحدت و اجتناب از اختلاف، واجب عینی و رویکردی دینی است،‌بنابراین باید نسبت به وحدت، نگاهی استراتژیکی داشته باشیم.

 * اختلاف شیعه و سنی تنها به نفع دشمنان اسلام است

حجت‌الاسلام فولادوند، امام خمینی(ره) را منادی وحدت مسلمانان در جهان معرفی کرد و با بیان این که از دیدگاه ایشان، همه مسلمانان برادر هستند، ادامه داد: امروز اختلاف میان شیعه وسنی تنها به نفع کسانی است که دشمن شیعه و سنی هستند؛ از این رو امام خمینی(ره) از بین  رفتن وحدت را روز مرگ اسلام و از بین رفتن زحمات انبیاء و اولیای الهی معرفی می‌کنند.

عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطرنشان کرد: بزرگ‌ترین مانع در وحدت مسلمانان، وجود تنش میان قومیت‌هاست که امام خمینی(ره) برای ایجاد اتحاد, راهبردی فرهنگی, عقیدتی, سیاسی و فکری ارائه کرده بودند.

حجت‌الاسلام مجید شاکر، پژوهشگر حوزه، سخنران بعدی این نشست آزاداندیشی بود که در بیان موانع تقریب اظهار داشت: بسیاری از علمای وهابیت با تکفیر فرقه‌های مختلف، تشیع را خارج از دین، در نتیجه تقریب را نیز بی فایده می‌دانند. این رویکرد در میان برخی علمای شیعی نیز وجود دارد.

وی افزود: بر اساس عقیده شیعه، تبری از دشمنان اهل‌بیت(ع) و آنهایی که نسبت به حق مسلم آنها تعدی کرده‌اند،‌ وجوددارد؛ اهل سنت نیز زمانی که به علمای آنها توهین می‌شود، بر نمی‌تابند، از این رو وحدت به وجود نمی‌آید.

این پژوهشگر حوزوی خاطرنشان کرد: بحث وحدت، با اهمیت فراوانی که دارد،  با معارف موجود در فریقین همخوانی ندارد که برای برداشتن این مشکل، باید بسیاری از اعتقادات خود را بازتعریف کنیم و یا این که وحدت را در مباحث علمی و تئوری تنزیل دهیم که در این صورت هم مشکلی از میان برداشته نمی‌شود.

 * وحدت؛ عاملی برای سربلندی مسلمانان

در ادامه،‌ حجت‌الاسلام مجید رجبی، طلبه خارج فقه و اصول حوزه،‌ سخنان خود را در موضوع وحدت؛‌ واقعیت یا ضرورت ارائه نمود و گفت:  دین نگاه واقعی و حقیقی به وحدت دارد که با بررسی آیات و روایات می‌توان به ضرورت شرعی آن پی برد.

وی یکی از اهداف اصلی اسلام، را سربلندی مسلمانان نسبت به دیگر جوامع برشمرد و گفت: این مسئله در جنگ و صلح برای اعتلای کلمةالله و عزت مسلمانان وجود دارد.

این محقق حوزوی تصریح کرد: ‌وحدت به معنی دست برداشتن از تبلیغ و بی توجهی به ارزش‌ها و تعالیم مکتب اهل‌بیت(علیهم‌السلام) نیست؛ بلکه به معنی جلوگیری از انجام کارها و رفتارها و بیان سخنان مخالف وحدت است.

حجت‌الاسلام محمد جواد باقری، مسئول مؤسسه فرهنگی ولایت سخنران دیگر این مراسم بود. وی با بیان این که وحدت شیعه و  سنی،‌ مسیری یک‌طرفه از سوی شیعیان است، ادامه داد: دید شیعیان و اهل سنت درباره وحدت بسیار متفاوت است؛ شاید در مباحث تئوری هر دو موافق این مسئله باشند، ولی در عمل، مشاهده می‌کنیم که این عرصه، مسیری یک طرف از سوی شیعیان است.

 * شیعه همواره پرچم‌دار وحدت بوده است

وی با بیان این که از زمان خانه‌نشینی حضرت امیرالمؤمنین(ع) تا امروز، شیعه پرچم‌دار وحدت در جامعه بوده است، گفت: شیعیان اقدامات زیادی در این عرصه برداشته‌اند و در این راستا، امکانات فراوانی نیز در اختیار اهل‌سنت قرار داده‌اند، ولی آنها گامی دراین عرصه برنمی‌دارند.

حجت‌الاسلام باقری خاطرنشان ساخت: اقداماتی که آنها به ویژه علمای اهل‌سنت انجام می‌دهند، نشان می‌دهد که هیچ انگیزه‌ای از سوی آنها در این عرصه وجود ندارد.

وی در ادامه افزود: بهتر است به جای کلمه وحدت، تقریب به کار برده شود، چون شیعه و سنی هیچگاه نمی‌توانند با یکدیگر یکی شوند.

در ادامه این نشست، دکتر علی آقانوری، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب در سخنانی به تبیین الگوی اهل‌بیت(علیهم‌السلام) در وحدت اسلامی و تقریب مذاهب پرداخت.

وی با بیان این که وحدت، نیازی ضروری در جامعه است، ادامه داد: با توجه به شرایط جهان، نیاز به وحدت مسئله‌ای جدی است؛ همانگونه که امام علی(ع) و سایر ائمه معصومین(علیهم‌السلام) نسبت به وحدت تأکید داشتند، ما نیز باید بر وحدت مسلمانان تأکید داشته باشیم.

 * نقش تقریب در عزت یافتن مسلمانان درعراق

دکتر آقانوری با اشاره به نقش تقریبی آیت‌الله العظمی سیستانی در عراق، اظهارداشت:‌ اگر رویکرد تقریبی معظم‌له در عراق وجود نداشت، امروز شاهد حمام خون شیعیان در این کشور بودیم؛ ائمه(ع) نیز در صورتی که روحیه تقریبی نداشتند، امروز دیگر نامی از آنها و مکتبشان وجود نداشت.

وی همچنین افزود: در دانشگاه ادیان و مذاهب، دفتر تقریب راه‌اندازی شده است تا افرادی که بخواهند در این عرصه فعالیت‌ پژوهشی نمایند و یا شبهه‌ای درباره وحدت و تقریب داشته باشند، می توانند از امکانات، اساتید و مشاوران موجود بهره‌مند شوند.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسن زمانی معاون بین‌الملل حوزه‌های علمیه، در پایان پس از سخنان طلاب موافق و مخالف در وحدت شیعه و سنی اظهار داشت: نظرات مطرح شده در این نشست، با توجه به این که آزاداندیشی است، ‌نظر فردی و شخصی می‌باشد و مربوط به مذهب نیست.

وی با بیان این که هیچ کدام از نظرات مطرح شده، مخالف اصل وحدت نیستند، بلکه اختلاف در شیوه وحدت میان شیعه و سنی می‌باشد، ادامه داد:‌ این که مشاهده می‌شود، ‌برخی علمای شیعه با این شیوه وحدت مخالفتند، مخالفت این‌ها به دلیل برداشتی است که درباره وحدت دارند.

 * سطوح مختلف وحدت

معاون بین الملل حوزه با اشاره به تعاریف مختلف در سطوح مختلف وحدت اظهار داشت: ابتدایی‌ترین تعریف از وحدت ، هم‌زیستی مسالمت‌آمیز و دور از نزاع و جنگ میان پیروان مذاهب اسلام، همراه با التزام پیروان هر  مذهب به قوانین و ارزش‌های مذهب خود است.

وی افزود: دومین تعریف از وحدت، آشنایی فریقین با واقعیت‌ و فقه یکدیگر است که شناخت‌های اشتباه در این عرصه باید زدوده شود.امروز اعتقادات نادرستی به شیعه نسبت داده می‌شود که لازم است علمای اهل‌سنت با تعامل و آشنایی با عقاید و فقه شیعه، نگاهی درست به مذهب شیعه داشته باشند  و شبهات موجود در این عرصه برطرف شود.

 * در تبادل نظر با  اهل‌سنت نگرانی نداریم

حجت الاسلام زمانی عالی‌ترین تعریف و مرحله از وحدت شیعه و سنی را تبادل نظر و اعتقادات دانست و اظهارداشت: تبادل نظر و ارائه دلایل طرفین برای آرای عقیدتی و فقهی نوع عالی وحدت است. باید به جایی رسید که اهل سنت و شیعه حرف‌های یکدیگر را بشنوند تا ذهن حقیقت‌جو ، آنچه را که  بهتر است،‌بردارد؛ ما نگرانی در این عرصه نداریم.

وی در ادامه به بیان دلایل ضرورت وجود وحدت شیعه و سنی اشاره کرد و گفت:‌ نخستین دلیل، آیات قرآن است که مسلمانان را از نزاع و تفرقه نهی می‌کند. نزاع شیعه و سنی از وحدت دور است و موجب بروز مشکلات گسترده می‌شود.

 * دستاوردهای وحدت برای شیعیان

معاون بین الملل حوزه درباره نگرانی‌های مخالفان شیوه‌های وحدت اظهار داشت: باید به برخی که وحدت شیعه و سنی را لغو می‌دانند بیان داشت که وحدت  فواید زیادی دارد، به گونه‌ای که بسیاری از اهل‌‌سنت پای این انقلاب ایستادند و کمک کردند که انقلاب پیروز و حفظ شود که وجود 50 عالم سنی شهید در کردستان گواه این سخن است.

وی بیداری اسلامی و توجه مسلمانان جهان به شیعیان را دلیل دیگری بر منفعت وحدت شیعه و سنی برشمرد و اذعان داشت: توجه مسلمانان به پیام بیداری رهبر معظم انقلاب و حضور علما و بزرگان اهل‌سنت در کنفرانس وحدت اسلامی نشان دهنده اهمیت شیعه در میان اهل سنت است.

حجت الاسلام والمسلمین زمانی افزود: به رسمیت شناختن مکتب تشیع، انتشار کتاب‌های شیعیان در الازهر مصر و راه‌اندازی کرسی فقه شیعی در جامعه الازهر، از جمله نمونه‌هایی از دست‌آوردهای وحدت شیعه وسنی می‌باشد.

وی با بیان این که امروز در کره زمین، خداوند ریشه ناصبی را از بین برده است، گفت:‌ درکل جهان، معاندان اهل‌بیت(علیهم‌السلام) انگشت‌شمار هستند.

معاون بین الملل حوزه درباره دیدگاه‌های وهابیت نسبت به تشیع اظهار داشت: وهابیت عقیده دارند که شیعیان مشرک هستند،‌ولی درباره اهل‌بیت(علیهم‌السلام) در سخنرانی‌های رسمی و خطبه‌های نماز جمعه و...، فضائل اهل‌بیت(علیهم‌السلام) را می‌گویند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: معتقدان به وحدت در میان اهل‌سنت با ما همراه هستند و نسبت به وحدت شیعه و سنی تأکید دارند.

در این مراسم،‌ متن سخنان حجت‌الاسلام والمسلمین نجم‌الدین طبسی، عضو هیئت علمی مرکز تخصصی مهدویت و علی علأ، از اساتید دانشگاه الازهر مصر، قرائت شد.

خاطرنشان می‌شود، سومین نشست از کرسی‌های آزاد اندیشی با عنوان «حوزه دولتی و دولت حوزوی» در مهرماه سال جاری برگزار خواهد شد.