سرویس علمی و فرهنگی خبرگزاری حوزه/ آیا خداوند دست دارد؟ این سوال و دهها سوال از این قبیل شاید تاکنون به فکر و ذهن بسیاری از افراد رسیده است که حضرت آیت الله سبحانی با استناد به آیات قرآن به این سوال پاسخ داده اند.

چگونه قرآن  درباره خدا مى گويد: ( يداه مبسوطتان )؟

قرآن، معجزه جاودانه پيامبر است و از نظر شيرينى بيان و برترى معانى، نمونه اى ندارد، و يكى از ملاكات بلاغت، به كارگيرى مجاز در كلام است و بزرگان گفته اند: «كلام البلغاء مشحون بالمجاز». بنابراين، اين نوع صفاتى كه نمونه هايى از آن ذکر شد، از باب مجاز و تشبيه است.

مثلاً در محاورات عمومى مى گويند: فلانى دست بسته يا دست باز است و هر دو كنايه از بخل و بخشش است، يا اين كه مى گويند: دست بالاى دست بسيار است، كنايه از قدرت برتر است. اگر قرآن مى فرمايد: ( يد الله فوق أيديهم ) كنايه از تسلّط او بر بيعت كنندگان است.

كسانى كه راه تجسيم را در پيش گرفته اند، داورى آنان درباره اين الفاظ اين است كه بايد بر معنى حقيقى حمل شوند، از اين جهت براى خدا دست و پا و چشم و گوش ثابت كرده اند و او را به سان انسان مى پندارند كه فقط درباره ريش و شرمگاه او نمى توان سخن گفت و اثبات بقيه اعضا براى او اشكالى ندارد.

اين گروه، چشم بسته به قرآن مى نگرند، در حالى كه قرآن مى فرمايد:( ليس كمثله شىء ) . [195]

پاسخ قاطع عالم شیعی به شیخ وهابی

يكى از علماى وهابى كه منكر مجاز در قرآن بود، و معتقد بود كه اين الفاظ را بايد بر معانى ظاهرى آنها حمل كرد، و طرفداران مجاز در قرآن را اهل تأويل مى شمرد با يكى از علماى شيعه روبرو شد و آنچه توانست درباره شيعه و اين كه آنها قرآن را تأويل مى كنند، سخن گفت: اتفاقاً آن عالم وهابى كور و نابينا بود. اين عالم شيعى به او گفت: متأسفم كه حضرت عالى در روز رستاخيز از رؤيت خدا و پيامبرش محروميد. آن عالم وهابى وحشت زده گفت: چرا؟ او در پاسخ گفت به گواه اين آيه كه( من كان فى هذه أعمى فهو فى الآخرة أعمى وأضلّ سبيلاً ) ( [196]) آن وهابى نابينا گفت: اين آيه مربوط به نابينايى قلب و روح است، نه نابينايى ظاهرى. آن عالم شيعى گفت: اين همان تأويل است كه شما منكر آن هستى. او در پاسخ جز فحش و دشنام چيزى نداشت كه بگويد.

چگونه مى توان مجاز و تأويل را در قرآن، منكر شد در حالى كه قرآن، همه گناهان را به دست هاى انسان نسبت مى دهد و مى فرمايد:

( ذلك بما قدّمت أيديكم وأنّ الله ليس بظلاّم للعبيد ). [197]

«اين كيفر به خاطر چيزى است كه دست هاى شما پيشاپيش فرستاده اند و خدا بر بندگان ستم نمى كند».

مسلّماً همه گناهان انسان با دست او انجام نمى گيرد، بخشى با چشم و بخشى با گوش و برخى با زبان و همچنين... ولى قرآن همه را به دست نسبت داده است، چون عضو فعال در انسان، دست او است و گناه، منسوب به خود انسان است.