شیعیان و محبان اهل بیت(ع)، ماه صفر را همانند ماه محرم از ایام سوگواری و عزاداری می دانند. زیرا در آغاز این ماه، سپاهیان یزید بن معاویه، خانواده بی پناه امام حسین(ع) و بازماندگان دشت کربلا را به حالت اسیری وارد سرزمین شام نموده و آنان را در فشار روحی و روانی قرار دادند و از هر جهت زمینه آزار و اذیتشان را فراهم کردند. طبق نقل تاریخ یکی از کودکان خردسال امام حسین(ع)، به نام حضرت رقیه(س) بر اثر تحقیر و توهین روز افزون دشمن و سختی های اندوه بی پایان از دست دادن پدر، مظلومانه و غریبانه در خرابه شام بدرود حیات گفت و غم بازماندگان کربلا را تشدید نمود. بیستم این ماه مصادف با اربعین شهادت امام حسین(ع) و یارانش در کربلا است. علاوه بر آن، رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) و شهادت جانگداز امام حسن مجتبی(ع) در بیست و هشتم و شهادت امام رضا(ع) در آخرین روز این ماه قرار گرفته است.
بنابراین، سراسر این ماه برای محبان اهل بیت(ع)، ایام حزن و اندوه و عزاداری و سوگواری است.
* اول صفر
- وارد كردن سر مطهر امام حسين (ع) به شام
بنى اميه اين روز را به خاطر ورود سر مطهر امام حسين (ع) به شام عيد قرار دادند.
در این روز همچنین کاروان اسرای کربلا به شام وارد شد و یزید برای آزار و اذیت خاندان پیامبر اسلام به تزیین شهر و شادی و پایکوبی مردم داد.
- شروع جنگ صفين
پس از بى نتيجه ماندن نامه‌ها و موعظه‌هاى اميرالمؤمنين (ع) به معاويه در ماه محرم، در روز چهارشنبه اول صفر سال 38 ه لشكر اميرالمؤمنين (ع) در مقابل لشكر شام صف كشيدند. سرانجام با حيله چند برگ از قرآن بر سر نيزه كردند، و ماجراى حكمين پيش آمد.
* دوم صفر
- مجلس يزيد
در اين روز بنابر نقلى اسراى آل رسول را وارد مجلس يزيد كردند.
- شهادت زيد بن على بن الحسين (ع)
در سال 121 ه زيد بن على بن الحسين (ع) در كوفه به شهادت رسيد. خروج او در اول محرم بوده است. پس از دفن در اين روز يا 19 ربيع‌الاول قبر او را شكافتند و بدن آن بزرگوار را از قبر خارج نمودند و به زمين كشيده به دار زدند.
* پنجم صفر
- شهادت حضرت رقيه (س)
در روز پنجم ماه صفر سال 61 ه حضرت رقيه مظلومانه به شهادت رسيد. نام شريفش “رقيه”، “فاطمه” و “زينب” است. پدرشان مولانا الشهيد اباعبدالله الحسين (ع) و مادرشان ام اسحاق است.
ولادت آن حضرت در مدينه بود و در سن سه سالگى يا بيشتر بود.
همراه با اسرا به كوفه و شام برده شد و در مسير چهل منزل راه شام رنجهاى فراوانى ديد.
در شام بعد از ديدن سر نورانى پدر با پيشانى شكسته در خرابه، آنقدر ناله زد و گريست تا به ملكوت اعلا پيوست، و بدن شريف آن حضرت را شبانه دفن كردند.
- ولادت امام موسى بن جعفر (ع)
بنابر مشهور در اين روز (يكشنبه) به سال 128 ه در “ابوأ” بين مكه و مدينه حضرت موسى بن جعفر (ع) به دنيا آمدند. پدر والا مقام آن حضرت امام صادق (ع) و مادر ايشان حميده المصفاة (ع) مى باشند.
مشهورترين لقبهاى آن حضرت صالح، صابر، امين و كاظم، و مشهورترين كنيه آن حضرت ابوالحسن است. اگر چه اميرالمؤمنين (ع) و امام زين العابدين (ع) هم مكنى به اين كنيه اند، ولى در كتب اخبار از امام كاظم (ع) به ابوالحسن اول، واز امام رضا (ع) به ابوالحسن ثانى و از حضرت عادى (ع) به ابوالحسن ثالث تعبير مى كنند. البته گاهى به خاصر تقيه، از آن حضرت به عنوان عبد صالح، فقيه و عالم نيز تعبير كرده اند.
* هشتم صفر
- وفات حضرت سلمان (ره)
حضرت سلمان (ره)در سال 36 ه در مدائن از دنيا رفت. او را سلمان پاك و سلمان محمدى لقب داده اند.و در خطاب به او گفته اند: السلام عليك يا من خلط ايمانه بأهل البيت الطاهرين.
اميرالمؤمنين (ع) فرمودند: “سلمان از كسانى بود كه بر حضرت زهرا (ع) نماز خواند”.
همچنين امام صادق (ع) فرمودند: “سلمان علم اول و آخر را درك كرد، و او دريايى است كه هر كسى را بهره اى از آن نيست، و او از ما اهل بيت است”.
شرح حال آن بزرگوار در كتابهاى مختلف بيان شده، و در بزرگى مقام و قدر او همين اندازه بس كه مولانا اميرالمؤمنين (ع) وسايل غسل و كفن او را آوردند و او را غسل داده كفن نمودند و بر او نماز خوانده دفن نمودند.
جبرئيل به پيامبر (ص) عرضه داشت : “اشتياق بهشت به سلمان بيشتر از اشتياق او به بهشت است”.
* نهم صفر
- شهادت عمار و خزيمة
در اين روز در سال 37 ه عمار ياسر به سن 93 سالگى و خزيمة بن ثابت در جنگ صفين به شهادت رسيدند.
- جنگ نهروان
در نهم صفر سال 39 ه فتح نهروان واقع شد؛ و ذوالثديه رئيس خوارج به درك واصل شد.
* چهاردهم صفر
- شهادت محمد بن ابى بكر
در اين روز در سال 38 ه محمد بن ابى بكر در سن 28 سالگى به دستور معاويه و عمرو عاص به وسيله زهر به شهادت رسيد، بعد از شهادت، او را در شكم حمار مرده اى گذاشتند و سوزاندند.
* بیستم صفر (اربعين)
- اربعين سيد الشهداء (ع)
در چنين روزى چهل روز از فاجعه مولمه شهادت امام حسين (ع) و اهل بيت و اصحاب باوفايش مى گذرد.
- زيارت جابر از كربلا
در اين روز در سال 61 ه جناب جابر بن عبد الله انصارى و همراهانش قريب به چهل روز بعد از شهادت امام حسين (ع) از مدينه به كربلا وارد شدند. او به همراه عطيه قبر حبيبش سيد الشهدأ (ع) را زيارت كرد.
- بازگشت اهل بيت (ع) به كربلا
بنابر مشهور در چنين روزى اهل بيت (ع) از شام به كربلا بازگشتند.
- ملحق شدن رأس مطهر امام حسين (ع) به بدن مطهر
در اين روز - بنا بر قول سيد مرتضى - رأس شريف امام حسين (ع) توسط امام زين العابدين (ع) از شام به كربلا آورده شد و به بدن مطهر آن حضرت ملحق گرديد(.
* بیست و پنجم صفر
- طلب دوات و قلم از سوی پيامبر (ص)
در اين روز پيامبر (ص) دوات و قلم طلبيدند تا بنويسند كه خلافت بلافصل براى اميرالمؤمنين (ع) است، ولى یکی از اصحاب مانع از اين كار شد و به ساحت اقدس نبوى (ص) جسارت كرد و گفت : ان الرجل ليهجر: “اين مرد هذيان مى گويد”!
همچنين پيامبر (ص) در اين روز بر منبر رفتند و خطبه خواندن و مردم را موعظه نمودند و به پيروى از قرآن و عترت فراخواندند.
* بیست و ششم صفر
- تجهيز لشكر اسامه
در اين روز در سال 11 ه پيامبر (ص) به عده اى خاص از صحابه و به خصوص ابوبكر و عمر و عثمان امر فرمودند براى سفر به روم و جنگ با روميان به اميرى اسامه بن زيد آماده شوند. آنان از اين امر كراهت داشتند و نسبت به فرماندهى اسامه بر سپاه اسلام به خاتم‌الانبياء (ص) اعتراض كردند. حضرت فرمودند: “خدا لعن كند كسى را كه از لشكر اسامه تخلف كند”، ولى با اين حال بسیاری از اصحاب تخلف كردند و بازگشتند!
* بیست و هشتم صفر
- ارتحال جانسوز رسول خدا (ص)
ارتحال جانگداز و مظلومانه اشرف مخلوقات خاتم‌الانبياء محمدبن‌عبدالله (ص) در سال 11 ه در سن 63 سالگى بوده است؛
پيامبر (ص) هنگام بيمارى فرمودند: حبيبم را نزد من حاضر كنيد. عايشه و حفصه پدران خود را نزد آن حضرت حاضر نمودند. پيامبر (ص) روى مبارك خويش را از آنان برگردانيد و فرمود: “حبيبم را نزد من حاضر كنيد”. سپس دنبال على‌بن‌ابى‌طالب (ع) فرستادند. چون نظر مبارك به آن حضرت افتاد او را نزد خود خواند و كلماتى به حضرت فرمود. هنگامى كه على‌بن‌ابى‌طالب (ع) از نزد آن حضرت خارج شد، عمر و ابوبكر به او گفتند: “خليلت به تو چه گفت”؟ فرمود: “هزار باب علم به من حديث كرد كه از هر باب هزار باب ديگر باز مى شود".
- آغاز امامت اميرالمؤمنين (ع)
اولين روز امامت حضرت اميرالمؤمنين على‌بن‌ابى‌طالب (ع) است، و زيارت آن حضرت در اين روز مستحب است. بحارالانوار: ج 97 ص 384.
- آغاز غصب خلافت
اولين روز غصب ظالمانه خلافت و خانه نشين كردن اميرالمؤمنين (ع) و شكستن بيعت روز غدير توسط اهل سقيفه بنى ساعده است (129).
- شهادت امام حسن مجتبى (ع)
در اين روز در سال 50 ه امام حسن مجتبى (ع) به شهادت رسيد.
جعده دختر اشعث بن قيس با زهرى كه معاويه براى او فرستاده بود آن حضرت را مسموم كرد. معاويه همراه با زهر صد هزار درهم فرستاد و وعده كرد كه او را به عقد يزيد در آورد: ولى به وعده خود وفا نكرد.
* آخر صفر
- شهادت امام رضا (ع)
حضرت ثامن الحجج مولانا على بن موسى الرضا (ع) در سال 203 ه به شهادت رسيدند. سن مبارك حضرت 49 يا 55 سال بوده است. ر 28 سفر مأمون انگور مسموم يا آب نار زهر آلود را به اجبار به حضرت امام رضا (ع) خورانيد).
منابع:
تقویم‌الشیعه، مستدرك سفينةالبحار. كافى، ارشاد، تتمةالمنتهى، منتهى‌الآمال، مجمع‌البحرين، مفاتیح‌الجنان، جلأالعيون، وسائل‌الشيعه
