به گزارش خبر گزاری حوزه، پس از آنکه «محمد برهان‌الدین» بزرگ شيعيان بُهره هند و رهبر شيعيان جماعت داوودی بُهره‌ای، روز جمعه 28 دی ماه در سن 102 سالگی درپی ایست قلبی درگذشت؛ فرزندش «مفضل سیف‌الدین» به این جایگاه رسید.

مفضل سیف‌الدین که اکنون رهبر شيعيان جماعت داوودی بُهره‌ای است، در اولین روزهای تکیه بر مسند پدر، اقدامی را صورت داد که در نوع خود منحصر به فرد و در تاریخ تشیع ثبت گردید.

وی به همراه 9 هزار نفر از هم کیشان خود به حرم مولانا امیرالمومنین علی(ع) در نجف اشرف، عتبات عالیات کربلا، مسجد کوفه و سایر اماکن مقدس شیعی مشرف شد.

نکته جالب توجه این بود که بُهره‏ها برای نخستین بار با مراجع عظام تقلید و علمای معاصر اثنی عشری همچون حضرات آیات «سیستانی»، «سیدمحمدسعید حکیم»، «شیخ اسحاق فیاض» و «شیخ بشیر نجفی» ملاقات و گفت‏وگو کردند.

تاکنون ملاقات بزرگان و علمای معاصر شیعیان بُهره و اثنی عشری با یکدیگر محقق نگردیده بود و این اتفاق نادری بود که در تاریخ، این دو طایفه شیعی با یکدیگر رخ داد و دیداری بیعت‎گونه داشته‎اند.

بدون تردید حرکت تیزبینانه و هوشمندانه حضرت آیت الله العظمی سیستانی در دیدار مفضل سیف‌الدین، خود راهگشای ملاقات این رهبر بُهره‎ای با سایر مراجع و شخصیت‎های حوزوی نجف گردید.

پذیرش دیدار بُهره‎ها از سوی مراجع تقلید شیعیان اثنی عشری قدم والایی بود که از جمله تاثیرات آن را می‎توان نزدیک تر ساختن این طایفه شیعی به خود نام برد.

دیدار با آیت‌الله العظمی بشیرنجفی

بدون تردید این افراد پس از بازگشت به کشور خود، هر یک حامل پیام محبت و همبستگی با شیعیان اثنی‌عشری خواهند بود که خود حرکتی برای آغاز ارتباط گسترده‌تر طوایف شیعی است.

* شیعیان هند را بهتر بشناسیم

"اسماعیلی‌های مستعلیه داوودی" بزرگترین فرقه شیعیان در هندوستان هستند که به "بُهره‌ها" شهرت یافته‌اند. هر چند که بُهره‌ها خود ترجیح می‌دهند از آنان با نام جامعه "شیعیان اسماعیلی طیبی" یاد شود ولی خود همواره نام "طایفه" را در گفت‎وگوهای محاوره‎ای به کار می‎برند.

پیروان این فرقه تا امام صادق(ع) را قبول داشته و پس از آن به اسماعیل فرزند ارشد امام صادق(ع) اقتدا کردند. شیعیان اسماعیلیه، اسماعیل را امام هفتم خود می‎دانند. اسماعیل پنج سال پیش از شهادت امام صادق‌(ع) فوت کرد و اکنون مزارش در بقیع می‎باشد.

اینان نوعی زبان گجراتی دارند که آمیزه‌ای از واژه‎های عربی و اردو است.

* فراز و نشیب قدرت بُهره‎ها

اسماعیلی‌های مستعلیه داوودی یا همان بُهره‌ها، با روی کار آمدن حکومت فاطمیان مصر، از قدرت بسزایی برخوردار گردیدند و مبلغانی از سوی خود به سراسر پهنه اسلامی اعزام کردند.

پس از مرگ «المستنصر» هشتمین خلیفه فاطمیون اختلافاتی میان آنان پیش آمد. گروهی «نزار» فرزند بزرگ وی، را رهبر اسماعیلیه بشمار آورده و گروهی دیگر «مستعلی» فرزند کوچک، را پذیرفتند.

از اینجا بود که انشعاب اسماعیلیه آغاز گردید و پیروان نزار، نسل آقاخانیان امروزی را تشکیل دادند که «حسین صباح» مشهورترین پیشوای آنان،در قرن ششم هجری ـ دوران حکومت سلجوقیان ـ در ایران قیام کرد و قلعه "الموت" را به عنوان پایگاه خود قرار داد.

رهبر بُهره‌های هند

پیروان مستعلی که امروزه به مستعلیون شهرت دارند؛ با نام "بُهره‌ها" یاد می‌گردد که در قرن ششم ابتدا به یمن و از آنجا به هند مهاجرت کردند.

* اعتقادات

بُهره‌ها یگانگی خداوند، الهی بودن قرآن، پیامبری حضرت محمد‌(ص) و وصی پیامبر(ص) بودن حضرت علی‌(ع) را همچون ما شیعیان اثنی عشری قبول دارند. آنان معتقدند که امامان، مکمل حرکت پیامبران هستند؛ فقط با این تفاوت که پیامبران مبلغان شرایع ظاهری و امامان مبلغان شرایع باطنی اسلام هستند.

نکته مهم در اعتقادات بُهره‌ها این است که حضرت علی(ع) را والاتر از امام بشمار آورده و "اساس" می دانند.

آنان بعد از امام صادق‌(ع) دارای شانزده امام هستند و پس از آن، "داعی منطق بُهره‌های داوودی" در صدر تشکیلات دعوت این طایفه قرار دارد.

فریضه نماز آنان به استثنای مواردی جزئی همچون ما شیعیان اثنی‌عشری است.

این طایفه در توحید، نبوت، ولایت، کتاب و سنت بسیار نزدیک به شیعیان اثنی عشری هستند و حتی می‎توان گفت که بُهره‌های اسماعیلیه از همه فرقه‌های شیعه همچون زیدیه، طباریه، یعقوریه و ... به اثنی‌عشریان نزدیک‌ترند.

بُهره‎ها بر خلاف خوجه‌های اسماعیلی، به حج، نماز، روزه، جهاد و سایر فروع دین کاملا معتقدند و برای زیارت روضه‌ها و حرم‌های مطهر به مکه، مدینه، نجف اشرف و کربلای معلّی می‎روند.

آنان در انجام مراسم سوگواری حضرت فاطمه زهرا‌(س)، سالار شهیدان حضرت اباعبدالله(ع) و دیگر ائمه اطهار(ع) اهتمام وزیده و همچون شیعیان اثنی‌عشری جلسات پرشوری را برگزار می‎کنند.

بُهره‌ها در کربلا

لازم الذکر است که برخی این مراسم‌ و آیین‌ها، از دوران حکومت فاطمیان در مصر و آل‌بویه به ارث رسیده است.

* داعی؛ لقب عالمان بُهره

داعی منطق بُهره‌های داوودی در حقیقت جانشین امام مستور اسماعیلیان طیبی ـ مستعلوی است که با نصّ داعی پیشین و بر اساس قدرت‌های معنوی و مذهبی و ویژگی‌های خاص که در فرد به ظهور می‌پیوندد تعیین می‌گردد. بدین ترتیب لزومی ندارد که حتما فرزند داعی پیشین و یا فرزند بزرگ وی باشد.

پایگاه مرکزی دعوت بُهره‌ها در شهر "سورِت" است اما مقر دائمی داعی مطلق در "بمبئی" است. در هر دو مکان، به ویژه در سورت، مجموعه‌های جامع و نفیسی از کتاب‌های دست نوشته اسماعیلی وجود دارد که زیر نظر مستقیم داعی مطلق قرار دارد.

از سلسله مراتب دعوت داوودی پس از داعی مطلق، به ترتیب "مَأذون"، "مُکاسِر"، "عامِل" و "مُلّا" است که هر چهار مورد از سوی داعی مطلق انتخاب می‎شود. عامل؛ ریاست مذهبی پنجاه خانواده را به عهده می‌گیرد.

* میثاق وفاداری کودکان بُهره با امامان

هر کودک داوودی پس از بالغ شدن ـ یعنی در سن پانزده سالگی ـ میثاق وفاداری نسبت به 21 تن از امامان اسماعیلی طیبی مستعلوی و داعیان داوودی می‌بندد که از آن هنگام به بعد در زمره مومنان در می‌آید.

این عهد و میثاق را همه ساله بزرگسالان داوودی نیز در هیجدهم ذی‌الحجه روز عید غدیر خم تجدید می‌نمایند. متن میثاق، وعده اطاعت مطلق از داعی است.

* خطری که بُهره‌ها را تهدید می‎کند

باید اشاره نماییم که فرقه اسماعیلیه یکی از فرقه‌های شیعی با نفوذ در جهان اسلام هستند. بدون تردید بُهره‌های نخستین، به علت ارتباط دقیق با مبانی اسماعیلیه، مذهب شیعه اسماعیلی داشتند اما با ایجاد شرایط سیاسی منفی علیه آنان، محدودیت‎های سخت از سوی سُنّیان افراطی و رهبران سیاسی سنی هند در ایالت گجرات؛ موجب تار و مار این قوم گردید که به اجبار برای ادامه حیات خویش به سوی مذهب تسنن سوق داده شدند.

پیروان فرقه اسماعیلیه چندین دهه از تبلیغ شیعیِ فاطمی ـ اسماعیلی خود به دور بودند که موجب تغییرات در روش اجرای فریضه‌های آنان همچون نماز گردید.

«ظفرخان» پس از «اورنگ زیب» در سال 793هـ‎.ق به سرکوب گسترده آنان به عنوان شیعیان پرداخت. در اینجا بود که برخی از بُهره‌ها انشقاق یافتند، برخی سنی شده و گروهی دیگر دست به تقیه زدند.

بُهره‎ها پس از پنج قرن تقیه در فرایض شیعی خود، بالاخره در قرن دوازدهم از آزادی مذهب در هند برخوردار شدند.

این طایفه اکنون با جمعیتی بالغ‎ بر 1.5 الی 2 میلیون نفر در هند، کماکان در اقلیت بوده و بالاجبار در برابر خیل عظیم مسلمانان سنی، دست از تقیه بطور کامل بر نداشته است.

* قاضی نعمان؛ مرجع اعظم بُهره‎ها و شیعه‏ای اثنی عشری

فقه بُهره‌های داوودی بر هفت پایه استوار است که عبارتند از: ولایت، طهارت، نماز، زکات، روزه، حج و جهاد.

به گزارش حوزه، «قاضی نعمان» ـ متوفای 363هـ‎‎.ق ـ والاترین مرجع امور فقهی این طایفه بشمار می‌آید و کتاب "دعائم الاسلام" وی، مستندترین مرجع فقهی اسماعیلیان مستعلوی و بُهره‌های طیبی محسوب می‌شود.

چنین شهرت دارد که قاضی نعمان خود شیعه اثنی‌عشری بوده و کتاب را بر پایه اعتقادات و موافق با کتاب‌های مشهور امامیه به نگارش درآورده است.

تنها تفاوت این کتاب با کتاب‌های امامیه آن است که وی بخاطر تقیه و نشر فرهنگ اهل‌بیت‌(ع) در میان خلفای فاطمی مصر، از امامان بعد از حضرت صادق‌(ع) روایت نقل نکرده است.

وی با این‌ تیزنگری، تا قاضی‌القضاتی دستگاه فاطمیان پیش رفت و توانست مقدار فراوانی از عقاید امامیه را بعنوان مهمترین کتاب مرجع و منبع اسماعیلیان قرار دهد که تاکنون طایفه بُهره‌های داوودی از آن بَهره می‌برند.

اغلب علمای امامیه، قاضی نعمان را شیعه امامی بشمار آورده و گفته‌اند: قاضی نعمان کتاب دیگری نیز در فضایل و مناقب ائمه‌اطهار‌(ع) تالیف کرده که آن را "شرح الاخبار فی فضائل الائمه الابرا‌ر‌(ع)" نامگذاری کرده است.

محدث نوری نیز وی را شیعه بشمار آورده و اظهار داشته است: قاضی نعمان مهارت به خرج داده و بر خلاف مذهب و عقیده خود سخن نگفته است.

این مطلب را از آن جهت عنوان می‌نماییم که پایه‌ها و اساس اعتقادی بُهره‌ها برگرفته از آموزه‌های شیعه اثنی عشری است. دور بنظر نمی‌رسد که بسیاری از آموزه‌ها و آداب و رسوم این طایفه متاثر از آیین و مراسم ادیان و مذاهب دیگر در هند باشد.

از آنجا که این طایفه در اقلیت بسر می‌برند، نتوانسته‌اند همواره در جامعه بصورت فعالانه عمل نمایند و معمولا در برابر دولت‌ها و کشورها بصورت منفعلانه موضع‌گیری کرده و ادامه حیات ‎داده‎اند.

این درحالی است ‌که فرهنگ و اندیشه سیاسی شیعه امامیه در چنین شرایطی به خلاف آنان فعالانه عمل کرده و اینچنین رشد کرده‌ است.

* زبان فارسی؛ جزء لاینفک خواص تحصیل کرده

دانشگاه "سیفیه" بُهره‎ها در شهر "سورِت" از گستردگی و عظمت خاصی برخوردار است و دانشجویان مدت یازده سال در آن به تحصیل می‌پردازند.

تشییع رهبر فقید بُهره‌ها

این دانشگاه تنها ویژه‌ پرورش اساتید فقهی و مذهبی آنان است. هریک از دانشجویان دانشگاه سیفیه باید به سه زبان مسلط باشند که "فارسی" جزء لاینفک آن است.

* پایگاه‎های تبلیغاتی

این طایفه هم‌اکنون حدود 470 پایگاه در سراسر جهان دارد که بوسیله قوانین تدوین شده از سوی داعی مطلق، اداره می‌گردد.

"وزارت" در میان بُهره‌ها به "صیغه" مشهور است. آنان دارای 10 وزارتخانه با نام‎های "صیغه مزارات"، "صیغه عمامه"، "صیغه نجف و کربلا"، "صیغه حوائج"، "صیغه ازدواج"، "صیغه روابط عمومی"، "صیغه دانشگاه سیفیه "، "صیغه یمن"، "صیغه وقف" و "صیغه حج" می‎باشند.

* ضرروتی به نام "وحدت فرق شیعی"

پایان سخن آن‌که بزرگان، دانشمندان و رهبران فکری و مذهبی قرن اخیر، اصرار فراوانی بر تقریب میان مذاهب داشته و دارند.

در قرن حاضر، چهره‎های درخشانی همچون مراجع عظام تقلید حضرات آیات بروجردی‌(ره) و امام خمینی(ره) فعالیت گسترده‌ای را در این راستا به انجام رسانده‎اند.

در شرایط حساس کنونی و با در نظر گرفتن اینکه جهان دهکده‌ای کوچک گردیده است، بر ما لازم است که در راستای همفکری، نزدیک کردن دیدگاه‌های خود و آشکار ساختن آنها کوشش کنیم.

باید بیت شیعی را به هم نزدیک ساخته و سپس پا را فراتر نهاده و مسلمانان را در راستای نقطه‌های عطف موجود میان خود گِرد هم آوریم. همچنین می‎بایست در برابر استعمارگران و صهیونیست‌ها که همواره قصد پراکنده کردن مسلمانان را دارند آگاهانه عمل نماییم.