به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام احسانی امروز در همایش اخلاق در اسلام و آیین کنفوسیوس که در مجتمع آموزش عالی امام خمینی قم برگزار شد، اظهارداشت: اخلاق از منظر امام خميني(ره) همان نظام اخلاق اسلامي است که در قرآن، حديث و سيره معصومين(ع) به تفصيل بيان شده است.
وی افزود: ديدگاه امام(ره) به اخلاق جامع‌نگر است و اخلاق از نظر ايشان به همه ابعاد حيات انسان، اعم از زندگي دنيا و آخرت و فردي و اجتماعي، توجه دارد و بايدها و نبايدهاي عملي را در اين زمينه ارائه داده است.
پژوهشگر حوزوی تصریح کرد: هدف نهايي اخلاق تقرب به خداي متعال است و هراندازه قرب معنوي به خداوند بيشتر شود، ارزش و کمال انسان افزايش مي‌يابد.
وی ادامه داد: اخلاق از نگاه امام راحل داراي مباني نظري و انسان‌شناسي است که مهمترين آنها شامل ارزشمندي انسان، اراده و اختيار و همچنين کمال‌خواهي انسان، پايه‌هاي انسان‌شناختي اخلاق را تشکيل مي‌دهند که بر رفتارهاي فردي و اجتماعي تأثير بسزا دارند.
حجت الاسلام احسانی یادآورشد: جامع‌نگري، اعتدال‌گرايي، تقديم معنويات بر ماديات، عقلانيت، انگيزه و مطلوب نهايي داشتن از ديگر بنيان‌هاي اخلاق در انديشه امام خميني(ره) به شمار می روند که هرکدام در عملکرد اخلاقي نقش اساسي ايفا مي‌کند.
عضو هیئت علمی المصطفی خاطرنشان کرد: در بخش اخلاق عملي در بُعد رفتارهاي سياسي و اجتماعي به برخي از سيره و توصيه‌هاي اخلاقي امام راحل اشاره شده است.
وی گفت: عدالت اجتماعي، رحمت و مهرباني، خدمت‌گذاري به مردم و اهتمام به بيت‌المال مسلمين، امانت‌داري، دل‌سوزي نسبت به مردم، تقديم مصالح جامعه بر مصالح فرد، کنترل قدرت از جمله رفتارهاي اخلاقي در جامعه هستند که امام راحل هم خود به آنها عمل کرده و هم ديگران را به رعايت اين ارزش‌هاي رفتاري سفارش نموده است.
متون اسلامي آکنده از آموزه‌هاي اخلاقي است
در ادامه حجت الاسلام سید محمدرضا حسن زاده طباطبایی نیز گفت: متون مقدس اسلامي آکنده از آموزه‌هاي اخلاقي در زمينه‌هاي مختلف و حتي جزئي‌ترين جنبه‌هاي زندگي است.
وی افزود: در اين زمينه متون مقدس آيين کنفوسيوس نيز آموزه‌هاي جالب توجهي را به جامعه خود عرضه مي‌کند که باید این اصول را نیز بازشناسی کرد.
این محقق حوزوی تصریح کرد: يکي از موضوعات اخلاقي مورد تأکيد در هر دو آيين اسلام و کنفوسیوسی، اخلاق اجتماعي و به‌ويژه اخلاق در خانواده است.
وی گفت:قانون «لي» و ابعاد پنج‌گانه آن از جمله مهمترین ابعاد آیین کنفوسیوسی است؛ نکته جالب توجه در این قوانین، نزدیکی مفاهیم اخلاقی فردی و اجتماعی این دو آیین است که باید توسط پژوهشگران مورد بازشناسی واقع شود.
این محقق حوزوی خاطرنشان کرد: آشنایی وظايف اعضاي خانواده در قبال يکديگر، وظايف پدر نسبت به خانواده، وظايف و جايگاه مادر و زن در خانواده و همچنین وظايف فرزندان نسبت به والدين از مهمترين موضوعاتي است که می تواند در پژوهش مشترک این دو آیین مورد بررسی قرار گیرد.
حجت الاسلام علی مهجور نیز در همایش اخلاق در اسلام و آیین کنفوسیوس با ارائه مقاله ای گفت: هر ديدگاه اخلاقي، هنگامي که بايدها و نبايدهايي را براي رفتار آدمي معرفي مي‌کند، اين بايدها و نبايدها را بر اصل يا اصولي مبتني مي‌سازد و اصول پايه‌اي هر ديدگاه نيز، براساس نگرش آن ديدگاه به انسان و پيچيدگي‌هاي وجودي او شکل مي‌گيرد.
وی افزود: مثلا ديدگاهي که انسان را موجودي سراسر صاحب اراده و حريص به اِعمال اراده‌اش تلقي مي‌کند، بايدها و نبايدهاي اخلاقي را نيز بر قرارداد مبتني بر تحصيل متعلق اراده مبتني خواهد ساخت و ديدگاهي که انسان را موجودي يکپارچه معقول، توصيف مي‌کند، بايدها و نبايدهاي اخلاقي را نيز برآمده از عقل در نظر خواهد گرفت.
این محقق حوزوی خاطرنشان کرد: دو ديدگاهي که در اين جستار بدان‌ها خواهيم پرداخت، يعني ديدگاه اخلاقي اسلامي به روايت اخلاق ناصري خواجه نصيرالدين طوسي و ديدگاه اخلاقي کنفوسيوسي به روايت کنفوسيوس و برخي از شارحان و مفسران او، ناگزير از اين قاعده که مبناي اخلاق را براساس تلقي‌شان از انسان شکل مي‌دهند، مستثنا نيستند. بنابراین در اين مقاله در فصل نخست، انسان‌شناسي از ديدگاه هريک از اين دو نگرش را بررسي خواهيم کرد و به وجوه تشابه و افتراق هريک با ديگري مي‌پردازيم.
وی گفت: انسان‌شناسي نيز خود دو بخش عمده دارد: چيستي انسان واقعي و چيستي انسان آرماني؛ در واقع، بسته به اينکه نگرش ما به انساني که در اين دنيا مي‌زيد چگونه باشد و نيز اهدافي که براي رفتارهاي اخلاقي او در نظر مي‌گيريم چه باشد، نگاه انسان‌شناسانه خود را شکل مي‌دهيم.
حجت الاسلام مهجور افزود: وجود هر قابليتي در آدمي زمينه مشخص ساختن طريقي خاص براي دست‌يابي به فضيلت يا هنري اخلاقي در انسان آرماني است. اگر انسان ميل به جاودانگي داشته باشد، مسلما بايد رفتارهايي را انجام دهد که به اين ميل خود به نحوي شايسته پاسخ دهد و اگر آدمي قابليت تفکر در خوب و بد زيستن خود را داشته باشد اصول پايه‌اي اخلاق بايد اصولي باشد که او را در اين تأملات ياري دهد و حاصل تفکر را در زندگي او فراافکند.
وی تصریح کرد: اصول پايه‌اي اخلاق مبناي روشني را براي شکل‌گيري فضايل اخلاقي در هر نگرش اخلاقي به دست مي‌دهند و تفسير دقيق بايدها و نبايدهاي اخلاق هنجاري را تسهيل مي‌بخشند.
حجت الاسلام مهجور خاطرنشان کرد: یکی از حوزه های مطالعاتی که باید پژوهشگران حوزه دین به آن توجه کنند؛ روش اخلاق مقايسه‌اي و توصیفی است؛ در پژوهش هایی که در حوزه تطابق انجام می شود، به ویژه اگر این کار در حوزه دین انجام می شود نباید به نفی یکدیگر پرداخت.
وی گفت: از اين رو کمتر باید در صدد نقد اين دو ديدگاه باشیم و بيشتر پي‌جوي پرتو افکني بر زواياي پيدا و پنهان نظريه اخلاقي، اخلاق هنجاري و احيانا مباني فرا اخلاقي اين دو ديدگاه باشیم.
