خبرگزاری «حوزه»/ آیت‌الله حاج شیخ محمد علی (مختار) امینیان، از شاگردان آیت الله العظمی بروجردی(ره)، امام خمینی(ره) و علامه طباطبایی(ره)، نماینده مردم گیلان در مجلس خبرگان رهبری از دوره اول تاکنون و امام جمعه آستانه اشرفیه، پس از سالها تبلیغ، تدریس، تالیف و مجاهدت، 20 خردادماه، چشم از جهان فرو بست.

خرداد ماه سال 1389 گروه اعزامی خبرگزاری «حوزه» به آستانه اشرفیه رفت و آیت الله امینیان در گفتگویی صمیمی، به پرسش های خبرنگار «حوزه» پیرامون نحوه ورود به حوزه، سیر تکاملی حوزه علمیه آستانه اشرفیه، دلایل اعتماد مردم به روحانیت، گسترش جهانی معارف شیعی، نهادینه سازی اخلاق و... پاسخ داد.

خبرگزاری «حوزه» با تسلیت ارتحال این عالم مجاهد، با باز نشر این گفتگوی خواندنی، یاد و خاطره عضو فقید خبرگان رهبری را گرامی می دارد.

ابتدا اشاره ای به پیشینه و روند شکل گیری حوزه علمیه در شهرستان آستانه اشرفیه بفرمایید.

آیت‌الله حاج شیخ حسین وحید آستانه‌ای یکی از علمای بزرگ و برجسته شیعه که به عرفان و حکمت مشهور بود، درسال 1316 (ش) پس از بازگشت از نجف اشرف، بنابه دعوت مردم به آستانه اشرفیه آمدند و به واسطه تمکن مالی تصمیم به ساخت مسجد و مدرسه علمیه‌ای در کنار حرم امامزاده سیدجلال‌الدین اشرف گرفتند.

ایشان مدرسه علمیه جلالیه را با10 تا 12 حجره احداث کردندکه به لحاظ ساختمانی کوچک بود، اما با توجه به افکار عرفانی که این عالم وارسته داشتند، فضای درونی آن بسیار زیبا و با کاشی زینت شده بود؛ به طوری که طلاب با آرامش خاطر مشغول درس وبحث بودند.

همچنین درکنار حوزه، مسجد جامع را احداث نمودند و در آن اقامه جماعت می‌کردند. مردم هم به لحاظ اخلاصی که در وجود ایشان می‌دیدند به او علاقمند بودند؛ اما سرانجام این مرد وارسته و عالم جلیل القدر 8 بهمن 1333 دارفانی را وداع گفت و به لقاء‌الله پیوست.

پس از ارتحال آیت الله وحید چه کسی  عهده دار تولیت حوزه و رسیدگی به امور دینی مردم شد؟

با ارتحال ایشان، مردم آستانه تصمیم گرفتند عالم دیگری را برای امورات دینی شهر دعوت کنند، لذا از چند نفری دعوت شد که هر کدام مدتی در این شهر اقامت داشتند که در نهایت آیت‌الله سید عبداللّه ضیایی که مدرک دکترا در رشته علوم تربیتی داشت، بنا به دعوت مردم و امر برخی از مراجع تقلید به‌ویژه امام خمینی (ره)، در سال1341 تهران را به قصد اقامت در گیلان ترک کرد و در آستانه اشرفیه رحل اقامت افکند و به اقامه جماعت در مسجد جامع و مدیریت حوزه علمیه آستانه اشرفیه پرداخت.

با حضور آیت الله ضیایی در آستانه اشرفیه، چه تحولاتی درحوزه و مسجدجامع ایجادشد؟

ایشان نسبت به توسعه مدرسه علمیه و مسجدی که آیت‌الله وحید بنا نهاده بود، اهتمام زیادی داشتند. بر همین اساس تصمیم گرفت مسجدی بزرگتر وحوزه علمیه‌ای با حجره‌های متعدد و ظرفیت پذیرش تعداد بیشتری از طلاب که در شأن مجاورت امامزاده سید جلال الدین اشرف و همچنین مردم ولایتمدار آستانه اشرفیه باشد، احداث نمایند، لذا، مسجد و مدرسه آیت‌الله وحید را بازسازی و توسعه داد.

ایشان مسجد بزرگی را احداث کرد که در گیلان کم نظیر است؛ به طوری که طبقه همکف آن مسجد جامع می‌باشد. دو طبقه فوقانی آن نیز با حدود 40 حجره به حوزه علمیه جلالیه  اختصاص یافت و باپذیرش طلاب جدید، حوزه رونق بیشتری گرفت.

آیت‌الله سید ضیایی تا پیروزی انقلاب یعنی سال 1357 در آستانه اشرفیه حضور داشت به دلیل دل‌ شکستگی از برخورد بعضی از افراد با ایشان از آستانه هجرت کردند.

حاج آقا قبل از ورود به بحث هجرت حضرتعالی به آستانه اشرفیه، بفرمایید درچه سالی وارد حوزه شده‌اید؟

به دلیل اشتیاق و علاقه فراوان نسبت به فراگیری معارف اهل بیت(ع)، سال 1323 در سن حدود 18 سالگی برای تحصیل علوم دینی به قم رفته و آنجا مشغول درس و بحث شدم.

از محضر کدام یک از اساتید برجسته کسب فیض نمودید؟

در همان سال نخست که در قم بودم با حاج آقا روح‌الله خمینی(ره) آشنا شدم. آن زمان ایشان درس اخلاق داشت و ما هم در کلاس‌ ایشان شرکت می‌کردیم. در مدت تحصیل در قم پس از اتمام دروس سطح، از محضر اساتید بزرگی همچون حضرات آیات بروجردی(ره)، امام خمینی(ره)، علامه طباطبایی(ره)، گلپایگانی(ره)، میرزا هاشم آملی(ره) و... بهره‌مند شدم و تا پیروزی انقلاب اسلامی،‌ در قم حضور داشتم.

چه زمانی به استان گیلان و آستانه اشرفیه مراجعت کردید؟

پس ازپیروزی انقلاب بنا به دعوت مردم و بر اساس احساس وظیفه به رشت آمدم و به اقامه نماز جماعت در مسجد گلشن مشغول شدم، همچنین همراه جوانان انقلابی به فعالیت علیه گروهک‌ها مانند منافقین و توده‌‌ای‌ها پرداختم و مدتی هم امام جمعه رشت بودم؛ اما در اواخر سال1359یا اوایل سال 1360 به آستانه اشرفیه آمدم و با حکم امام(ره) به عنوان امام جمعه این شهر انتخاب شدم.

با ورود شما به آستانه اشرفیه چه تحولاتی در حوزه این شهر صورت گرفت؟

 زمانی که به عنوان امام جمعه به این شهر آمدم، متوجه شدم که در عمل مدرسه علمیه جلالیه تعطیل است، لذا با توجه به تجربه حوزوی که داشتم، با تلاش دوستان، حوزه را دوباره راه‌اندازی و در پاییز همان سال، نزدیک به 70 طلبه پذیرش نمودیم که به مرور زمان با جذب اساتید، دروس حوزه به آنان ارائه شد.

در سال دوم نیز حدود 110 نفر وارد حوزه این شهر شدند، آن سال بیشترین ثبت نام صورت گرفت؛ اما به دلیل پرداخت شهریه کم و نداشتن اساتید برجسته، طلاب ورودی ما کم شدند و اغلب آنان به حوزه علمیه قم ‌رفتند.

درحال حاضرچه تعدادی از طلاب و اساتید در مدرسه مشغول درس وبحث هستند؟

نزدیک به 70 نفر طلبه تا پایه پنجم، زیر نظر 12 استاد مشغول تحصیل علوم دینی هستند و به مباحثه که سنت حوزه است، توجه زیادی داشته و جزو برنامه همیشگی آنها به شمار می رود.

آیا حضرتعالی تدریس هم دارید؟

درگذشته بعضی از دروس از قبیل رسائل، مکاسب، معالم ، حاشیه و... را تدریس می‌کردم و پس از گذشت چند سال، درس خارج فقه برای نزدیک به 30 نفر گذاشتم، اما درحال حاضر باتوجه به کهولت سن و بیماری، فقط تفسیر و فقه را تدریس می کنم، البته دو هفته یک بار نیز درس اخلاق برای روحانیون، فضلا و طلاب مستقر در آستانه اشرفیه دارم.

اخلاق از جایگاه ویژه ای در حوزه برخوردار است، چگونه می توان مباحث اخلاقی را در مدارس علمیه و بین طلاب نهادینه کرد؟

مسئولان مدارس علمیه می‌توانند با تدوین برنامه‌های مناسب و برگزاری درس اخلاق با استفاده از اساتید برجسته، طلاب را به مباحث اخلاقی علاقه‌مند نمایند، البته طلاب هم باید در این مسیرجدیت داشته و زی طلبگی را در وجود خود نهادینه کنند.

طلاب جوان چگونه سیره و روش علمای برجسته را الگو ی خودقراردهند؟

زمانی که انسان عنوان روحانی و طلبه رابه همراه دارد، بایدآموزه های ائمه اطهار(ع) و سیره علمای برجسته و بزرگوار را سرلوحه زندگی خود قرار دهد و در رفتار و عمل درمسیر ترویج اسلام  و آیین تشیع گام بردارد.

مهم‌ترین وظیفه روحانیت، صیانت از مکتب اهل‌بیت(ع)  و ترویج آن است، به نظر شما به چه شکلی می‌توان فرهنگ تشیع را توسعه داد و از آن صیانت کرد؟

با توجه به این که ما در کشور شیعی هستیم در این زمینه مشکل خاصی نداریم. اگر در ابتدا خود را درست کرده و احکام اسلام را در وجود خود پیاده کنیم و با مردم خوش‌رفتار باشیم، مردم نیز به روحانیت بیش از پیش گرایش پیدا می‌کنند و به سخنان آنان توجه بیشتری می‌نمایند؛ حال اگر ما مراقب رفتار خود نباشیم، مردم از اطراف ما پراکنده می شوند و در نتیجه نمی‌توانیم به رسالت خود که صیانت و ترویج مکتب اهل‌بیت(ع) است، عمل نماییم.

چه راهکاریی را برای گسترش معارف اسلامی و آموزه های اهل‌بیت(ع) به سراسر جهان ارائه می کنید؟

 تکنولوژی و امکانات در دنیای کنونی به سرعت رو به پیشرفت است به طوری که تمامی ادیان الهی و مذاهب اسلامی بااستفاده از این ابزارها به ترویج عقاید خود مشغول هستند تا دنیا را با این افکار و آموزه‌ها آشنا سازند؛ در این میان، شیعیان نیز باید با بهره‌گیری ازهمه ظرفیت‌ها و امکانات روز و ایجاد سایت‌ها و شبکه‌های ماهواره‌ای،‌ جهانیان را با معارف غنی‌ مکتب تشیع و تعالیم اهل‌بیت(ع) آشنا نمایند.

جامعه با شبهات زیادی روبرو ست،چه کنیم که طلاب توانمند ی در این عرصه تربیت شوند؟

باید با آموزش های منظم و علمی و استفاده ازهمه ظرفیت‌ها، طلابی را تربیت کنیم که توانایی شناسایی و پاسخ گویی به شبهات را داشته باشند؛ هر چند الحمدلله طلاب و فضلای برجسته‌ای در حوزه داریم که می‌توانند انجمن‌هایی را تشکیل داده و به شبهات به صورت علمی پاسخ دهند.

به نظر شما چرا مردم به روحانیت اعتماد، اعتقاد و علاقه دارند؟

روحانیت پدر معنوی مردم به حساب می‌آید و همواره با مردم صادقانه و خوب رفتار کرده و در میان اقشار مختلف، بهترین رفتار و کردار را داشته، به طوری که بدون هیچ گونه چشم داشتی، در امور فردی، اجتماعی، دینی و... به آنان یاری می‌رساند، از این جهت مردم علاقه شدیدی به عالمان دینی دارند و همواره در برابر آنها ادب را حفظ کرده و به آنان اعتماد و اعتقاد دارند.

نظرشما درباره سامانه اطلاع‌رسانی حوزه چیست؟

برخی مطبوعات به راحتی با بی اخلاقی افراد و شخصیت ها را زیر سئوال می برند که کار درستی نیست، اما انصافاً مطالب خوبی با رعایت صداقت و امانتداری در هفته نامه افق حوزه منتشر می‌شود که با دیگر نشریات اسلامی‌ متفاوت می‌باشد، به طوری که محتوای آن برای اغلب روحانیون و طلاب قابل استفاده است. گاهی اوقات هم به برخی افراد توصیه می‌کنم این نشریه سالم و وزین را بخوانند.

حاج آقا از فرصتی که دراختیار ما قراردادید، سپاسگزارم

فعالیت شما در خصوص معرفی حوزه‌ها و علمای شهرستان‌ها، خدمت به مکتب اهل بیت(ع) است و قابل تقدیر می باشد، انشالله موفق باشید.

گفت‌وگو: علی علی زاده