سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»  پاسخ فقهی مراجع عظام به چندپرسش در باب «نذر» را منتشر می کند.

*آیا نذر به‌جای دیگران صحیح است؟

با نذر نمی‌توان در امور دیگران دخالت کرد، بنابراین اگر پدر يا مادر نذر كند كه دختر خود را به سيد يا شخص ديگرى شوهر دهد، نذر آنان نسبت به دختر اعتبار ندارد و تكليفى بر او ثابت نمى‏كند.

البته برخی از فقها در مورد نذرِ تزویج دختر به سید، احتیاط دارند و فرموده‌اند چنان‌چه ممکن است رضایت او را جلب نمایند، ولی ظاهراً همه فقها بر این نکته اتفاق نظر دارند، که نذر پدر و مادر الزامی برای دختر نمی‌آورد. پس شایسته است پدر و مادر از این‌گونه نذرها خودداری نمایند؛ زیرا در ازدواج، حق تصمیم گرفتن با خود زوجین است گرچه رضایت پدر نیز در ازدواج دختر باکره شرط است.

* آیا نذر غیرسید برای سید اشکال دارد؟

فقها، در باب زکات فرموده‌اند: غیرسید نمی‌تواند زکات خود را به سید بپردازد، ولی این مسأله، مختص به باب زکات (و به‌طور احتیاط در کفارات است) و شامل موارد دیگر نمی‌باشد، پس اگر غیرسید پول یا مالی را برای سید نذر نماید اشکالی ندارد.

* کسی که نذر را فراموش کرد وظیفه‌اش چیست؟

پاسخ: این مسأله دارای دو صورت می‌باشد:

الف) به‌طور کلی آن‌را فراموش کرده است بدون آن‌که محدود به مورد خاصی باشد، یعنی اصلاً نمی‌داند چه چیزی را بر عهده گرفته، در این صورت چیزی بر آن شخص نیست.

ب) می‌داند یکی از دو مورد یا سه مورد را بر عهده گرفته، ولی به‌طور مشخص نمی‌داند کدام مورد را بر عهده گرفته است، در این صورت باید هر دو مورد یا هر سه مورد را به‌جا آورد؛ مثلاً اگر نمی‌داند نذر کرده سوره واقعه را بخواند یا الرحمن را، باید هر دو را بخواند.

*کسی که برای شخص امام (ع) نذر کند در چه راهی باید مصرف کند؟

اگر براى خود امام (ع) چيزى نذر كند. چنان‌چه مصرف معينى را قصد كرده، بايد به همان مصرف برساند و اگر مصرف معينى را قصد نكرده، بايد به فقرا و زوار بدهد يا مسجد و مانند آن بسازد و ثواب آن‌را هديه به آن امام نمايد و هم‌چنين است اگر چيزى را براى امامزاده‏اى نذر كند.

* اگر نذرکننده از عمل به نذر خود عاجز شود وظیفه او چیست؟

جواب: این مسأله دارای دو صورت می‌باشد:

الف) نذر او دارای وقت خاصی بوده، مثل این‌که نذر کند در روز خاصی به زیارت مرقد مطهر امام حسین ؟ع؟ مشرف گردد، ولی در همان روز مریض شد، در این صورت چیزی بر او نیست و نذر او منحل می‌گردد.

ب) نذر او مقید به زمان خاصی نبوده مثل این‌که نذر کند به زیارت مرقد مطهر امام حسین ؟ع؟ مشرف گردد بدون این‌که زمان آن‌را مشخص کرده باشد، ولی پس از نذر عاجز شد، در این صورت هر وقت توانایی پیدا کرد باید به نذر خود عمل نماید.

* کفاره نذر چیست؟

اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نكند بايد كفاره بدهد، ولی در مورد این که کفاره نذر چیست و چه مقدار است، دو نظریه در بین فقها وجود دارد:

الف) کفاره افطار عمدی در ماه مبارک رمضان را دارد، یعنی يك بنده آزاد كند يا به شصت فقير طعام دهد يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد.

ب) کفاره قسم را دارد، یعنی یک بنده آزاد کند یا به ده فقیر طعام دهد یا آن‌ها را بپوشاند و اگر از همه این‌ها ناتوان بود، سه روز پی در پی روزه بگیرد.

پس در این زمینه هر کسی باید به رساله مرجع تقلید خود مراجعه کند.

تهیه و تدوین: حجةالاسلام والمسلمین سیدجعفر ربانی