به گزارش خبرگزاری «حوزه»، در ابتدای این مراسم، آیت پیمان، مسئول دبیرخانه دین پژوهان کشور گفت: پژوهش های دینی در 5 سال اخیر از سوی پژوهشگران به این دبیرخانه عرضه شد و در چند مرحله این آثار داوری و ارزیابی گردید و از بین 350 پژوهش قوی در چند مرحله 10 پژوهش انتخاب شد.

وی خاطرنشان کرد: نشست های علمی در دوره جدید فعالیت های این دبیرخانه، به ارایه همان 10 پژوهش منتخب اختصاص یافته است که یکی ازآنها، پژوهش اصول روانگری و مشاوره با رویکرد اسلامی بود که تالیف آیت الله غروی و مسعود جان بزرگی بود.

پیمان بیان کرد: هدف اول از برگزاری این نشست ها، ارایه پژوهش های ناب علمی و دینی به مردم و مخاطبان است و هدف دوم، استفاده رسانه ای و پژوهشی به رسانه ها و پژوهشگاه های مختلف است.

وی گفت: این پژوهش ها در غالب کتاب تلخیص شده و منظم در آمده و در اختیار جامعه علمی کشور قرار می گیرند.

در ادامه این مراسم، دکتر مسعود جان بزرگی با بیان این که آیت الله  سید محمد غروی نقش بسیار مهمی در این پژوهش داشت اظهارکرد: پیشینه پژوهش اصول روان درمانگری و مشاوره با رویکرد اسلامی به 20 سال پیش برمی گردد و هدف این کار این بود که چگونه می توان این اصول را با اصول دینی منطبق کرد.

وی خاطرنشان کرد: نیاز اصلی، این مساله بود که چرا، اصول روان درمانی مبتنی بر متدهای بومی و دینی ما تدوین نشده است؛ پژوهش های تخصصی در این زمینه در دانشگاه های آن زمان خریداری نداشت و کسی نیز به این امر نمی پرداخت.

استاد دانشگاه گفت: جریان پوزیتیویستی علم اجازه نمی داد که این رویکردهای دینی به ثمر بنشیند؛ ولی کم کم فضای این امر ایجاد شد و بزرگانی چون استاد جلالی با مباحثی چون توحید درمانی فضای امیدواری را در این زمینه ایجاد کردند.

جان بزرگی بیان کرد: همزمان با فعالیت نظری این پژوهش، فعالیت تجربی نیز در این زمینه انجام شده است و بیش از 150 نفر از مراجعین به کلینیک های روان درمانی تحت آزمون این مساله قرار گرفته اند و پاسخ های مثبتی از این آزمایشات به دست آمده است.

وی اظهارکرد: ساختار یک الگوی روان درمانی شامل چهار پایه اصلی است که اولین آن، انسان شناسی و شخصیت است؛ گام دیگر آن است که مسیر سلامت انسان را ترسیم کند؛ پایه سوم این است که شاخص های سلامت و بیماری قابل ارزیابی عینی باشد؛ چهارمین پایه این ساختار نیز، بیان فرایند درمان است.

این روانشناس خاطرنشان کرد: یکی از مکاتب بزرگی که در دانشگاه های جهان تدریس می شود، مکتب روانکاوی یا روان تحلیل گری است که این مکتب انسان را شر، متعارض و مجبور تعریف می شود.

استاد دانشگاه گفت: وقتی کسی ذات انسان را واجد تعارض و شر می داند، قطعا با درمان این فرد باز هم این تعارضات این شخص ادامه خواهد داشت.

جان بزرگی بیان کرد: مکتب دیگر، مکتب رفتاری نگرها است که این مکتب انسان را به رفتارهای قابل مشاهده، ارزیابی و سنجش تشبیه می کنند که اصل درمان، روی شرطی سازی و یادگیری قرار می گیرد.

وی اظهارکرد: این مکتب نیز انسان را منفعل و مجبور ولی خنثی می داند؛ یعنی می گویند اگر انسان معتقد به آزادی است او را به دنبال جنبه های تقویت کننده های رفتاری سوق می دهند.

وی خاطرنشان کرد: مکتب دیگر، مکتب انسان نگری است که این افراد، معتقدند که انسان موجودی است پاک و آزاد و می تواند خود را مدیریت کند  و آنچه که انسان را هدایت می کند، خود همین انسان است، ولی در دیدگاه این گروه سوم، تناقض های متعددی وجود دارد.

استاد دانشگاه گفت: مکتب اگزیستانسیالیسم انسان را آزاد و محترم و فاقد وجود ثابت و محصول فرافکنی خود تعریف می کند، یعنی انسان را بین بودن و شدن تعریف می کند.

جان بزرگی بیان کرد: مکتب شناختی ها نیز انسان را محصول تفکر خود می دانند و بیان می کند، همانگونه که انسان تفکر و تصور می کند، همین گونه تعریف می شود و رفتار می کند.

وی اظهارکرد: این مکاتب در دو حوزه اصول خود را تعریف می کنند که شامل هستی شناسی و خود فرد است؛ یعنی فضای ادراکی انسان شامل هستی و رابطه با خود است که این گروه ها کاری به ماورا و محیط غیبی ندارند.

این محقق خاطرنشان کرد: در روانشناسی، از دهه 90 تحقیقات به این سمت رفت که انسان را نمی توان، فاقد معنویت تصویر کرد؛ در اینجا بیان می شود در جایی که به معنویت انسان توجه می کنند، برد این نظریه بیشتر می شود و در ابتدای قرن 21 انسان را موجودی زیستی و اجتماعی و معنوی معنی کردند، ولی نباید فراموش کنیم که معنویتی که آنها ذکر می کنند معنویت سکولار است.

استاد دانشگاه گفت: روانشناسان به این مطلب نیز اشاره کرده اند که انسان توجه خاصی به مبدا دارد و باید به این سوال جواب دهد که مبدا او کجا بوده است که این مساله در تفکرات اریکسون کاملا رویت می شود.

جان بزرگی بیان کرد: ما انسان را حیوان ناطق تعریف نمی کنیم، زیرا سزاوار نیست که انسان را در ابتدا با حیوان مقایسه کنیم؛ در تفسیر المیزان این بحث به خوبی بیان شده است که آیت الله العظمی جوادی آملی نیز تعریف روانشناختی جالبی در این زمینه مطرح کرده اند؛ علامه انسان را حی متعاله تعریف می کند.

وی اظهارکرد: انسان هم دارای طبیعت مادی است و هم امر دارد؛ امام صادق(ع) هستی اصلی انسان را عقل او دانسته اند؛ زیرا عقل از یمین عرش برآمده است.

سخنران این نشست خاطرنشان کرد: حال انسانی که خلق شده است و بهترین روانشناس انسان خداست؛ خداوند انسان را با اعتدال خلق کرده است؛ در قرآن کریم هم بیان شده است که سیستم وجودی انسان به شکلی است که برای انسان شدن هیچ چیز کم ندارد.

استاد دانشگاه گفت: این سیستم یک سیستم حساس به همین دلیل نسبت به محرک ها بسیار حساس است؛ انسان موجودی متعادل و مخیر و دارای اختیار است؛ انسان یک موجودی هدفمند و فعال و توانمند است که تعبیرات قرآنی به این مساله کاملا اشاره دارد.

وی اظهارکرد: انسان موجوی برنامه ریزی شده است که قابل تغییر نیست؛ این سیستم بر اساس مفهوم نظری دینی خود نظم جو ( تقوا پذیر و تقوا طلب) است؛ یعنی اگر سیستم مراقبتی خاصی روی این سیستم قرار گیرد، انسان می تواند نظم خاص پیدا کند.

وی خاطرنشان کرد: این انسان در عین حال، موجودی آسیب پذیر است و قرآن نیز با توصیفاتی چون ضعیفا و عجولا و... از آن یاد کرده است، ولی آسیب پذیری با روان تحلیلگری غربی متفاوت است.

استاد دانشگاه گفت: میدان ادراکی انسان چهار فضای اصلی را به خود مشغول کرده است که اولین آن، حوزه مبدا ادارک شده است؛ دوم معاد، سوم هستی و چهارم خود انسان است.

جان بزرگی بیان کرد: مبدا و معاد معنی تمام مبدا دهی های انسانی است؛ تمام روان درمانگری ها به شکل غیر مستقیم به این دو می پردازند، ولی به دلیل اینکه دیدگاه سکولار دارند از این مساله غافل شده اند.

وی خاطرنشان کرد: این پژوهش دارای منابع دینی است و بر آیات و روایات مبتنی است و ملاک محور است تا هنجار محور؛ خداوند شاخصه های روانشاسی را بیان کرده است که این شاخص ها با یافته های تجربی که در دنیا وجود دارد معارض نیست.

استاد دانشگاه گفت: سه اصل مشورت اسلامی شامل، خرد سنجی و خردورزی است که در فرایند درمان مساله خرد ورزی و خرد سنجی همیشه با ما خواهد بود؛ این روش برای کسانی که از عقلانیت بی بهره هستند کاربرد ندارد؛ امام رضا(ع) بیان می کند که انسان نباید به دنبال عقل باشد، زیرا انسان دارای عقل است، بلکه باید به دنبال ادب باشد تا این غبارها کنار رفته و این عقل به ظهور برسد که خود یک نظریه استثنایی است.

جان بزرگی بیان کرد: سومین اصل شامل خود نظم جویی تعالی جویان است؛ امام علی(ع) به نمودهای عقل می پردازند که امروزه فرمول اکت روانشناسی که امروزه جدیدترین متد روانشناسی جهان است به این مساله اشاره می کند که البته تنها به گوشه هایی از این مساله پرداخته است.

سخنران این نشست علمی  اظهارکرد: انسان قدرت نفس تسویه شده خود را دارد؛ و در ادامه بیان می کند که انسان توان تشخیص فجور و تقوا را دارد، ولی این مساله در صورتی است که انسان دارای تعادل باشد.

وی خاطرنشان کرد: تعالی خواهی انسان را از تعادل خواهی خارج می کند؛ یعنی انسان در هر درجه ای از زندگی به یک تعادل می رسد ولی تعالی خواهی باعث می شود که این تعادل تغییر کرده و به تعادل بالاتر برسد؛ خداوند بیان می کند که «قد افلح من زکاها»، پس یعنی اگر انسان خود را فراموش کند، از تعادل خارج شده و از راه تعالی نیز خروج می کند.

استاد دانشگاه گفت: اگر این تعادل خواهی در سطح بهینه انجام شود نیازمند تسویه است که اگر این تعالی انجام شود انسان در تعادل قرار می گیرد و اگر این مساله انجام نشود انسان دچار «دساها» می شود که علامه در این زمینه بیان می کند که این مساله یعنی «دساها» یعنی نگاه داشتن یک سیستم آسیب زا در درون نفس است  و به همین خاطر است که بیان شده است که هر گناه تا 7 ساعت باید از سوی شخص با توبه برطرف شود، زیرا این توبه نفس را ضد عفونی می کند.

جان بزرگی بیان کرد: اگر این سیستم تصفیه و پاک نشد نفس را دچار عفونت های مزمن خواهد کرد که دیگر نیازمند به روانشناسی خواهد داشت.

وی خاطرنشان کرد: خدای ادارک شده و دین ادراک شده در حوزه تخصصی مشاوره های اسلامی شاخص اصلی قرار می گیرد و یک روانشناس دینی کارشناس فقهی و معنوی نیست، بلکه او با حوزه ادراک شده انسان مشغول است.

استاد دانشگاه گفت: همه فعالیت های انسان از سیستم انگیزشی او ناشی می شود که بیان گر اصل مبدا شناسی است؛ به همین خاطر انسان می تواند، تمام نیات خود را الهی کند یا اینکه نیت خود را دوگانه کند که از حالت توحیدی خارج می شود.

جان بزرگی بیان کرد: معاد ادراک شده از دیگر ماهیت های اصلی ادراکی انسان است، زیرا تمام فعالیت های انسان دارای هدف است و به همین دلیل انسان در معاد محاسبه می شود؛ هستی ادراک شده و رابطه انسان با دنیا و دیگران نیز دیگر حوزه ادراکی است؛ خود ادراک شده نیز در این زمینه خود نمایی می کند که اگر انسان بتواند ادارکی که دیگران از من دارند را به آنچه که خدا از انسان می خواهد مبدل کند به این ماهیت می رسد.

گفتنی است در ادامه این نشست کارشناسان حاضر در آن به ارایه بحث و نقد ونظر پرداختند.