به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین مختاری در ابتدا نشست علمی « بررسی تطبیقی هرمنوتیک هرش و روش تفسیری مفسران »که به همت انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه و موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد، با اشاره به شخصیت دکتر اریک دهرش متفکر آمریکایی و آثار برجسته این پژوهشگر غربی گفت: اریک د هرش صاحب کتاب اعتبار در تاویل (Validity in Interpretation) از منتقدان آرای گادامر است و مانند هرمونتیک های سنتی سخن از فاعلیت و موضوعیت نیت مولف می گوید.
رئیس پژوهشگاه مطالعات تقریبی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی افزود: به نظر هرش تاویل صحیح رسیدن به نیت مولف است و اساسا صحت و سقم تاویل با محک نیت مولف است که آشکار می شود. بنابر این مفسر حتی المقدور باید اندیشه های مولف را باز سازی کند.
حجت الاسلام والمسلمین مختاری با بیان اینکه برای فهم آرای هرش باید به فرق بین "معنی" و "دلالت" توجه داشت، اظهارداشت: "معنی" ثابت و لایتغییر است اما "دلالت" در اعصار مختلف فرق می کند، یافتن "معنی" که همان نیت مولف در متن است کار "مفسر "و یافتن "دلالت "کار "منتقد " است، یعنی "معنی " از سوی " نویسنده " تعیین می شود و "دلالت " از سوی "منتقد یا خواننده"، بدین ترتیب بین مفسر و منتقد فرق می گذارد.
استاد حوزه بیان داشت: در نظریه هرش، وظیفه منتقد روشن کردن و بررسی دلالت معنایی متن است که در هر دوره ای فرق می کند. اما "مفسر" فقط باید "نیت مولف "را روشن کند و اندیشه او را در یابد. پس منتقد با "معنای متن" و مفسر با اندیشه "مولف" درگیر است، منتقد متن را به اعتبار دوره خود می فهمد اما مفسر آن معنای ثابتی را که نویسنده در متن گذاشته است کشف می کند.
حجت الاسلام والمسلمین مختاری افزود: به نظر هرش در هر متن 4 مسئله مجزا باید لحاظ شود؛ « فهم و تفسیر » که ناظر بر معناست و در قلمرو هرمنوتیک می باشند و « فضاوت و نقد» که ناظر بر دلالت بوده و ارتباطی به معنا ندارند.
عضو هیات علمی موسسه امام خمینی(ره) در ادامه به معرفی این موضوع پرداخت و گفت: واژه هرمنوتیک Hermenueutic از فعل یونانی Hermenevein اشتقاق یافته و اسم مؤنث آن «Hermcneia» است، اما گروهی معتقدند كه واژه هرمنوتیك از «Hermeneutikikos» به معنای «مربوط به توضیح»، «روشن شدن و واضح ساختن» و «پرده برداشتن از پیام» گرفته شده است.
وی افزود: هرمنوتیک پیوندهای ریشه شناختی با هرمس «Hermes» خدای یونانی، پیام آور خدایان، الهه مرزها و مفسر آن دارد و این پیوند درنگاه برخی انعكاسی از ساختار ذاتاً سه گانه عمل تفسیر است که شامل؛ « علامت »، « پیام و یا متنی كه نیازمند تفسیر است» و « میانجی یا مفسر، برای انتقال پیام به مخاطبان» می شود.
حجت الاسلام والمسلمین مختاری به مفهوم هرمنوتیک اشاره کرد و اظهارداشت: از بزرگ ترین مشكلات بحث هرمنوتیک در زبان فارسی، یافتن واژه یا واژگانی است كه بتواند بار معنایی اصطلاح هرمنوتیک را به همان گونه ای كه در غرب مطرح است دارا باشد بطوریکه گروهی از نویسندگان، تفسیر را واژه مناسبی برای نشان دادن بار معنایی هرمنوتیك نشان می دهند.
در ادامه این نشست علمی و تخصصی حجت الاسلام و المسلمین هادی صادقی به مواردی در خصوص تکمیل و نقد برخی ازسخنان حجت الاسلام والمسلمین مختاری پرداخت و افزود: در خصوص واژه شناسی هرمنوتیک، عده ای اصطلاح تأویل را مترادف خوبی برای هرمنوتیك معرفی می كند.
معاون فرهنگی قوه قضائیه گفت: برخی هرمنوتیک را به نظریه تفسیر معنی می كنند و بعضی هرمنوتیک را روش تأویل و تفسیر و علم تأویل و تفسیر می دانند.
حجت الاسلام والمسلمین صادقی با اشاره به اینکه باید مخاطب و منتفد ذهنیت نویسنده و مولف کتاب را بداند و برداشت شخص نداشته باشد، گفت: نویسنده ساختار تأویل متن، هرمنوتیك را روش تأویل می داند بطوریکه «هرمنوتیك را می توان «آیینی» با سابقه بسیار كهن دانست، روش تأویل ریشه در باور به «تقدس متن» دارد. گونه ای محدود كردن دو جهان بیرونی و درونی است به متن… »
مشاور عالی پژوهشگاه قرآن و حدیث در ادامه به ناسازگای دیدگاه ها در مفهوم هرمنوتیك پرداخت و گفت: این ناسازگاری نشان از چند خاستگاه متفاوت دارد که نخستین خاستگاه اختلاف دیدگاه ها در مفهوم هرمنوتیك، ناسازگاری دیدگاه های مفسران و قرآن پژوهان در مفهوم تأویل و تفسیر است. با توجه به اختلافی كه قرآن پژوهان در تعریف تأویل و تفسیر دارند برخی هرمنوتیك را تأویل می دانند و عده ای كه تأویل را به گونه ای دیگر تعریف می كنند آن را برابر مناسبی برای هرمنوتیك نمی دانند. برای نمونه قرآن پژوهی كه تأویل را مترادف تفسیر می داند نمی تواند هرمنوتیك گادامر را به تأویل ترجمه كند، اما قرآن پژوهی كه تأویل را خلاف ظاهر معرفی می كند می تواند بگوید هرمنوتیك گادامر همان تأویل است.
وی به خاستگاه دوم اشاره کرد و افزود: ناسازگاری تعاریف هرمنوتیک؛ در مراحل و دوره های مختلف هرمنوتیك معانی گوناگونی یافته است؛ ریچارد پالمر شش تعریف متمایز از هرمنوتیك را به ترتیب زمانی این گونه شمارش می كند که عبارتند از؛ 1. نظریهٌ تفسیر كتاب مقدس 2. روش شناسی عام لغوی 3. علم هرگونه فهم زبانی 4. مبنای روش شناختی علوم انسانی 5. پدیدار شناسی وجود و پدیدار شناسی فهم وجودی 6. نظام های تأویل هم متذكرانه و هم بت شكنانه كه برای رسیدن به معنای نهفته در زیر اسطوره ها و نمادها مورد استفاده انسان قرار می گیرند.
حجت الاسلام والمسلمین صادقی ادامه داد: در برخی از این دوره ها هرمنوتیك می تواند به معنای تفسیر باشد و در تعدادی به معنای تأویل یا روش تأویل، هر چند در بعضی از این دوره ها هرمنوتیك می تواند تأویل و تفسیر باشد؛ مانند هرمنوتیك شلایر ماخر كه دو جنبه متفاوت دارد: هرمنوتیك دستوری، هرمنوتیك فنی یا روان شناختی، كه هرمنوتیك دستوری تقریباً همان تفسیر است و هرمنوتیك فنی، تأویل می باشد.
وی بیان داشت: هرمنوتیك هایدگر و گادامر نیز به گونه ای است كه نه كاملاً تأویل برآن صادق است و نه تفسیر. تفسیر صادق نیست، زیرا این دو در پی قصد مؤلف نیستند، تأویل صادق نیست چه اینكه در تأویل، گونه ای از ارتباط میان معنی یا آنچه به عنوان تأویل معرفی می شود با الفاظ و واژگان متن وجود دارد. اما در هرمنوتیك گادامر چنین ارتباطی وجود ندارد.
این نشست علمی که به مدت 120 دقیقه ادامه داشت کارشناسان به سوالات حضارین در نشست پاسخ گفتند.
انتهای پیام 313/17
