به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب یادشده به مباحثی پیرامون: «قطعى الدلاله بودن ظواهر»، «پيامد ظنى بودن ظواهر»، «مخالفان حجّيت ظواهر قرآن»، «تبارشناسى بحث حجّيت ظواهر»، «حجيت ظواهر و نقد نظريه مخالف» می پردازد.

نویسنده در ادامه «نافيان حجيت ظواهر (نظريه اقطاب چهارگانه مكتب اخبارى) را ارائه می دهد که عبارتند از: «نظريّه امين استرآبادى(م1036)»، «محمد محسن فيض كاشانى(1007ـ 1091)»، «محمد بن الحسن الحرّ العاملى(م1104)»، «محدّث بحرانى(م1186)».

مؤلف کتاب سپس «طرح ادلّه پنج گانه اخبارى ها (قائلان به عدم حجيّت ظواهر قرآن)»، «طرح ادله قائلان به تفصيل در حجيت ظواهر از ميان اصوليين» و «ادلّه كلّى  بر حجيّت ظواهر قرآن» را مورد بررسی قرار می دهد.

بخش دوم کتاب نیز «بيت القصيد» نام گرفته که مجموع روایات در ابواب مختلف را ارائه داده است.

* اجمالی از محتوای کتاب به قلم نویسنده

از زمان «محمد امین استرآبادی» روش اخباری جدیدی آغاز گردید که هیچ ارتباطی به روش اخباری عصر ائمه(ع) و پس از ایشان نداشت.

گروه اخباری در زمان ائمه(ع) به کسانی می گفتند که رشته علمی آنان نقل روایت بود؛ در مقابل گروهی دیگر که علاوه بر عنایت به روایات، به مسائل عقلی نیز می پرداختند. «شیخ صدوق» از گروه اول و «شیخ مفید» از گروه دوم، ولی در عین حال هردو گروه به همدیگر احترام می گذاشتند.

ولی از زمان محمد امین استرآبادی روش جدیدی رخ داد که حالت خصمانه ای با گروه دیگر داشته و در حقیقت علماء امامیه را به دو گروه «اخباری» و «اصولی» تقسیم کرد و مسائلی را عنوان کرد که ادعای اخباری ها از اصولی ها را جدا می کند و یکی از آن مسائل نفی حجیت ظواهر قرآن است مگر به وسیله تفسیر ائمه(ع).

در این کتاب  از طُرق مختلف - پس از تحریر محل نزاع و نقل اقوال -  بر حجیت ظواهر قرآن منهای تفسیر معصوم(ع) استدلال شده است، البته این نه به آن معنا است که اصولاً به تفاسیر مراجعه نشود؛ ولی در عین حال خود قرآن نیز بالاخص در قلمرو احکام حجت است و در اینجا از روش عملی امامان استفاده شده است که عملاً در مقام آموزش، قرآن را حجت مستقل معرفی می کردند.

نتيجه

1. پيامبر گرامى اسلام(ص) كه احكام شرع را از طريق وحى، و امامان معصوم(ع) از طريق نبى مكرم (ص)، فراگرفته اند، گفتار آنان براى همگان حجت مى باشد. ولى پيامبر گرامى (ص) و امامان معصوم (ع) در دو مقام سخن مى گويند.

 از آن نظر كه حاملان وحى و آموزگاران آسمانى و حجت هاى خدا در روى زمين هستند گفتار آنان براى افراد با ايمان، دليل قاطع مى باشد. گاهى همين عزيزان مقام و موقعيت خود را در حدّ معلم تنزّل داده و با لسان تعليم و استظهار مطلب از آيه سخن مى گويند. به گونه اى كه هر فردى كه قرآن را حجت بداند، از استظهار آنان، حكم خدا را فهميده و بر آن عمل مى كند.

2. رواياتى كه معصومان(عليهم السلام) در آنجا از ديدگاه تعبد استدلال كرده اند مورد بحث ما نبوده و مورد نظر، رواياتى است كه آنان از ديدگاه يك معلم سخن گفته اند و به عنوان يك معلم با راوى روبرو مى باشند و برخى از اين استدلالات با مخالفان و بيشتر با شيعيان صورت گرفته است.

3. از اينكه امامان معصوم(عليهم السلام) به پيروى از پيامبر(ص) بدون كوچك ترين ترديدى در دل سائل، با آيات قرآن (در اصول و فروع) استدلال كرده اند، نتيجه مى گيريم كه ظواهر قرآن تا چه رسد نصوص آن، براى همگان حجت است، چيزى كه هست در مورد احكام بايد از مخصص و مقيد فحص كرد. پس از روشن شدن موضع آيه نسبت به حكم شرعى با آن استدلال كرد.

4. از آنجا كه اين احاديث به صورت متضافر نقل شده است، نيازى به بررسى سند آنها نيست هر چند ما به بررسى آنها پرداختيم و اصولا پس از ارائه انبوهى از اين استدلال ها، نوعى تواتر معنوى به دست مى آيد كه همگى بر يك جامع اتفاق دارند و آن حجيت ظواهر براى مكلفين است و با وجود چنين تواتر معنوى، نيازى به بررسى تك تك اسناد نبوده است.

5. احتجاج معصومان(عليهم السلام) با آيات قرآنى چه براى موافق و مخالف، گواه بر آن است كه حجيت ظواهر قرآن يك امر مسلم براى طرفين بوده است و اين نوع چشم انداز بهترين گواه بر نقد نظريه اخبارى ها است.

6. مبتكر اين نگرش، مرحوم شيخ انصارى و يا مشايخ او بوده اند و ما اين روش را گسترش داده ايم و پس از ريشه يابى اختلاف روشن مى شود كه ترديد در حجيّت ظواهر قرآن به هر نحوى مطرح شود پايه صحيحى ندارد.

کتاب "ثقل اکبر از دو منظر اصولی و اخباری" به قلم علیرضا سبحانی از سوی انتشارات توحید منتشر شد.

علاقمندان جهت تهیه کتاب به نشانی: قم، ميدان شهدا، ابتداي صفائيه، جنب دفتر آيت الله العظمي سبحاني، انتشارات توحید مراجعه نمایند.