به گزارش خبرنگار خبرگزاری«حوزه»، حجت‎الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی ظهر امروز در پیش کنگره توسعه و تعالی علوم بر پایه عقلانیت وحیانی در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی قم برگزار شد، با اشاره به حدیثی از امام علی(ع) که هیچ خیر و نیکی و شایستگی نه در حوزه نظر و نه در حوزه علم رخ نمی‎دهد، مگر اینکه علم را پایه و اساس قرار دهیم، گفت: این مساله امری قطعی است که هرجا که کیاست ایمانی سایه افکند، علم در آنجا حاکم است و هرجا جهالتی حاکم است به این معنی است که علمی که به مثابه نور است وجود ندارد.

وی افزود: پیدایش علم نیز مبتنی بر یک سری از مبانی است که اگر این پایه ها محقق شود علم را نورانی می کند؛ اگر علم به معنای واقعی و با توجه به کارکردهای مهمی که در عرصه‎‌های مختلف دارد، نیازمند یک شیوه معرفتی شایسته و مناسب است.

رئیس  بنیاد بین المللی علوم وحیانی اسرا با ذکر این مطلب که عقلانیت وحیانی یک شیوه معرفتی و یک منهج و راه و روشی است تا اینکه یک علم اصیل که پایه هر خیری است شکل بگیرد، اظهارکرد: علم و توسعه و تعالی نیازمند تعریف و توصیف دارد که در این نشست‌های علمی باید در این خصوص بحث شود ولی آنگه بیش از پیش باید مورد توجه واقع شود واژه عقلانیت وحیانی است.

وی عنوان کرد: برخی از عقلانیت سنتی و برخی دیگر از عقلانیت مدرن سخن می‎گویند و امروز این دو شیوه معرفتی در مبارزه با یکدیگر هستند و در تلاش هستند که یکدیگر را از صحنه به در کنند؛ برای عقلانیت سنتی تعریفی بیان شده است و بحران های علمی و فقهی را مرهون عقلانیت سنتی می‎شمارند و دیگران عقلانیت مدرن را نیز پایه عقلانیت مدرن وپ یشرفته می دانند و برای آن نیز آثار و نتایج مثبتی بیان می ‏کنند.

حجت الاسلام  والمسلمین جوادی آملی با ذکر این مطلب که عقلانیت وحیانی از کاستی ها و نقص های عقلانیت سنتی منزه است تصریح کرد: عقلانیت وحیانی شیوه جامع و کاملی است که برای درک صحیح از علم و توسعه و تکامل او در نظر گرفته شده است؛در عقلانیت سنتی، منبعی به نام نقل بیان شده است،‌همان کتاب و سنت است و این منبع در حقیقت تنها منبع معرفتی است که بایستی تلاش و کوشش کرد و علم را در حوزه‎های مختلف از این نقل به درآورد و برای نیازهای اجتماعی و فرهنگی و سیاسی و... از آن بهره گرفت.

وی گفت: این نوع از عقلانیت که در نظام سنتی ما کاملا مورد توجه است و متعبدانه و متعصابانه به آن اصرار می شود، دارای دو نقص اساسی است؛ نقص اول آن است که نقل را مرادف با وحی گرفته است و آنچه را از ظواهر کتاب و سنت وجود دارد به عنوان وحی می داند و سعی می کند که این ظواهر و آنچه که در سطح این معارف وجود دارد را به عنوان یک معرفت هستی دین تلقی کند و دین نیز همانی است که در این روایات جمع شده است و عقل نیز دراین زمینه در حد یک موجود برخور دار از نقل است و تنها مفتاح این قضیه کرد.

وی گفت: در دیدگاه عقل مدرن، دین جایگاه خاصی ندارد و نقل به عنوان یک جریان اساسی نیز دیده نمی شود و آنچه هست این است که نقل باید خود را با عقل منطبق سازد و در این نگاه عقل به عنوان میزان دین شناخته می شود؛ در این دیدگاه عرفیت و عقلانیت مدرن معیار هستند و نقل خود را عرف و عقل دنیوی منطبق می کند.

حجت الاسلام والمسلمین جوادی آملی اظهارکرد: عقلانیت دارای ویژگی های متعددی است؛ از جمله مهمترین این ویژگی ها این است که در این عقلانیت یک منبع یعنی وحی قراردارد که خداوند در جایگاه اراده الله ظهور کرده است و این جایگاه در دین و وحی تجلی کرده است که در این اراده نیز هیچ امری فروگذار نشده است.

استاد حوزه گفت: عقلانیت گرفتار خطی است که بین نقل و وحی بیان شده است؛ باید مشخص شود که آنچه به عنوان اراده الهی و دین موجود است آیا وحی است یا نقل؟ در هندسه معرفت دینی این مساله روشنی بیان شده است که خداوند عالم همانگونه که کلیت نظام به نظر او شکل گرفته است از نظر تشریع نیز این حوزه را شکل داده است، حیثیت عنداللهی، اراده خداوند به دین است که این دین برای همه آنچه بشر به آن نیاز دارد تحقق یافته است و انبیا الهی نیز به این اندازه از دین برداشت می کنند و پیامبر نیز به عنوان پیامبر خام دین کامل را برای مردم آورده است.

وی گفت: اگرچه ظاهر قرآن کریم، وحی است، ولی این قرآن در کسوت محکم و متشابه و علم حصولی و حجاب انتزاع مفهومی و... است و قدرت فهم آن حقیقت عینی و شهودی که معصوم است باید اصل و معیار قرار گیرد؛ پس عنصر وحیانی از قرآن وعترت شکل می گیرد.

رئیس  بنیاد علوم وحیانی اسرا اظهارکرد: در عقلانیت سنتی مشکل این است که تنها به نقل اکتفا می کنند در حالی که هر کدام از این نقل و عقل در درون خود دارای یک تراز و میزانی هستندکه میزان صدق و کذب و حق و باطل در آنها روشن می شود و البته در بیرون نیز معیارهایی برای صدق و کذب آنها بیان شده است؛ در مباحث معرفتی، مجاری ادراکی به سه دسته عقل، نقل و شهود تقسیم می کنند؛ نقش هر سه این امور، کشف است؛ عقل آنگونه که در عقلانیت مدرن مطرح، منبع نیست.