حجت الاسلام احمد شرفخانی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران با بیان این که علما نقش مؤثری در ترویج فرهنگ وقف داشته و دارند، اظهار داشت: مردم شریف ایران از دیرباز اهل انفاق، احسان و نوع دوستی بودند و همواره در پی رفع نیازهای مستمندان جامعه بودند، و در همین راستا موقوفات مختلف زیادی در کشور ما به ثبت رسیده است.

وجود ۱۸۵ هزار موقوفه در سراسر کشور

وی ادامه داد: هم اکنون بیش از 185٬000 موقوفه در کشور وجود دارد. بخشی از این موقوفات، موقوفات منفعتی هستند یعنی درآمد دارند و براساس نیت واقف هزینه می‌شوند مثل موقوفات زمین‌های کشاورزی، تجاری و مجموعه اماکنی که درآمد دارند و بر اساس نیت واقف باید هزینه و مصرف شوند. و بخشی از موقوفات، موقوفات انتفاعی هستند که مردم از این اماکن انتفاع و بهره می‌برند مثل مساجد، درمانگاه‌ها، حسینیه ها و نظایر اینها.

حدود 807 نوع نیت واقف وجود دارد

معاون فرهنگی اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور افزود: مردم عزیز کشورمان در هر دوره‌ای بر اساس نیازهای جامعه اقدام به وقف کرده‌اند و بر همین اساس هم‌اکنون در کشور حدود 807 نوع نیت واقف وجود دارد. و این نیات با دسته‌بندی‌های انجام شده در موضوعات مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، خیریه، حوزه‌های علمیه، بخش سلامت، دارو و درمان، پزشکی، عتبات عالیات و نظایر اینها که بر اساس نیات واقف می‌باشد.

سهم کمتر از ۲ درصدی حوزه از موقوفات

وی گفت: البته در برخی موضوعات وقف‌های کمی اختصاص یافته است. مثلاً کمتر از دو درصد موقوفه برای حوزه‌های علمیه وجود دارد. و یا حدود بیش از یک درصد برای فعالیت های قرآنی وقف وجود دارد. ولی در موضوعات تعزیه و عزاداری امام حسین(علیه‌السلام) موقوفات قابل توجهی وجود دارد.

۲۵ درصد بیمارستان های دولتی موقوفه اند

معاون فرهنگی اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور اظهار کرد: ۲۵ درصد بیمارستان‌های دولتی کشور موقوفه هستند و ۶۰ هزار موقوفه در کشور در بخش‌های آموزشی، درمانی و سلامت است.

حجت الاسلام شرفخانی ادامه داد: به نظر می‌آید در موقوفات باید بر اساس نیازهای جامعه اقدام شود، بنابراین ما باید به خیرین و کسانی که می‌خواهند وقفی را انجام بدهند مشاوره بدهیم تا نیات وقفی خود را براساس نیازهای جامعه در نظر بگیرند بنابراین رویکرد وقف ها باید بر اساس نیازهای امروز جامعه و نیازهای آینده باشد.

وی تصریح کرد: یکی از موضوعاتی که هم اکنون ضرورت دارد وقف برای علم و فناوری است، زیرا توسعه هر کشوری وابسته به پیشرفت‌های علمی و فناوری‌های به روز می‌باشد.

وقف پشتوانه مالی حوزه های علمیه است

معاون فرهنگی اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور تاکید کرد: از دیگر موضوعاتی که ضرورت دارد به آن پرداخته شود وقف برای حوزه‌های علمیه است، زیرا از قدیم‌الایام پشتوانه مالی حوزه‌ها موقوفات بودند، ولی در سال‌های اخیر تشویق و ترغیب جهت وقف به حوزه کمتر شده است و ضرورت دارد یک نهضت عظیم فرهنگی از سوی علما، مراجع و مبلغان جهت ترغیب و ترویج فرهنگ وقف انجام بشود تا وقف‌های جدیدی برای حوزه‌های علمیه صورت پذیرد.

وی تصریح کرد: اگر این فرهنگ‌سازی صورت بگیرد که وقف برای حوزه‌های علمیه، در حقیقت وقف برای قرآن، حدیث و عزاداری است، در این صورت ما شاهد افزایش موقوفات حوزوی خواهیم بود.

لزوم اجرای امینانه‌ی نیّات واقفین

حجت الاسلام شرفخانی ادامه داد: همچنین جهت تسهیل در امر ازدواج نیاز به موقوفاتی در این رابطه داریم و این موضوع می‌تواند در سالم‌سازی جامعه، حل مشکلات ازدواج جوانان و کاهش آسیب های اجتماعی موثر باشد.

وی ابراز کرد: یکی از وظایف اصلی سازمان اوقاف و امور خیریه اجرای امینانه‌ی نیّات واقفین خیر اندیش است و چنانچه این وظیفه به درستی انجام شود و آثار و برکات وقف به اطلاع عموم رسانده شود و قابل مشاهده باشد، مردم انگیزه بیشتری برای وقف پیدا می‌کنند.

حجت الاسلام شرفخانی به سامانه جامع موقوفات اشاره کرد و افزود: در سازمان اوقاف و امور خیریه مهندسی نیات واقفین شکل گرفته است و یکی از اولویت‌های ما در سازمان اجرای امینانه‌ی نیّات واقفین است و هم‌اکنون با استفاده از سامانه جامع موقوفات و بقاع متبرکه، همه وقف‌نامه‌ها که بالغ بر 500 هزار برگ وقف نامه بود، در سامانه جامع موقوفات ثبت‌شده است. و هر درآمدی که از این موقوفات به دست می‌آید باید دقیقاً براساس نیات واقف هزینه شود. و بدین وسیله شفاف‌سازی درآمدهای وقف و نظارت دقیق بر موقوفات خیرین، در سازمان اوقاف صورت می‌گیرد.

۱۵ هزار فقره وقف ثبت شده است

وی خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر با توجه به توصیه‌های علما و فرهنگ‌سازی صورت گرفته توسط مبلغان شاهد رشد چشمگیری در ثبت موقوفات بوده ایم. به طوری که اگر بخواهید به صورت آماری و دقیق مقدار موقوفات را بررسی کنید می‌بینید که از اول انقلاب تا سال 88 تعداد وقف‌هایی که در کشور ثبت شده است 13٬096 مورد می‌باشد. و از سال 89 تا سال جاری بیش از 15٬617 مورد ثبت شده است. و این نشانگر علاقه مردم جهت وقف اموال شان در نیّات محتلف می باشد.

معاون فرهنگی اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور ادامه داد: استان خراسان رضوی بیشترین ثبت موقوفات را نسبت به سایر استان‌ها دارد و بیشترین نیات واقف به موضوعات مذهبی اختصاص دارد.

هیچ فرد یا نهادی اجازه تصرف غیرقانونی موقوفات را ندارد

وی با بیان این که سازمان اوقاف مورد اعتماد مردم می باشد و به هیچ فرد یا نهادی اجازه تصرف غیرقانونی موقوفات را نمی دهد، گفت: بخش از موقوفاتی که در اختیار نهادها و دستگاه های دولتی قراردارد، همه اینها برای وصول مطالبات مستند سازی شده است و در همین راستا سازمان اوقاف با 18 دستگاه تفاهم‌نامه‌ای امضا کرده است.

حجت الاسلام شرفخانی افزود: بنا بر این از برخی دستگاه‌ها و نهادها توانسته ایم مطالبات خود را دریافت کنیم ولی نسبت به برخی دیگر هنوز موفق به دریافت مطالبات مان نشده ایم و مشکلاتی در تصرف موقوفات وجود دارد و دلیل عمده این مشکلات هم به دوران پهلوی بر می‌گردد.

وی افزود: با وجود همه این مشکلات، ما در سازمان و اوقاف و امور خیریه نسبت به تصرف موقوفات که عمدتاً به دوران پهلوی برمی‌گردد، بی‌تفاوت نبوده و به صورت جدی پیگیر برگرداندن این موقوفات هستیم و تعداد پرونده‌های حقوقی که در مراجع قضائی در حال پیگیری می باشد قابل توجه است.

بررسی بیش از 17 هزار پرونده وقفی در محاکم حقوقی

معاون فرهنگی اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور ادامه داد: در سال‌های اخیر بیش از ۱۷ هزار پرونده وقفی در محاکم حقوقی بررسی شده و الحمدلله بیش از 84 درصد احکام این پرونده ها به نفع سازمان اوقاف صادر شده است.

وی با اشاره به همکاری های سازمان اوقاف و حوزه های علمیه گفت: مجموعه سازمان اوقاف و امور خیریه با مجموعه حوزه‌های علمیه یک کارگروه مشترکی با عنوان کارگروه مشترک موقوفات حوزوی تشکیل داده‌اند. در این کارگروه معاونین مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه و نیز بنده به عنوان معاونت فرهنگی و برخی معاونین سازمان اوقاف، در جلسات ماهیانه این کارگروه حضور داریم.

وقف، استقلال مالی حوزه های علمیه را فراهم می کند

حجت الاسلام شرفخانی در پایان با تاکید بر نقش مبلغان دینی در ترویج فرهنگ وقف، گفت: سازمان اوقاف و امور خیریه به سهم خود، در راستای ترویج وقف به نیت حوزه‌های علمیه، در همه استان‌ها همایش "وقف، علما و حوزه‌های علمیه" را برگزار می‌کند و در صدد هستیم تا ضرورت وقف برای حوزه‌های علمیه و ابعاد آن را برای مردم تبیین و نیّات خیرین را به وقف برای حوزه‌های علمیه ترغیب نمائیم.

معاون فرهنگی اجتماعی سازمان اوقاف و امور خیریه کشور در پایان گفت: یکی از راه‌های استقلال مالی حوزه‌های علمیه استفاده از موقوفاتی است که با نیت کمک به حوزه علمیه و نشر معارف مکتب اهل بیت(علیهم‌السلام) وقف شده است. از این رو ضرورت دارد از ظرفیت‌های علما و مبلغان حوزه‌های علمیه جهت فرهنگ‌سازی وقف استفاده کنیم.

گفتگو: مهدی زارعی